Θα δώσει ο Τραμπ τα F-35 στην Τουρκία;

Μια Τουρκία που αυτές τις ημέρες δίνει ξανά διαπιστευτήρια μιας «δημοκρατίας» (βλ. δικτατορίας) κεντροασιατικού τύπου, καθώς ο Ερντογάν έχει συλλάβει τον βασικό του πολιτικό αντίπαλο, τον δήμαρχο Κωνσταντινούπολης Εκρέμ Ιμάμογλου, πέραν του ότι τον έχει αποκλείσει από τις προεδρικές εκλογές ακυρώνοντας -βολικά και προδήλως καταχρηστικά- το πανεπιστημιακό του πτυχίο, ενώ κατέσχεσε και την περιουσία του!

Καταρχάς, θα πρέπει να επισημανθεί ότι είναι πολύ νωρίς για οριστικά συμπεράσματα. Βρισκόμαστε ενώπιον μιας προοπτικής. Όχι μιας τετελεσμένης απόφασης. Παρότι ο Τραμπ ελέγχει Βουλή και Γερουσία στο Κογκρέσο, η αποδέσμευση απέχει ακόμα χρονικά και δεν είναι διόλου βέβαιο ότι θα έχει ευτυχή κατάληξη για το καθεστώς της Άγκυρας. Το πιθανότερο είναι, ότι μέσω της συγκεκριμένης διαρροής, η κυβέρνηση Τραμπ δίνει μια συνέχεια στην έναρξη άτυπης διαπραγμάτευσης ΗΠΑ-Τουρκίας, μετά την πρόσφατη τηλεφωνική συνομιλία (σ.σ. την περασμένη Κυριακή) των δυο ηγετών.

Η κατάληξη αυτής της διαδικασίας, θα καθορίσει την πορεία των διμερών σχέσεων και θα κρίνει την υπόθεση των F-35 για την Τουρκία. Ας μην ξεχνάμε, ότι προς το παρόν δεν έχει οριστικοποιηθεί το τι θα γίνει με την επιθυμία των Τούρκων για την προμήθεια σύγχρονων F-16 Block 70.

Στο μεταξύ, οι Τούρκοι έχουν υπαναχωρήσει στην επιθυμία τους για αναβάθμιση 79 υπαρχόντων στο οπλοστάσιο της THK (τουρκική Αεροπορία) μαχητικών του τύπου. Εάν μάλιστα αληθεύει η υποψία ότι εκ των βασικών λόγων της υπαναχώρησης είναι και ο οικονομικός, τότε η νέα κατακρήμνιση της τουρκικής λίρας, συνεπεία της υπόθεσης Ιμάμογλου που επιδεινώνει έτι περαιτέρω την οικονομική κατάσταση, καθιστά ακόμα δυσχερέστερη την προμήθεια ενός υπερσύγχρονου μαχητικού.

Το ρεπορτάζ του FOX News ανέφερε, ότι η κυβέρνηση Τραμπ εξετάζει την άρση των κυρώσεων CAATSA που θα οδηγήσουν στην αποδέσμευση των F-35, υπό την προϋπόθεση ότι θα απομακρυνθούν οι δυο πυροβολαρχίες του ρωσικού συστήματος αντιαεροπορικής και αντιβληματικής προστασίας, μακρού βεληνεκούς, τύπου S-400 Triumf, τις οποίες προμηθεύθηκε η Τουρκία το 2017 έναντι περίπου 2,5 δισ. δολαρίων.

Περίπλοκη ισορροπία

Το καινούργιο στοιχείο είναι, ότι οι Αμερικανοί φέρονται να συμβιβάζονται με τη μερική αποσυναρμολόγηση του συστήματος ή μεταφορά του σε στρατιωτική βάση που ελέγχεται από τις αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις (π.χ. Ιντζιρλίκ). Αυτό δεν θα το δεχόταν όμως η κατασκευάστρια Ρωσία για προφανείς λόγους και το καθεστώς Ερντογάν θα απέφευγε να προβεί σε μια ενέργεια που θα χαρακτηριζόταν ευθέως εχθρική. Ούτε καν… μη φιλική που λένε στη διπλωματία.

