Το κινεζικό μαχητικό J-10C ατού του Πακιστάν σε αερομαχίες με την Ινδία

Οι ισχυρισμοί ινδικών και πακιστανικών πηγών είναι αντικρουόμενοι, οι δε σχετικές εικόνες δεν μπορούν να επαληθευτούν. Ο πόλεμος της προπαγάνδας εξακολουθεί να μαίνεται. Το κινεζικό J-10C ήρθε στο προσκήνιο έπειτα από τους ισχυρισμούς για καταρρίψεις ινδικών Rafale. Είναι σαφές ότι to J-10C έχει αναγνωριστεί ως ένα εξαιρετικό αεροσκάφος. Βέβαια, η σύγχρονη εναέρια μάχη αφορά λιγότερο τη σύγκρουση μαχητικών και περισσότερο ένα κοκτέιλ δικτύωσης-εκπαίδευσης-χρήσης όπλων και ηλεκτρονικού πολέμου.

Το Πακιστάν ισχυρίζεται ότι κατέρριψε πέντε ινδικά μαχητικά, συμπεριλαμβανομένων τουλάχιστον τριών Rafale. Αξιωματούχος των γαλλικών μυστικών υπηρεσιών φέρεται να επιβεβαίωσε στο CNN μια κατάρριψη Rafale. Εικόνες που δημοσιεύθηκαν στα social media δείχνουν συντρίμμια ενός. Αμερικανοί αξιωματούχοι υποστήριξαν ότι ένα J-10 συμμετείχε στην κατάρριψη του Rafale. Ο συνδυασμός, λοιπόν, J-10C και PL-15 αποδείχτηκε άκρως αποτελεσματικός. Πάντως, ειδικοί προειδοποιούν να μην εξαχθούν βιαστικά συμπεράσματα σχετικά με την απώλεια Rafale.

Πρέπει να επισημανθεί ότι τουλάχιστον δύο πύραυλοι PL-15 εισήλθαν στην Ινδία. Το γεγονός, όμως, ότι ο κινητήρας και η ουρά βρίσκονται σε μικρή απόσταση, είναι ένδειξη ότι το Rafale δεν καταρρίφθηκε, αλλά μπορεί να έπεσε αφού έμεινε από καύσιμα.  Υπάρχουν και αναφορές για απώλειες ενός ινδικού MiG-29 Fulcrum και ενός Su-30MKI Flanker. Δεν υπάρχει μέχρι στιγμής απόδειξη για την σύνδεση αυτών των πιθανών αεροπορικών απωλειών με το J-10C.

Ο Πακιστανός υπουργός Εξωτερικών δήλωσε στο Κοινοβούλιο ότι πακιστανικά μαχητικά είχαν καταρρίψει Rafale, προσθέτοντας ότι επικοινώνησε με το Πεκίνο, το οποίο εξέφρασε ικανοποίηση για τα κινεζικά οπλικά συστήματα (τα οποία δεν είχαν ποτέ δοκιμαστεί σε μάχη). «Ίσως χρειαστεί να επανεκτιμήσουμε τις δυνατότητες αεροπορικής μάχης της Κίνας, οι οποίες μπορεί να πλησιάζουν ή και να ξεπερνούν το επίπεδο της αμερικανικής αεροπορικής ισχύος στην Ανατολική Ασία», δήλωσε ο Σου Χσιάο-Χουάνγκ, αναπληρωτής ερευνητής στο Ινστιτούτο Εθνικής Άμυνας και Έρευνας Ασφάλειας της Ταϊβάν. «Η εκπληκτική νίκη των κινεζικών J-10 και PL-15 θα αναγκάσει τους αναλυτές να επανεξετάσουν την στρατιωτική ισορροπία δυνάμεων σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης στην Ταϊβάν», δήλωσε ο Yun Sun, ειδικός για την Κίνα. Το Πεκίνο δεν έχει εκδώσει επίσημη ανακοίνωση για τον ρόλο των J-10C.

H ανάπτυξη των J-10

Η Κίνα ξεκίνησε να εργάζεται για την κατασκευή του J-10 στις αρχές της δεκαετίας του 1980, ως μονοκινητήριο αεροσκάφος πολλαπλών ρόλων που θα αντικαθιστούσε το J-7 (το κινεζικής κατασκευής MiG-21) στον ρόλο της αεράμυνας, καθώς και το αεροσκάφος χερσαίας υποστήριξης Q-5 Fantan. Το πρόγραμμα καθυστέρησε, κυρίως λόγω της έλλειψης κατάλληλου κινητήρα. Όταν τελικά εμφανίστηκε, το J-10 διέθετε μια πτέρυγα δέλτα με εμπρόσθια πτερύγια τύπου canard, μια εισαγωγή κινητήρα τοποθετημένη κάτω από το ρύγχος και χειριστήρια πτήσης fly-by-wire.

