Τι διδάσκει ο πόλεμος στην Ουκρανία για το Πυροβολικό και τα πυρομαχικά

Η εκτεταμένη παροχή βλημάτων πυροβολικού από τις ΗΠΑ και άλλα μέλη του ΝΑΤΟ οδήγησε σε σοβαρές ανησυχίες σχετικά με την επάρκεια αποθεμάτων πυρομαχικών και την ικανότητα παραγωγής βλημάτων τόσο στις ΗΠΑ, όσο και στην Ευρώπη. Η αύξηση της παραγωγής έχει μερικώς μετριάσει τις ανησυχίες για φέτος. Όμως, παραμένει ένα ακανθώδες ζήτημα που έχει λάβει πολύ λιγότερη προσοχή και παρόλα αυτά είναι κρίσιμο για το ΝΑΤΟ: Η διαλειτουργικότητα πυρομαχικών.

Η διαλειτουργικότητα είναι κεντρική αρχή του ΝΑΤΟ και το κλειδί είναι η τυποποίηση. Η μέθοδος επιλογής της Συμμαχίας για την επίτευξη αυτού είναι ένα σύνολο συμφωνιών τυποποίησης, γνωστών ως STANAG. Επιπλέον, το 2009, οι ΗΠΑ και τέσσερα άλλα σημαντικά μέλη του ΝΑΤΟ – η Γαλλία, η Γερμανία, η Ιταλία και το Ηνωμένο Βασίλειο – υπέγραψαν το Κοινό Μνημόνιο Συνεργασίας για τη Βαλλιστική (JBMoU), με στόχο τη «μεγιστοποίηση των δυνατοτήτων για την επίτευξη της Εναλλαξιμότητας των Συστημάτων Όπλων και Πυρομαχικών 155 χιλιοστών των Συμμετεχόντων Κρατών».

Ωστόσο ο πόλεμος στην Ουκρανία αποτέλεσε μια μοναδική δοκιμασία της συμβατότητας των πυρομαχικών των 155 χιλιοστών του ΝΑΤΟ, με τρόπο που δεν είχε προβλεφθεί όταν συντάχθηκαν οι STANAG και το JBMoU. Αντί ένας εθνικός στρατός να χρησιμοποιεί προμήθεια πυρομαχικών από άλλο κράτος της Συμμαχίας σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, η Ουκρανία χρησιμοποιεί συνεχώς μια τεράστια γκάμα οβιδοβόλων και πυρομαχικών από ολόκληρο (και πέρα) το ΝΑΤΟ, εντός του δικού της στρατού.

Αποτελέσματα πρώτης βολής

Και η εμπειρία της Ουκρανίας κατέστησε σαφές ότι τα οβιδοβόλα και τα πυρομαχικά των 155 χιλιοστών του ΝΑΤΟ και του JBMoU δεν είναι πραγματικά διαλειτουργικά. Ενώ είναι φυσικά συμβατά – με την έννοια ότι θα βάλουν με ασφάλεια και με εγκεκριμένους συνδυασμούς βλημάτων, προωθητικού και πυροσωλήνα – δεν είναι πραγματικά τεχνικά διαλειτουργικά – μέχρι μια συστοιχία οβιδοβόλων να μπορεί να επιτύχει ακριβή αποτελέσματα πρώτης βολής με πυρομαχικά από άλλο κράτος ή κράτη.

H αποτελεσματική πρώτη βολή είναι ο στόχος κάθε ηγέτη μονάδας πυροβολικού. Η επίτευξη αποτελεσμάτων πρώτης βολής μειώνει την ανάγκη πυρομαχικών, διατηρεί το στοιχείο του αιφνιδιασμού και βελτιώνει την επιβίωση των φίλιων μονάδων πυροβολικού. Για να γίνει αυτό, οι μονάδες πυροβολικού πρέπει να πληρούν τις πέντε απαιτήσεις για ακριβή πρόγνωση πυρών:

1. Ακριβής τοποθεσία συστοιχίας
2. Ακριβής τοποθεσία στόχου
3. Δεδομένα όπλων και πυρομαχικών
4. Μετεωρολογικές πληροφορίες
5. Ακριβείς υπολογιστικές διαδικασίες

Σε αυτό το πλαίσιο, η βασική απαίτηση είναι τα ακριβή δεδομένα όπλων και πυρομαχικών. Αυτό περιλαμβάνει όλους τους παράγοντες που αφορούν τα εξαρτήματα του κανονιού και των πυρομαχικών που έχουν επιπτώσεις στη βαλλιστική, όπως το βάρος του βλήματος, το βάρος του πυροσωλήνα, η απόδοση του προωθητικού, η φθορά της κάννης και η ταχύτητα εξόδου στομίου, με έναν δεδομένο συνδυασμό πυρομαχικών. Αυτό είναι αρκετά δύσκολο με τον εξοπλισμό και τα πυρομαχικά μόνο μιας χώρας.

