Ψάχνει κινητήρα για το μαχητικό της η Τουρκία

Ο τρόπος βέβαια που το διατύπωσε, αφήνει την εντύπωση μιας ευρύτερης αλλαγής προσανατολισμού και όχι απλά την αναζήτηση κάποιου συγκεκριμένου προϊόντος από άλλο προμηθευτή. Το ζήτημα αναδεικνύεται ως εμβληματικό για τη συνολικότερη αξιολόγηση της επίσκεψης Ερντογάν στο Λευκό Οίκο και τη συνάντησή του με τον Ντόναλντ Τραμπ. Η αντιπολίτευση καταλογίζει στον Τούρκο ηγέτη ότι έδωσε τα πάντα και επί της ουσίας δεν πήρε τίποτα, πέρα από καλά λόγια. Η εικόνα που μεταδίδεται από τα μέσα ενημέρωσης πάντως, αποκαλύπτει μια ευρύτερη πολιτική νευρικότητα στην Τουρκία, σε όλα τα επίπεδα.

Ας επικεντρωθούμε όμως σε αυτό καθαυτό το θέμα του κινητήρα. Οι υπεύθυνοι της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας επιμένουν ότι η Τουρκία θα διαθέτει τον “εθνικό κινητήρα” το 2028. Όπως σε όλους σχεδόν τους εξοπλιστικούς τομείς, η Τουρκία αναπτύσσει με τα δικά της μέσα, συστήματα, τα οποία δεν υπόκεινται σε εξαγωγικούς περιορισμούς και δεν μπορούν να αποτελέσουν διπλωματικό χαρτί ρύθμισης συμπεριφοράς -ενίοτε και εκβιασμού- στο επίπεδο της εξωτερικής πολιτικής. Εάν μας ενδιαφέρει η ψυχρή λογική εκτίμηση της κατάστασης, καθώς πρόκειται για θέμα που εξ ορισμού αφορά την ελληνική εθνική ασφάλεια, καλό θα ήταν να αποφευχθούν ακραίες τοποθετήσεις είτε από τη μία, είτε από την άλλη πλευρά. Ούτε η Τουρκία… καταστρέφεται, επειδή η μη αποδέσμευση του κινητήρα της GE δήθεν “ακυρώνει” τα σχέδια για το KAAN, ούτε φυσικά “τα πήρε όλα κι έφυγε”, όπως επέμεναν πολλοί στην Ελλάδα την επαύριον της συνάντησης Τραμπ-Ερντογάν, με το σύνηθες “ανάδελφο” ύφος.

Επειδή το θέμα μας είναι ο κινητήρας, η θεμελιακή παρατήρηση είναι ότι τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Τουρκία για την εξασφάλιση ενός ποιοτικού και επαρκούς ώσης κινητήρα για το “εθνική μαχητικό”, προφανώς ενδυναμώνει την πεποίθηση ότι ο δρόμος της εξασφάλισης του υψηλότερου δυνατού βαθμού εξοπλιστικής αυτάρκειας, είναι στην πραγματικότητα μονόδρομος. Προφανώς δεν είναι “τουρκικά” τα συστήματα, όμως αυτό δεν έχει μεγάλη σημασία. Για να αποφύγουν τους εξαγωγικούς περιορισμούς, οι Τούρκοι μόλις βρουν την ευκαιρία αγοράζουν την τεχνογνωσία πληρώνοντάς την αδρά και στη συνέχεια προσπαθούν να τη μετεξελίξουν. Για την Ελλάδα δεν έχει σημασία, αφού αυτό που μετράει είναι ότι απέναντί της θα βρει ολοκληρωμένα οπλικά συστήματα προς αντιμετώπιση. Η επιχειρησιακή ικανότητα ενός μαχητικού, ασφαλώς κρίνεται και από την ποιότητα του κινητήρα του.

