Σκάνδαλο ταράζει το ΝΑΤΟ – Aποκλείστηκε η μεγαλύτερη αμυντική εταιρεία του Ισραήλ

Σύμφωνα με το ερευνητικό ειδησεογραφικό πρακτορείο, Follow the Money,  η Υπηρεσία Υποστήριξης και Προμηθειών του ΝΑΤΟ (NSPA) φέρεται εμπλεκόμενο σε ένα σκάνδαλο διαφθοράς, με νυν και πρώην στελέχη να βρίσκονται υπό έρευνα για δωροδοκία. Αρκετοί ύποπτοι συνελήφθησαν τον περασμένο Μάιο σε αστυνομικές εφόδους σε επτά χώρες, συμπεριλαμβανομένου του Βελγίου και των ΗΠΑ. Εταιρείες άμυνας φέρονται να έχουν πληρώσει δωροδοκίες αξίας εκατομμυρίων ευρώ για να εξασφαλίσουν συμβάσεις μέσω της NSPA για την προμήθεια της στρατιωτικής συμμαχίας και των 32 κρατών μελών της.

Η Elbit –κορυφαίος προμηθευτής του NATO– τέθηκε σε διαθεσιμότητα από την NSPA στις 31 Ιουλίου. Πολλές από τις τρέχουσες συμβάσεις της έχουν ανασταλεί και έχει αποκλειστεί από το να συμμετάσχει σε νέους διαγωνισμούς.

Ο καταζητούμενος Eliau E.

Βασικό πρόσωπο που σχετίζεται με την ισραηλινή εταιρεία, ένας Ιταλός πολίτης που ταυτοποιήθηκε ως Eliau E. – καταζητείται διεθνώς για τον φερόμενο ρόλο του στη δωροδοκία προσωπικού της NSPA. Η Ομοσπονδιακή Εισαγγελία του Βελγίου επιβεβαίωσε ότι εκδόθηκε διεθνές ένταλμα σύλληψης εναντίον του Eliau E. μέσω της Interpol στις 30 Σεπτεμβρίου.

Ο 60χρονος είναι ύποπτος για δωροδοκία και συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση. Δεν έχει συλληφθεί και ενδέχεται να ταξιδεύει με πλαστή ταυτότητα, σύμφωνα με άτομα που γνωρίζουν την υπόθεση. Παρόλο που δεν υπάρχουν δημόσιες πληροφορίες που να συνδέουν άμεσα τον Eliau E. με την Elbit, τα άτομα που βρίσκονται κοντά στην έρευνα λένε ότι παίζει σημαντικό ρόλο ως σύμβουλος της εταιρείας. Η ίδια η Elbit δεν ερευνάται επί του παρόντος.

Οι έρευνες για διαφθορά στην NSPA βρίσκονται σε εξέλιξη στο Βέλγιο και το Λουξεμβούργο, όπου βρίσκονται τα κεντρικά της γραφεία. Δύο έρευνες από τις αρχές των ΗΠΑ σταμάτησαν ξαφνικά και ανεξήγητα τον Ιούλιο, εγείροντας ερωτήματα πολιτικής παρέμβασης. Υπεύθυνη για την παροχή βοήθειας σε κυβερνήσεις και το ίδιο το NATO να αγοράσουν στρατιωτικό εξοπλισμό και να αποκτήσουν υπηρεσίες, το προφίλ και το χαρτοφυλάκιο της NSPA έχουν αυξηθεί σημαντικά από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022.

Η υπηρεσία προβλέπεται να δαπανήσει συνολικά 9,5 δισεκατομμύρια ευρώ σε όλες τις συμβάσεις της φέτος, ένα ποσό που έχει σχεδόν τριπλασιαστεί από το 2021.

«Σοβαρές κατηγορίες»

Η Elbit είναι ο μεγαλύτερος κατασκευαστής όπλων του Ισραήλ, με κύκλο εργασιών σχεδόν 7 δισεκατομμυρίων δολαρίων το 2024. Η εταιρεία με έδρα τη Χάιφα – η οποία κατασκευάζει μη επανδρωμένα αεροσκάφη, άρματα μάχης και πυρομαχικά, μεταξύ άλλων στρατιωτικών εξοπλισμών – κατατάσσεται 25η στη λίστα με τις 100 μεγαλύτερες αμυντικές εταιρείες στον κόσμο, η οποία καταρτίζεται από το Διεθνές Ινστιτούτο Έρευνας για την Ειρήνη της Στοκχόλμης (SIPRI).

Την τελευταία δεκαετία, η Elbit έχει πουλήσει στρατιωτικό εξοπλισμό αξίας δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ στο NATO (σ.σ. η Ελλάδα κατέχει εξέχουσα θέση στο πελατολόγιο), συμπεριλαμβανομένων πυρομαχικών, γυαλιών νυχτερινής όρασης και αντιπυραυλικών συστημάτων αεροσκαφών. Η συνολική αξία θα μπορούσε να είναι πολύ υψηλότερη, καθώς πολλές στρατιωτικές συμβάσεις και τα χρηματικά ποσά που εμπλέκονται δεν δημοσιοποιούνται ποτέ. Στις 31 Ιουλίου, η NSPA ανέστειλε την Elbit και την Orion Advanced Systems, μία από τις θυγατρικές της.