Τα παλιά βρετανικά πυροβόλα των 25 λιβρών που είχε ο Ελληνικός Στρατός είχαν ενσωματωμένο αναλογικό σύστημα καθορισμού που αποτύπωνε και την φθορά της κάνης, ώστε οι διοικητές πυροβολαρχίας να μπορούν κατά τη διάρκεια επιχειρήσεων μέσω παρατήρησης να διορθώνουν αυτόματα τους πίνακες βολής – λόγω των αποκλίσεων που δημιουργούνταν από την φθορά.

Διαφορετικά όπλα και διαφορετικά πυρομαχικά

Οι ουκρανικές δυνάμεις χρησιμοποιούν δεκαεπτά διαφορετικούς τύπους οβιδοβόλων 155 χιλιοστών που κατασκευάζονται τόσο από χώρες μέλη του ΝΑΤΟ, όσο και από χώρες εκτός ΝΑΤΟ. Χρησιμοποιούν πυρομαχικά από μια ακόμη ευρύτερη ποικιλία πηγών, με σχεδόν πενήντα μοντέλα μόνο βλημάτων υψηλής εκρηκτικότητας, εκτός από πολλαπλά μοντέλα πλήγματος ακριβείας, καπνού, φωτιστικά και άλλων φυσιγγίων – τα οποία στη συνέχεια συνδυάζονται με μια εκτεταμένη σειρά προωθητικών γομώσεων και πυροσωλήνων.

Ενώ οι STANAG και το JBMoU παρέχουν τεχνική διαλειτουργικότητα μεταξύ εξαρτημάτων πυρομαχικών 155 χιλιοστών από διαφορετικές χώρες-έθνη, αυτό δεν διασφαλίζει αυτόματα την ακριβή πυροδότηση. Μερικές φορές, ακόμη και η συμμόρφωση με τον STANAG δεν επαρκεί για να διασφαλίσει την τεχνική διαλειτουργικότητα. Προέκυψε ένα ζήτημα που αφορά τους επαγωγικούς ρυθμιστές πυροσωλήνων που καταδεικνύει ακριβώς αυτό.

Ο STANAG 4369 και η Allied Ordnance Publication-22 διέπουν τη ρύθμιση των επαγωγικών πυροσωλήνων, την τυποποίηση των κωδικών αναγνώρισης των πυροσωλήνων, τις μορφές μηνυμάτων για τους πυροσωλήνες και τους ρυθμιστές πυροσωλήνων, την ευαισθησία του σήματος και τα επίπεδα ισχύος. Ωστόσο, οι ουκρανικές δυνάμεις διαπίστωσαν ότι δεν μπόρεσαν να ρυθμίσουν τους πυροσωλήνες από ένα μη αμερικανικό νατοϊκό κράτος, με τους επαγωγικούς ρυθμιστές πυροσωλήνων που παρέχονται από τις ΗΠΑ.

Ο λόγος ήταν ότι, παρόλο που και τα δύο είδη ήταν συμβατά με την STANAG, το λογισμικό ρύθμισης πυροσωλήνων δεν είχε προγραμματισμένο τον συμμαχικό τύπο πυροσωλήνα και δεν μπορούσε να τον αναγνωρίσει. Για να επιτευχθεί πραγματική διαλειτουργικότητα, ο κατασκευαστής θα έπρεπε να δημιουργήσει μια ενημέρωση λογισμικού που να περιλαμβάνει αυτόν τον συγκεκριμένο τύπο πυροσωλήνα.

Επιπλέον, είναι πέρα από το πεδίο εφαρμογής των STANAG του ΝΑΤΟ να αντιμετωπίσουν τη συμβατότητα από άποψη ασφάλειας. Για παράδειγμα, η αμερικανική οικογένεια βλημάτων υψηλής εκρηκτικότητας M107 είναι το “βούτυρο στο ψωμί” των πυρομαχικών πυροβολικού των 155 χιλιοστών της Ουκρανίας.