Το πρόβλημα δεν είναι μόνο οι ΗΠΑ

Προφανώς, η τουρκική επιθυμία να εξασφαλίσει αμερικανικούς κινητήρες δεν αντανακλά την… προσήλωση της Άγκυρας στη Συμμαχία, αλλά την πεποίθησή της ότι οι δυτικής προέλευσης κινητήρες είναι τεχνολογικά υπέρτεροι των υπολοίπων. Επίσης, ενδεχόμενη προμήθεια κινητήρα από εναλλακτικούς προμηθευτές (π.χ. Ρωσία, Κίνα, Ουκρανία) δεν αποτυπώνει το βέλτιστο σενάριο, είτε διότι δεν πληρούν τις επιθυμητές ποιοτικές προδιαγραφές, είτε θα οδηγήσουν σε μη επιθυμητές εξαρτήσεις από τις προμηθεύτριες χώρες, είτε συνδυασμό των δύο. Να συνυπολογιστεί εδώ, ότι το κίνητρο να μη δοθεί στην Τουρκία το προϊόν που επιθυμεί να εξασφαλίσει, έχει και βιομηχανική πέραν της πολιτικής διάστασης. Δεν είναι λίγες οι φορές που ολοκληρωμένα τουρκικά οπλικά συστήματα εμφανίζονται με ιδιαίτερα επιθετικό μάρκετινγκ στην παγκόσμια αγορά, ανταγωνιζόμενα τα καθιερωμένα δυτικά ή άλλα και μάλιστα σε πολύ ανταγωνιστικές τιμές.

Κατά συνέπεια, είτε η υποψήφια προμηθεύτρια χώρα είναι τυπικά συμμαχική δυτική, είτε άλλη, έχει κίνητρο να… ανακαλύψει λόγους μη αποδέσμευσης της τεχνογνωσίας του προϊόντος που επιθυμεί η Τουρκία. Για παράδειγμα, η Ινδονησία έχει ήδη δεσμευτεί να αποτελέσει τον πρώτο πελάτη του τουρκικού KAAN, ενώ και άλλες χώρες παρακολουθούν την εξέλιξη του προγράμματος, της Αιγύπτου συμπεριλαμβανομένης. Εν ολίγοις, είναι δεδομένο ότι όταν με το καλό το KAAN πετάξει και είναι επιχειρησιακά διαθέσιμο, θα το αξιολογήσουν μια σειρά από χώρες (π.χ. της Αφρικής), πολλές εκ των οποίων θα μπορούσαν να το προμηθευτούν για πολιτικούς λόγους. Για να ενισχύσουν τις διμερείς σχέσεις του με την Τουρκία. Ειδικότερα, ο ισλαμικός κόσμος περιλαμβάνει πολλές υποψηφιότητες. Αυτό δεν είναι επιθυμητή εξέλιξη ούτε για τη Ρωσία ούτε για την Κίνα που ήλεγχαν σε μεγάλο βαθμό αυτές τις αγορές.

Άρα η αποστολή εξασφάλισης κινητήρα για το KAAN, μόνο εύκολη δεν είναι για την Τουρκία. Συνήθως, η λύση που βρίσκεται είναι με συμβιβασμούς. Δηλαδή, ακόμα και οι εναλλακτικοί -μη δυτικοί- προμηθευτές, δεν αποδεσμεύουν την τεχνογνωσία των κορυφαίων κινητήρων που διαθέτουν, για τους λόγους που εξηγήθηκαν παραπάνω. Η ιστορία όμως έχει αποδείξει ότι, έστω με συμβιβασμούς και καθυστερήσεις, η Τουρκία βρίσκει τον τρόπο και προχωράει. Να επισημανθεί όμως, ότι το πρόβλημα δεν περιορίζεται αποκλειστικά στους αμερικανικούς κινητήρες, καθώς και η βρετανική Rolls Royce, γνωστή για τις σχέσεις που διατηρεί με την τουρκική αμυντική βιομηχανία, δεν φαίνεται να προσφέρει λύση στο τουρκικό πρόβλημα.

Συμπερασματικά, η υπόθεση του κινητήρα του τουρκικού “εθνικού μαχητικού” KAAN, κινείται στο ευρύτερο πλαίσιο των προβληματικών σχέσεων της Τουρκίας με τις ΗΠΑ. Η τουρκική πολιτική πάσχει στο επίπεδο της εξωτερικής νομιμοποίησης, αφού συνήθως παράγει περισσότερους αντιπάλους από συμμάχους. Η Άγκυρα όμως είναι προσηλωμένη στους στόχους της. Η Τουρκία έχει καταξιωθεί ως ένας φιλόδοξος “παίκτης”, σε μια εποχή καθορισμού νέων ισορροπιών. Όποιος το υποτιμήσει, θα έχει διαπράξει ένα δυνητικά θανατηφόρο σφάλμα. Δεν είναι ανίκητη. Όμως, βασική προϋπόθεση αντιμετώπισης ενός τέτοιου αντιπάλου, είναι η βέλτιστη δυνατή κατανόηση των κινήτρων και των επιδιώξεών του και η διαμόρφωση των κατάλληλων συμμαχιών με βάση το αμοιβαίο συμφέρον, που θα ορθώσουν τείχος αποτροπής σε κάθε αναθεωρητισμό…