Όταν το J-10 πέταξε για πρώτη φορά σε μορφή πρωτοτύπου τον Μάρτιο του 1998, ήταν εξοπλισμένο με έναν ρωσικής κατασκευής στροβιλοκινητήρα AL-31FN. Μέχρι το τέλος του 2003, οι δοκιμές πτήσης είχαν ολοκληρωθεί και το J-10 είχε εισέλθει στην μαζική παραγωγή. Το νέο μαχητικό ήταν έτοιμο για υπηρεσία τον Ιούνιο του 2004. Τρεις παρτίδες του J-10 αρχικής παραγωγής ακολουθήθηκαν σύντομα από το J-10A, το οποίο παρουσίαζε βελτιώσεις στα αερο-ηλεκτρονικά, συμπεριλαμβανομένου του πιο ικανού ραντάρ ελέγχου πυρός Type 1473G παλμικού-Doppler και ενός εκσυγχρονισμένου πιλοτηρίου. Τα αρχικά J-10 τροποποιήθηκαν αργότερα στα ίδια πρότυπα. Εν τω μεταξύ, το J-10AH κατασκευάστηκε ως παράγωγο του J-10A για ναυτική υπηρεσία από χερσαίες βάσεις.

Υπάρχει επίσης μια διθέσια εκπαιδευτική έκδοση του J-10A, με την ονομασία J-10AS, με μεγάλη ραχιαία “γόνδολα” που φιλοξενεί τα ηλεκτρονικά που μετατοπίζονται από το πίσω πιλοτήριο. Το διθέσιο είναι πλήρως ικανό για μάχη και το ναυτικό του παράγωγο είναι το J-10ASH. Ακόμα και στη βασική του μορφή, το J-10 είναι ένα αρκετά προηγμένο αεροσκάφος, το πιλοτήριο του διαθέτει ευρυγώνια οθόνη ενδείξεων (HUD), δύο μονόχρωμες πολυλειτουργικές οθόνες (MFD) και μία έγχρωμη MFD. Ο πιλότος διαθέτει στόχαστρο τοποθετημένο στο κράνος και χειριστήρια “με χέρια στο γκάζι και το μοχλό” (HOTAS).

Ο κύριος οπλισμός του J-10

Όταν παρουσιάστηκε, ο κύριος οπλισμός αέρος-αέρος του J-10 περιλάμβανε τους ημιενεργούς πυραύλους PL-11 μεσαίου βεληνεκούς, καθοδηγούμενους από ραντάρ και τους βραχείας εμβέλειας πυραύλους καθοδηγούμενους από υπέρυθρες ακτίνες PL-8. Το αεροσκάφος έχει σταδιακά αποκτήσει νέα όπλα και αισθητήρες, συμπεριλαμβανομένων των AAM μεσαίου βεληνεκούς, καθοδηγούμενων από ενεργό ραντάρ PL-12. Πιο πρόσφατα, οι PL-8 και PL-12 έχουν αρχίσει να αντικαθίστανται από τους πολύ πιο ικανούς PL-10 και PL-15, αντίστοιχα.

Για να αυξηθεί η χωρητικότητα μεταφοράς πυραύλων, εισήχθη επίσης ένας νέος πυλώνας εκτόξευσης διπλής ράγας για τα AAM μεσαίου βεληνεκούς. Μετά την ολοκλήρωση περίπου 270 αεροσκαφών J-10A/AS, η παραγωγή μεταπήδησε στο βελτιωμένο J-10B, το οποίο παρουσιάστηκε το 2008. Εξωτερικά, το J-10B διαφέρει στη χρήση μιας σταθερής υπερηχητικής εισόδου (DSI) χωρίς εκτροπή, ένα χαρακτηριστικό που μειώνει το δομικό βάρος και τη διατομή του ραντάρ μετωπικής όψης.

Το αναδιαμορφωμένο ρύγχος φιλοξενεί ένα ραντάρ PESA (παθητικής ηλεκτρονικής σάρωσης) ζώνης X, το οποίο φέρεται να είναι ικανό να παρακολουθεί 10 στόχους και ταυτόχρονα να εμπλέκει τέσσερις από αυτούς. Άλλα νέα χαρακτηριστικά περιλαμβάνουν έναν αισθητήρα υπέρυθρης αναζήτησης και παρακολούθησης μπροστά από το πιλοτήριο, τρεις έγχρωμες οθόνες MFD στο πιλοτήριο και ένα ολογραφικό ευρυγώνιο HUD. Η παραγωγή του J-10B περιορίστηκε σε περίπου 60 παραδείγματα πριν αντικατασταθεί από το J-10C, το οποίο εισήγαγε ένα ραντάρ ενεργής ηλεκτρονικής σάρωσης (AESA).

