Υπάρχουν διδάγματα για το Ισραήλ από το Βιετνάμ

Η επίθεση της Χαμάς, πέρα από τη φρίκη που προκαλεί, εξεταζόμενη με αυστηρά επιχειρησιακά κριτήρια, αποτελεί υπόδειγμα αρτιότητας στη σύλληψη, σχεδίαση, προπαρασκευή και εκτέλεση. Είναι βέβαιο ότι στο μέλλον, όταν θα έχουν γίνει γνωστές οι λεπτομέρειές της, θα αποτελεί αντικείμενο μελέτης στις στρατιωτικές σχολές επιμόρφωσης. Ο απόλυτος αιφνιδιασμός του Ισραήλ σε όλα τα επίπεδα (στρατηγικό, επιχειρησιακό και τακτικό), δεικνύει ότι το χτύπημα αποτελούσε προϊόν μακρόχρονου σχεδιασμού και προετοιμασίας.

Υπάρχει μία γενική εκτίμηση ότι η Χαμάς δεν θα μπορούσε μόνη της να σχεδιάσει, οργανώσει και να πραγματοποιήσει ένα χτύπημα τέτοιας έκτασης, αλλά πρέπει οπωσδήποτε να είχε εξωτερική βοήθεια. Αλήθεια με ποιο κριτήριο αποφαίνονται οι ειδικοί ότι η Χαμάς δεν μπορούσε να κάνει κάτι παρόμοιο; Μήπως στο παρελθόν άλλες μεγάλες δυνάμεις ή υπερδυνάμεις δεν υπήρξαν θύματα αιφνιδιασμού από αντιπάλους που τους θεωρούσαν υποδεέστερους ή “υπανθρώπους”;

Αναφορικά με το τελευταίο χτύπημα της οργάνωσης, πολλοί έσπευσαν να το παρομοιάσουν με το αντίστοιχο του Περλ Χάρμπορ, του Γιομ Κιπούρ, ή την 11η Σεπτεμβρίου. Όμως, μια προσεκτικότερη εξέταση υποδεικνύει ότι η εν λόγω επιχείρηση είναι πιο κοντά στον αιφνιδιασμό που υπέστησαν οι ΗΠΑ και το Νότιο Βιετνάμ κατά την επίθεση του Τετ, τον Ιανουάριο 1968. Οι Ισραηλινοί θα είχαν πολλά να διδαχθούν από την εμπειρία των ΗΠΑ στο Βιετνάμ και το σισύφειο έργο που προσπαθούν, εις μάτην, να φέρουν σε πέρας.

Οι Βορειοβιετναμέζοι είχαν φροντίσει αρκετούς μήνες νωρίτερα να “αποκοιμίσουν” την αμερικανική στρατιωτική ηγεσία, φροντίζοντας να μειώσουν στο ελάχιστο τις δραστηριότητές τους, επικεντρώνοντας τη δράση τους σε απομακρυσμένες περιοχές στα σύνορα με το Λάος και την Καμπότζη, μακριά από τα πληθυσμιακά κέντρα του Νοτίου Βιετνάμ. Η κατάσταση αυτή είχε οδηγήσει την στρατιωτική και πολιτική ηγεσία των ΗΠΑ να δηλώσουν ότι έβλεπαν «φως στην άκρη του τούνελ», αναφορικά με την επικείμενη κατίσχυσή τους επί των Βιετκόνγκ και NVA (Στρατός του Βορείου Βιετνάμ), μη συνειδητοποιώντας ότι ήταν το φως του τρένου που έρχονταν με ταχύτητα από την απέναντι πλευρά.

Συλλογή-διαχείριση πληροφοριών

Οι υπηρεσίες πληροφοριών του Βόρειου Βιετνάμ, του Κεντρικού Γραφείου του Νοτίου Βιετνάμ (COSVN), καθώς και των Βιετκόνγκ, είχαν από πολλά χρόνια νωρίτερα φροντίσει να διεισδύσουν σε θέσεις – κλειδιά του κρατικού και στρατιωτικού μηχανισμού του Νοτίου Βιετνάμ. Στελέχη τους εργάζονταν ως καθαρίστριες, μάγειρες, μεταφραστές, κλπ, σε αμερικανικές βάσεις, μεταδίδοντας πλήρη εικόνα της δύναμης, διάταξης και ανάπτυξης στο πεδίο των δυνάμεων των ΗΠΑ. Παράλληλα είχαν φροντίσει να εξουδετερώσουν προσπάθειες διείσδυσης στις τάξεις τους πρακτόρων των Νοτίων και των Αμερικανών, ενώ άλλους τους τροφοδοτούσαν με πλαστά στοιχεία, σε μια άψογα ενορχηστρωμένη επιχείρηση παραπληροφόρησης.