«Οι αναστολές των προμηθευτών έρχονται μετά την εμφάνιση σοβαρών ισχυρισμών που υποδεικνύουν ότι είναι πιθανό οι προμηθευτές να εμπλέκονται σε πρακτικές που επισύρουν κυρώσεις, συμπεριλαμβανομένων παρατυπιών στην ανάθεση συμβάσεων», σύμφωνα με επιστολή ανώτερου διευθυντή της NSPA που είδε το FTM (Follow The Money) και οι συνεργάτες του στα μέσα ενημέρωσης.

Αρκετές συμβάσεις του NATO που είχαν ανατεθεί στην Elbit επηρεάζονται από τις αναστολές, πράγμα που σημαίνει ότι η προμήθεια αρκετών στρατών κρατών μελών διακόπτεται. Οι επηρεαζόμενες συμβάσεις περιλαμβάνουν πυρομαχικά για οβιδοβόλα τοποθετημένα σε φορτηγά, κινητά συστήματα πυραυλικού πυροβολικού και αμυντικά συστήματα για στρατιωτικά αεροσκάφη και ελικόπτερα.

Οι συμβάσεις για εκρηκτικούς πυροκροτητές από την Orion Advanced Systems έχουν επίσης παγώσει. Άλλες συμβάσεις που ανατέθηκαν στην Elbit και δεν έχουν καμία σχέση με την φερόμενη διαφθορά εξακολουθούν να εκτελούνται, σύμφωνα με άτομα που γνωρίζουν το θέμα. Ένας εκπρόσωπος της Elbit δήλωσε ότι η εταιρεία δεν ήταν σε θέση να σχολιάσει τους ισχυρισμούς. «Η εταιρεία διατηρεί ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα συμμόρφωσης και λειτουργεί σε πλήρη ευθυγράμμιση με τα πρότυπα του κλάδου», δήλωσε ο εκπρόσωπος.

Η σύλληψη και το σκάνδαλο

Ο Eliau E. είναι ιδιοκτήτης ή διευθυντής αρκετών εταιρειών συμβούλων στον αμυντικό τομέα: Elar Systems Corp στις Ηνωμένες Πολιτείες, Eral Systems UAB στη Λιθουανία και Arelco Europe Management Consultancies, εγγεγραμμένη στην Ελλάδα. Δεν είναι γνωστό εάν αυτές οι εταιρείες έχουν εμπλοκή στο φερόμενο σκάνδαλο διαφθοράς της NSPA.

Δύο άτομα κοντά στην έρευνα λένε ότι ο Eliau E. ήταν σε στενή επαφή με τον Guy M., τον βασικό ύποπτο στην έρευνα του Βελγίου. Είναι πρώην αξιωματούχος της άμυνας του Βελγίου και πρώην υπάλληλος της NSPA, ο οποίος άρχισε να εργάζεται ως σύμβουλος μετά την αποχώρησή του από τον οργανισμό το 2021.

Ο Guy M. συνελήφθη στο αεροδρόμιο των Βρυξελλών στις 12 Μαΐου 2025 ως ύποπτος για συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση, διαφθορά και ξέπλυμα χρήματος. Ο 60χρονος πέρασε περίπου έξι μήνες υπό κράτηση πριν αφεθεί ελεύθερος τον περασμένο μήνα με μόνιτορ αστραγάλου (“βραχιολάκι”).

Σύμφωνα με ένα άτομο κοντά στην έρευνα, ο Eliau E. και ο Guy M. συστήθηκαν από τον Τούρκο πολίτη Ismail Terlemez, έναν άλλο πρώην υπάλληλο της NSPA. Τώρα ηγείται μιας από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες αμυντικές εταιρείες της Τουρκίας, της Arca, της οποίας είναι επίσης συνιδιοκτήτης. Ο Τερλεμέζ συνελήφθη επίσης στο Βέλγιο τον Μάιο. Ο 43χρονος επρόκειτο να εκδοθεί στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου βρισκόταν σε εξέλιξη παράλληλη έρευνα για διαφθορά σε διαγωνισμούς του NATO.

Όμως, όταν η έρευνα αυτή διακόπηκε απότομα τον Ιούλιο, το αίτημα έκδοσης έληξε και ο Τερλεμέζ αφέθηκε ελεύθερος. Οι Βέλγοι ερευνητές εκτιμούν ότι ο Γκάι Μ. διαχειρίστηκε δωροδοκίες συνολικής αξίας 1,9 εκατομμυρίων ευρώ. Ο δικηγόρος του, Πιέτεργιαν Ντενς, δήλωσε προηγουμένως στο FTM ότι ο Γκάι Μ. παραδέχεται πολλά από τα γεγονότα της υπόθεσης, αλλά αμφισβητεί το ποσό των ύποπτων δωροδοκιών.