Ραντάρ AESA

Η ύπαρξη ραντάρ AESA οποιουδήποτε είδους είναι τεράστιο πλεονέκτημα, προσφέροντας εκτεταμένες εμβέλειες ανίχνευσης και παρακολούθησης, βελτιωμένη διάκριση και αναγνώριση στόχων και την ικανότητα ανίχνευσης στόχων που πετούν χαμηλά με μειωμένες υπογραφές ραντάρ, όπως πυραύλους κρουζ και drones. Χωρίς φυσική μετακίνηση μιας μηχανικά κατευθυνόμενης κεραίας ραντάρ, τα ραντάρ AESA μπορούν να σαρώνουν γρήγορα τεράστιους όγκους εναέριου χώρου. Επιπλέον, η τεχνολογία AESA είναι πιο ανθεκτική στις παρεμβολές. Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν πολλά “άγνωστα” στοιχεία σχετικά με το AESA του J-10C.

Φαίνεται να διαθέτει ένα αρκετά ικανό λειτουργικό ραντάρ. Αλλά όλα τα ραντάρ AESA δεν είναι ίδια. Μερικά παρέχουν απλώς μια πολύ πιο αποτελεσματική αυτόματη δυνατότητα σάρωσης. Είναι πολύ ασαφές σε ποιο βαθμό το AESA του J-10C μπορεί να διαχειριστεί αποτελεσματικά την ενέργειά του σε ορισμένες λειτουργίες. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για να καταστεί δύσκολο το ραντάρ να ανιχνευθεί όταν σαρώνει ενεργά, όσον αφορά τις δυνατότητες χαμηλής πιθανότητας αναχαίτισης και χαμηλής πιθανότητας ανίχνευσης (LPI/LPD).

Είναι πολύ δύσκολο να γνωρίζουμε πώς “στέκει” το AESA του J-10C από αυτή την άποψη, ειδικά επειδή σπάνια θα χρησιμοποιηθεί σε πολεμική λειτουργία, ιδιαίτερα όταν υπάρχει πιθανότητα ένας αντίπαλος να συλλέγει εκπομπές. Έχοντας αυτό κατά νου, η χρήση του J-10C από το Πακιστάν εναντίον της Ινδίας θα μπορούσε να έχει σημαντικό αντίκτυπο όσον αφορά την αναδρομική ανάλυση αυτών των συγκεκριμένων εμπλοκών, καθώς και μια ευρύτερη αξιολόγηση του J-10 γενικότερα. Το ραντάρ που χρησιμοποιείται στο μοντέλο J-10CE που έχει διαμορφωθεί για εξαγωγή για το Πακιστάν σίγουρα δεν διαθέτει τις ίδιες λειτουργίες με το J-10C της PLAAF.

Από το 2019 περίπου, το J-10C είναι εξοπλισμένο με τον εγχώρια παραγόμενο κινητήρα WS-10. Οποιεσδήποτε αμφιβολίες υπάρχουν σχετικά με την αξιοπιστία αυτού του κινητήρα και των κινεζικών κινητήρων αεροσκαφών γενικότερα, θα πρέπει να αντιμετωπιστούν από το γεγονός ότι το WS-10 τροφοδοτεί πλέον το J-10C που βρίσκεται σε παραγωγή, το stealth μαχητικό J-20A, καθώς και τα τοπικά παραγόμενα Su-27, δηλαδή το J-15 για αεροπλανοφόρα και τη σειρά J-16 για χρήση από χερσαίες βάσεις.

Συγκριτική αξιολόγηση

Γενικά, το J-10C είναι μάλλον η οριστικά ώριμη παραλλαγή του J-10 και ένα μαχητικό που είναι γενικά συγκρίσιμο με ένα εκσυγχρονισμένο F-16C/D Block 50 όσον αφορά το μέγεθος, τη μεταφορική ικανότητα και την ευελιξία. Όσον αφορά την κινητική απόδοση, η αναλογία ώσης προς βάρος μεταξύ των δύο αεροσκαφών είναι πιθανώς «αρκετά παρόμοια, ανάλογα με την εφαρμογή του κινητήρα του καθενός. Ένα Block 50 F-16CM με κινητήρα General Electric πιθανώς έχει ελαφρώς καλύτερη αναλογία ώσης προς βάρος σε φορτία μάχης από ένα J-10 και ένα ελαφρώς βαρύτερο Block 52 με τον Pratt & Whitney, ανάλογα με το βάρος μάχης. Όπως ακριβώς πολλά F-16 Block 50 αυτή τη στιγμή, το J-10A ήταν πιθανώς αρκετά περιορισμένο όσον αφορά την απόδοση του ραντάρ του σε σύγκριση με κάτι σαν ένα Su-27, πόσο μάλλον με αεροσκάφος πέμπτης γενιάς. Φυσικά, το J-10C διορθώνει αυτό σε κάποιο βαθμό, τουλάχιστον με ένα AESA, όπως και η αναβάθμιση του Scalable Agile Beam Radar (SABR) για ένα F-16».