Η υπόθεση είναι εξόχως πολύπλοκη, καθώς όπως αναφέρθηκε, άπτεται συνολικά των σχέσεων της Τουρκίας με τη Ρωσία του Βλαντίμιρ Πούτιν. Μπορεί η χώρα του Ερντογάν να «αλληθωρίζει» προς δυσμάς, συνεπεία της εκλογής Τραμπ στις ΗΠΑ και των εξελίξεων στη συζήτηση που έχει ανοίξει για την ευρωπαϊκή ασφάλεια και άμυνα, όμως, θεωρείται απίθανο να εγκαταλείψει την πολιτική της όσο το δυνατόν ισόρροπης διατήρησης σχέσεων με όλους τους βασικούς γεωπολιτικούς δρώντες του πλανήτη.

Η Τουρκία θεωρεί τον εαυτό της ως μέλος αυτού του «κλαμπ» των χωρών, με αυξημένο ειδικό βάρος στον καθορισμό των παγκοσμίων εξελίξεων. Έχει αποκλείσει το ενδεχόμενο «ολικής παράδοσης» της χώρας στη Δύση, διά της συμμετοχής στο ΝΑΤΟ. Η κυβέρνηση Τραμπ δείχνει αυξημένη ευελιξία και ανοχή στις σχέσεις με χώρες που διαθέτουν αυτό που ο σημερινός ένοικος του Λευκού Οίκου θεωρεί ως «ισχυρή ηγεσία», χωρίς να ασχολείται ιδιαίτερα εάν πρόκειται για καθεστώτα που δεν εμπίπτουν στο πλαίσιο μιας τυπικής δημοκρατίας δυτικού τύπου.

Η δέουσα ελληνική πολιτική

Το βασικό ερώτημα που η ελληνική πλευρά πρέπει να απαντήσει στον καθορισμό της στρατηγικής της, συνδέεται ευθέως με την πολιτική της στα ελληνοτουρκικά. Θεωρείται βέβαιο, ότι η Άγκυρα θα αξιοποιήσει τη «Διακήρυξη των Αθηνών» σε περίπτωση που η Αθήνα κινηθεί διαμαρτυρόμενη προς την Ουάσινγκτον, για την προοπτική αποδέσμευσης των F-35, παρότι αφορά «σκληρό» ζήτημα εθνικής ασφαλείας για την Ελλάδα.

Τα «ήρεμα νερά» έχουν ημερομηνία λήξης, εάν στο μεταξύ δεν έχει υπάρξει πλήρης προσαρμογή της Ελλάδας στην τουρκική βούληση. Το ισχυρό χαρτί για την Αθήνα προέρχεται από τις συμμαχίες της. Η κυβέρνηση Τραμπ μπορεί να αναζητά μια «λειτουργική» σχέση με την Άγκυρα, δεν πρόκειται όμως να αποδεσμεύσει τα F-35, θέτοντας τον στόχο της εξομάλυνσης ως προτεραιότητα, έναντι των σχέσεων με το Ισραήλ.

Το εβραϊκό κράτος έχει κάθε λόγο να αντιτίθεται στην αποδέσμευση προηγμένων οπλικών συστημάτων σε μια χώρα που πλέον το απειλεί ανοικτά, ενώ οι εξελίξεις στη Συρία έχουν εξαφανίσει το γεωγραφικό «μαξιλάρι», με αποτέλεσμα να υπάρχει -ατύπως προς το παρόν- επικίνδυνο «σημείο επαφής». Κατά συνέπεια, ακόμα κι αν η Ουάσινγκτον αποφασίσει να ανοίξει την πόρτα του F-35 στην Τουρκία, η έκδοση που θα προτείνει θα μπορούσε -ενδεχομένως, κατ’ απαίτηση των Ισραηλινών- να είναι υποβαθμισμένη.

Κάτι τέτοιο όμως, πολύ δύσκολα θα το αποδεχόταν ο Ερντογάν. Συγκαλύπτοντας ενδεχομένως πίσω από αυτό και την οικονομική αδυναμία, ενώ βρίσκεται η βιομηχανία της στη διαδικασία ανάπτυξης μαχητικού, κατά δήλωση πέμπτης γενιάς (KAAN). Αν και σε χώρες όπως η Τουρκία με μη δημοκρατικά καθεστώτα και απροσδιόριστο μέγεθος «μαύρης» οικονομίας, τίποτα δεν μπορεί να θεωρείται -οικονομικά- αδύνατο. Η ελληνική πλευρά πρέπει να αντιμετωπίσει το θέμα με ψυχραιμία, όμως παράλληλα οφείλει να κινητοποιηθεί διπλωματικά στο παρασκήνιο, για να διασφαλίσει τα συμφέροντά της.

Σε συνεργασία με το defencepoint