Εγκρίθηκε για πρώτη φορά για χρήση το 1958 και έχει πολλά βαλλιστικά παρόμοια ξαδέλφια, όπως τα βρετανικά βλήματα L21 και τα γερμανικά βλήματα DM21. Ωστόσο, οι εξελίξεις στα προωθητικά έχουν δημιουργήσει από τότε προβλήματα, καθώς η οικογένεια φυσιγγίων M107 δεν μπορεί να αντέξει με ασφάλεια τη δύναμη πιο σύγχρονων γομώσεων υψηλής ζώνης, όπως το M203 (Super 8).

Τα προωθητικά γεμίσματα

Το αμερικανικό σύστημα πυροβολικού M232 είναι συσκευασμένο σε φύσιγγες πέντε σακιδίων διαφορετικών διαστάσεων για διαφορετικά βεληνεκή. Ωστόσο, τα βλήματα M107 μπορούν να βληθούν με ασφάλεια, μόνο με έως και τέσσερα σακίδια. Αυτό δεν οφείλεται σε κάποιο ελάττωμα του STANAG. Κάθε μεμονωμένο εξάρτημα είναι συμβατό. Τέτοιες διαφοροποιήσεις πολλαπλασιάζονται σε όλη την τεράστια γκάμα όπλων και εξαρτημάτων πυρομαχικών που χρησιμοποιούνται από τις ουκρανικές δυνάμεις – με πολλά καταγεγραμμένα περιστατικά ζημιών στον εξοπλισμό, καθώς και θανάτους πληρώματος, λόγω μη ασφαλών συνδυασμών.

Για να αντιμετωπίσουν αυτό το ζήτημα, οι ουκρανικές δυνάμεις έχουν δημιουργήσει έναν χρήσιμο πίνακα συμβατότητας που καθορίζει τη μηχανική συμβατότητα και τη συμβατότητα ασφαλείας για γνωστούς συνδυασμούς. Ωστόσο, επειδή ένας συγκεκριμένος συνδυασμός γόμωσης, οβίδας και πυροσωλήνα είναι ασφαλής για βολή μέσω ενός δεδομένου οβιδοβόλου, δεν σημαίνει ότι η μονάδα βολής διαθέτει ακριβείς πίνακες προγνωστικής βολής που θα εκτοξεύσουν τα βλήματα στο προβλεπόμενο σημείο που στοχεύεται.

Η έλλειψη προγνωστικής ακρίβειας αυξάνει την κατανάλωση πυρομαχικών απαιτώντας πολλαπλές ρυθμίσεις για να επιτευχθεί ο στόχος, καθώς μειώνοντας τις επιπτώσεις, δίνει στις εχθρικές μονάδες χρόνο να επανατοποθετηθούν μόλις χτυπήσουν τα βλήματα ρύθμισης.

Από την πλευρά των ΗΠΑ, η Διοίκηση Ανάπτυξης Ικανοτήτων Μάχης του αμερικανικού Στρατού έχει διαδραματίσει κρίσιμο ρόλο στην ανάπτυξη πινάκων τακτικής βολής για συνδυασμούς που περιλαμβάνουν αμερικανικά πυρομαχικά ή οβιδοβόλα. Αυτοί οι πίνακες είναι λεπτομερείς και ακριβείς, αλλά απαιτούν σημαντική επένδυση σε χρόνο για την ανάπτυξή τους, η οποία αυξάνεται από την ανάγκη συντονισμού των τεχνικών δεδομένων με το/τα κράτος/η που παράγουν τα πυρομαχικά, ή το οβιδοβόλο για το οποίο κατασκευάζεται ο πίνακας βολής.

Η λύση των Ουκρανών

Οι ουκρανικές δυνάμεις έχουν επίσης αναπτύξει μια γρήγορη μέθοδο “δημιουργίας τράπεζας βολής”. Το σύστημα Kropyva (ένας συνδυασμός λογισμικού διοίκησης και ελέγχου και κατεύθυνσης πυρός) είναι ικανό να δημιουργήσει έναν εύλογα προγνωστικό τακτικό πίνακα βολής, βασισμένο σε δύο ή τρεις δοκιμαστικές βολές ενός δεδομένου συνδυασμού όπλου και πυρομαχικών σε μέγιστη εμβέλεια.

