Τι ισχύει στην Ευρώπη με την στρατιωτική θητεία

Μια πρώτη ματιά με τα όσα ισχύουν σε επίπεδο στράτευσης στην ευρωπαϊκή ήπειρο δείχνει ότι τα μοντέλα στράτευσης ποικίλουν, με άλλες χώρες να έχουν παραμείνει σε καθεστώς υποχρεωτικής στράτευσης κι άλλες να έχουν υιοθετήσει ένα μοντέλο βασισμένο στον εθελοντισμό.

Στη Γερμανία, από την 1η Ιανουαρίου 2026, όλοι οι άνδρες θα υποχρεούνται να εγγραφούν για πιθανή στρατιωτική θητεία. Έτσι, 700.000 νέοι που γεννήθηκαν το 2008 ή αργότερα θα ενημερωθούν για να ολοκληρώσουν την εγγραφή τους και τις ιατρικές εξετάσεις, δήλωσε πρόσφατα ο Γενς Σπαν, πρόεδρος της κοινοβουλευτικής ομάδας της κυβερνώσας CDU/CSU, προσθέτοντας ότι οι γυναίκες θα λάβουν επίσης επιστολή, αλλά σε αντίθεση με τους άνδρες, δεν υποχρεούνται να απαντήσουν.

Στη Γαλλία ο Εμανουέλ Μακρόν ανακοίνωσε την επαναφορά της -εθελοντικής- στρατιωτικής θητείας από το καλοκαίρι του 2026. «Η θητεία θα αφορά μόνο εθελοντές και ο πυρήνας της θα είναι νέοι ηλικίας 18 και 19 ετών, οι οποίοι θα υπηρετούν σε γαλλικό έδαφος» δήλωσε και διευκρίνισε ότι η περίοδος στράτευσης θα είναι δεκάμηνη. «Η φιλοδοξία μου για τη Γαλλία είναι να φτάσουμε τις 50.000 νέους μέχρι το 2036, ανάλογα με την εξέλιξη των απειλών», πρόσθεσε ο Μακρόν, ο οποίος έθεσε ως στόχο οι συνολικές ένοπλες δυνάμεις της χώρας να ανέρχονται σε περίπου 210.000 έως το 2030.

Στη Δανία, από το 2026, η διάρκεια της στρατιωτικής θητείας παρατείνεται από τέσσερις σε έντεκα μήνες, ενώ παράλληλα η υποχρεωτική θητεία επεκτείνεται και στις γυναίκες από το καλοκαίρι του ίδιου έτους. Στην Φινλανδία, η υποχρεωτική στράτευση των ενήλικων ανδρών είναι νόμος του κράτους από την ανεξαρτησία της χώρας, το 1919. Η θητεία κυμαίνεται από έξι έως 12 μήνες, ενώ μετά την αφυπηρέτησή τους οι οπλίτες μπαίνουν σε λίστα εφεδρείας μέχρι και το 60ο έτος. Από το 1995 οι γυναίκες έχουν τη δυνατότητα να υπηρετήσουν εθελοντικά.

Σε Ελβετία και Αυστρία – χώρες συνδεδεμένες κατεξοχήν με την ένοπλη ουδετερότητα – η στρατιωτική θητεία ήταν και παραμένει υποχρεωτική για τους άνδρες άνω των 18 ετών, με τη διάρκεια να υπολογίζεται από 4,5 έως 6 μήνες και τη στράτευση των γυναικών να είναι εθελοντική. Στην Κύπρο, η πλήρης στρατιωτική θητεία έχει διάρκεια 14 μηνών. Για τις γυναίκες, η στράτευση είναι εθελοντική, με πρόσφατη νομοθετική ρύθμιση (Απρίλιος 2025) να επιτρέπει την κατάταξή τους ως οπλίτες εθελοντές.

Στην Ελλάδα, η υποχρέωση στράτευσης παραμένει σε ισχύ αδιάλειπτα για τους άνδρες από το 1909. Σήμερα, η θητεία είναι υποχρεωτική για όλους τους Έλληνες άρρενες πολίτες από την ηλικία των 19 έως 45 ετών, με τη βασική διάρκειά της να έχει αλλάξει κατά καιρούς αλλά σήμερα να είναι 12 μήνες και για τα τρία σώματα (Στρατό Ξηράς, Πολεμικό Ναυτικό, Πολεμική Αεροπορία) με εξαιρέσεις υπό προϋποθέσεις. Ο υπουργός Εθνικής Άμυνας, Νίκος Δένδιας, ανακοίνωσε ότι από το 2026 θα ξεκινήσει πιλοτικό πρόγραμμα εθελοντικής στράτευσης γυναικών.

Η στρατιωτική θητεία σε Βαλτικές-Ρωσία 

Στις Βαλτικές χώρες πάλι η υποχρεωτική στράτευση είναι σχετικά νέο φαινόμενο, με εξαίρεση την Εσθονία, η οποία καθιέρωσε πρώτη την υποχρεωτική στράτευση, ταυτόχρονα με την διακήρυξη της ανεξαρτησίας της το 1991. Σήμερα η διάρκεια της θητείας είναι 11 μήνες, όπως και στη γειτονική Λετονία που κατέστησε την εκτέλεση των στρατιωτικών καθηκόντων υποχρεωτική το 2023. Η Λιθουανία επανέφερε την υποχρέωση στρατιωτικής θητείας για τους άνδρες το 2018, αφού την είχε καταργήσει το 2015. Προφανώς, στη περίπτωση των δύο κρατών οι χρονολογίες επαναθέσπισης της υποχρεωτικότητας δεν είναι άσχετες με την εμπλοκή της Μόσχας –έμμεσα ή άμεσα- στις ουκρανικές υποθέσεις.

Στην περίπτωση της Ρωσία, ισχύει το εξής: Παρότι γενικά προβλέπεται υποχρεωτική θητεία διάρκειας 12 μηνών, με την ηλικία κατάταξης να κυμαίνεται από 18 μέχρι 30 έτη, τα ρωσικά στρατεύματα που μάχονται σε ουκρανικά εδάφη αποτελούν ειδική περίπτωση, αφού είναι δέκτες πλουσιοπάροχων bonus είτε από το κεντρικό κράτος είτε από τις κατά τόπους πολιτείες της ομοσπονδίας για τις στρατιωτικές υπηρεσίες που παρέχουν είτε με τη μορφή μισθού είτε και αποζημίωσης σε περίπτωση τραυματισμού ή θανάτου.

Πηγή: RFI, TheLocal, AFP