Υπάρχουν υποψίες ότι το Πακιστάν έκανε εκτεταμένη χρήση του J-10C στις πρόσφατες αεροπορικές μάχες με την Ινδία, διατηρώντας παράλληλα τον στόλο F-16 του εκτός μάχης, λόγω αμερικανικών πιέσων, όπως δείχνει η αντίθεση στην πώληση F-16 στο Πακιστάν από μέλη του Κογκρέσου. Έχουν διατυπωθεί ισχυρισμοί ότι ο κρατικός μηχανισμός ασφαλείας του Πακιστάν ανέχεται διάφορες τρομοκρατικές δραστηριότητες, αν δεν τις στηρίζει άμεσα. Ταυτόχρονα, ίσως σε κάποιες αποστολές το κινεζικής κατασκευής μαχητικό θα είχε μεγαλύτερες πιθανότητες επιτυχίας –ειδικά για βολές αέρος-αέρος μεγάλου βεληνεκούς– καθώς τα παλαιότερα F-16 και τα AMRAAM του Πακιστάν, από άποψη ραντάρ και πυραύλων, έχουν σημαντικά μικρότερη μέγιστη εμβέλεια και ζώνη απαγόρευσης διαφυγής από το J-10CE με PL-15.

Σύμφωνα με ανεπιβεβαίωτη αναφορά σε πακιστανικά ΜΜΕ, η μεγαλύτερη βολή PL-15 που πραγματοποιήθηκε κατά τη διάρκεια των συγκρούσεων ήταν περίπου 112 μίλια. Το PL-15, που δεν εξάγεται, εκτιμάται ότι έχει μέγιστη εμβέλεια περίπου 124 μιλίων. Έχει επίσης αναφερθεί σε δυτικά ΜΜΕ ότι το Πακιστάν μπορεί να έλαβε μια έκδοση μεγαλύτερης εμβέλειας του PL-15E (εξαγωγής) γεγονός που θα εξηγούσε τις εμπλοκές σε τέτοιου είδους αποστάσεις.

Η απώλεια πυραύλων, ειδικά σε σχετικά άθικτη κατάσταση, μπορεί να οφείλεται σε διάφορους λόγους. Αυτοί περιλαμβάνουν βολές στη μέγιστη εμβέλεια των δυνατοτήτων ενός πυραύλου πέραν οπτικής εμβέλειας, χωρίς παρατεταμένη υποστήριξη καθοδήγησης του αεροσκάφους εκτόξευσης. Αυτές οι βολές γίνονται με τον πύραυλο να προβλέπει καλύτερα πού θα βρίσκεται ο στόχος με βάση την αρχική τηλεμετρία μέχρι το αεροσκάφος εκτόξευσης να σταματήσει να του στέλνει ενημερώσεις στη μέση της πορείας. Το ενσωματωμένο ραντάρ του πυραύλου, το οποίο έχει μικρή εμβέλεια, θα ενεργοποιηθεί στη συνέχεια και θα αναζητήσει τον στόχο όταν νομίζει ότι βρίσκεται εντός εμβέλειας. Αυτή η λειτουργία βολής μειώνει δραστικά την πιθανότητα πλήγματος.

Η απειρία των Ινδών με τα συγκεκριμένα αεροσκάφη και πυραύλους έδρασε υπέρ του Πακιστάν, παρά τις προηγμένες δυνατότητες των Rafale. Η κύρια σημασία του PL-15 είναι ότι είναι πιθανώς η πρώτη φορά που η Κίνα κατασκεύασε έναν πύραυλο αέρος-αέρος που είναι σημαντικά ανώτερος από τα περισσότερα αμερικανικά αντίστοιχα, όσον αφορά τις δυνατότητες πραγματικά μεγάλου βεληνεκούς. Το PL-15 σε ορισμένες περιπτώσεις θέτει δυτικά όπλα σε μειονεκτική θέση όσον αφορά την εμβέλεια (πχ AMRAAM).

Η εμφάνιση του PL-15 έχει ήδη συμβάλει στη βιασύνη των ΗΠΑ να πιέσουν για πυραύλους μεγαλύτερης εμβέλειας, όπως τους AIM-260 και AIM-174B. Το PL-15 θα πρέπει επίσης να αξιολογείται σε συνάρτηση με τα πλεονεκτήματα του ανιχνευτή AESA που έχει υψηλότερη ανάλυση, είναι πιο ανθεκτικός σε αντίμετρα και λειτουργεί καλύτερα σε περιβάλλοντα παρεμβολών. Πέρα από αυτό, πιθανότατα έχει καλύτερη ικανότητα να εστιάζει σε στόχους stealth.