Τα πραγματικά σημεία πρόσκρουσης εισάγονται στο σύστημα μετά την βολή, το οποίο στη συνέχεια προβλέπει τα δεδομένα βολής που απαιτούνται για να επηρεάσουν τα βλήματα και το επιθυμητό σημείο στόχευσης σε κοντινότερες αποστάσεις. Αυτό είναι ένα ψηφιακό ισοδύναμο με τη γραφική ρύθμιση του πίνακα βολής που διδάσκεται στο αμερικανικό εγχειρίδιο πυροβολικού, καθώς τα πραγματικά σημεία πρόσκρουσης επηρεάζονται από άλλες συνθήκες, όπως ο άνεμος, η θερμοκρασία, η φθορά της κάννης και άλλα.

Ουσιαστικά, αυτή η μέθοδος παρέχει μεγαλύτερη ακρίβεια, αλλά μόνο για τις συγκεκριμένες συνθήκες υπό τις οποίες χρησιμοποιήθηκαν τα δοκιμαστικά βλήματα.

Ανάγκη πινάκων βολής

Για να προχωρήσουμε προς την πραγματική διαλειτουργικότητα, τέσσερις γραμμές προσπάθειας είναι κρίσιμες. Πρώτον, καθώς οι Ηνωμένες Πολιτείες και το ΝΑΤΟ σχεδιάζουν μελλοντικές επιχειρήσεις-μάχης μεγάλης κλίμακας, η Διοίκηση Ανάπτυξης Ικανοτήτων Μάχης του αμερικανικού Στρατού και τα αντίστοιχα συμμαχικά και συνεργαζόμενα γραφεία, θα πρέπει να διανείμουν ευρέως τους πίνακες βολής που έχουν ήδη αναπτυχθεί για συνδυασμούς που χρησιμοποιούνται με επιτυχία από τις ουκρανικές δυνάμεις.

Δεύτερον, τα ίδια γραφεία θα πρέπει να αρχίσουν τώρα να εργάζονται για την ανάπτυξη πινάκων βολής για συνδυασμούς οβιδοβόλων και πυρομαχικών που είναι γνωστό ότι χρησιμοποιούνται από συμμάχους και εταίρους στην Ευρώπη και σε άλλα θέατρα επιχειρήσεων. Αυτό θα βοηθούσε να διασφαλιστεί ότι θα είναι διαθέσιμα ακριβή δεδομένα βολής στην αρχή οποιασδήποτε σύγκρουσης.

Στη συνέχεια, οι ΗΠΑ και άλλα μέλη του ΝΑΤΟ θα πρέπει επίσης να εξετάσουν μια εφαρμογή που μπορεί να δημιουργήσει πίνακες πρόβλεψης βολής για απρόβλεπτους συνδυασμούς πυρομαχικών, παρόμοια με την Kropyva. Τέλος, οι χώρες θα πρέπει να διερευνήσουν τρόπους για την περαιτέρω τυποποίηση, όχι μόνο των τεχνικών προδιαγραφών, αλλά και των βαλλιστικών χαρακτηριστικών των πυρομαχικών των 155 χιλιοστών, ώστε να επιτευχθεί πραγματική διαλειτουργικότητα σε μελλοντικά εξαρτήματα πυρομαχικών, με μέσα όπως η συμπαραγωγή και η δημοσίευση τεχνικών προδιαγραφών.

Καθώς η παραγωγή βλημάτων 155 χιλιοστών στις ΗΠΑ συνεχίζει να αυξάνεται και να μετριάζονται οι ανησυχίες για τα εξαντλημένα αποθέματα, είναι καιρός να στρέψουμε την προσοχή μας στο άλλο μάθημα πυροβολικού που προκύπτει από τον πόλεμο στην Ουκρανία.

Εάν οι χώρες του ΝΑΤΟ, και η Ελλάδα, ή άλλοι σύμμαχοι των ΗΠΑ βρεθούν σε έναν μεγάλο πόλεμο, δεν θα χρειαστεί απλώς να έχουν αρκετά πυρομαχικά πυροβολικού. Θα πρέπει να είναι σε θέση να τα βάλουν με ασφάλεια και αποτελεσματικότητα, με όποιον συνδυασμό όπλων και πυρομαχικών είναι διαθέσιμος. Η Ελλάδα πρέπει να προχωρήσει τώρα σε δημιουργία αποθεμάτων και των ανάλογων πινάκων βολής – και μάλιστα εγχώριας κατασκευής ώστε να περιορίζονται όλοι αυτοί οι παράγοντες που δημιουργούν τα ανωτέρω παρατεθέντα προβλήματα.