Είχαν εφαρμόσει με απόλυτη αυστηρότητα την αρχή για την “ανάγκη γνώσης”, αναφορικά με το ποιοι γίνονταν κοινωνοί των απαραίτητων πληροφοριών. Ταυτόχρονα είχαν διαμερισματοποιήσει τους διάφορους επιχειρησιακούς πυρήνες, έτσι ώστε η εξουδετέρωση του ενός να μην συμπαρασύρει όλους, ούτε να δύνανται οι αντίπαλες υπηρεσίες να αποκτήσουν ολοκληρωμένη εικόνα του σχεδιαζόμενου πλήγματος.

Το στρατιωτικό σκέλος της επιχείρησης σχεδιάστηκε λεπτομερειακά και ο οπλισμός/πυρομαχικά είχαν αποθηκευτεί σταδιακά σε κρύπτες εντός των νοτιοβιετναμικών πόλεων με τη βοήθεια ντόπιων υποστηρικτικών δικτύων. Τα στρατεύματα διείσδυσαν στις πόλεις εκμεταλλευόμενα την χαλάρωση του Τετ, μεταμφιεσμένοι σε αγρότες και γενικά ταξιδιώτες, ενώ άλλοι έφεραν στολές του ARVN (στρατός του Νοτίου Βιετνάμ).

Για αποφυγή διαρροών πληροφοριών είχαν ενημερωθεί για την αποστολή τους την τελευταία στιγμή, γεγονός που είχε και αρνητικές συνέπειες. Η πρόκληση τρόμου στους πολίτες του Νοτίου Βιετνάμ ήταν οργανικό στοιχείο της επιχείρησης, όπως έγινε φανερό από τις λίστες προγραφών και τις δολοφονίες αμάχων, κρατικών αξιωματούχων και αντικομουνιστών, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα τα συμβάντα στην Χουέ.

Χτύπημα στην γιορτή του Τετ

Η επιλογή του χτυπήματος, δηλαδή η γιορτή του Τετ, βοήθησε στην επίτευξη αιφνιδιασμού. Το Τετ είναι για τους Βιετναμέζους η αρχή του νέου σεληνιακού έτους και μια περίοδος γιορτής, καθώς και οικογενειακών και φιλικών συγκεντρώσεων. Με τα δικά μας δεδομένα είναι σαν την Πρωτοχρονιά, το Πάσχα και τον Δεκαπενταύγουστο σε μία γιορτή. Στην πρόσφατη βιετναμική ιστορία η γιορτή του Τετ είχε χρησιμοποιηθεί κατά την εξέγερση του Τάι Σον (Tay Son) από τον μελλοντικό αυτοκράτορα Κουάνγκ Τρουνγκ (Quang Trung) το 1788/1789 εναντίον των Κινέζων εισβολέων και των ντόπιων υποστηρικτών τους, οπότε υπήρχε άμεση σύνδεση με τους εθνικοαπελευθερωτικούς αγώνες.

Οι Νοτιοβιετναμέζοι και οι Αμερικανοί τη συγκεκριμένη περίοδο ανακήρυξαν μονομερή εκεχειρία, η οποία άτυπα τηρούνταν και από την άλλη πλευρά. Οι μονάδες χαλάρωναν την επαγρύπνησή τους, ενώ χορηγούνταν άδειες στο προσωπικό, προκειμένου να περάσει τις γιορτές με τις οικογένειές του, ή σε ειδικά παραθεριστικά θέρετρα. Ένα επιπλέον γεγονός που ενέτεινε τη σύγχυση και τον αιφνιδιασμό ήταν ότι κατά τη διάρκεια των εορτασμών είναι συνήθης η χρήση βεγγαλικών. Έτσι, σε πλείστες περιπτώσεις το προσωπικό που ήταν υπηρεσία θεώρησε τους πυροβολισμούς και τις εκρήξεις ως μέρος των εορταστικών εκδηλώσεων.

Σημαντικό ρόλο στην αποδιοργάνωση του Νότιου Βιετνάμ έπαιξαν μια σειρά παράγοντες. Η ύπαρξη διάφορων υπηρεσιών ασφαλείας με ανταγωνιστικές σχέσεις. Η πολλαπλότητα διοικήσεων και η επικάλυψη αρμοδιοτήτων, σε συνδυασμό με την έλλειψη εμπιστοσύνης μεταξύ των συμμάχων. Η υποτίμηση του αντιπάλου, ως προς την ικανότητα να σχεδιάσει, οργανώσει και να πραγματοποιήσει ένα εγχείρημα τέτοιας έκτασης.

Η αγνόηση κρίσιμων ενδείξεων και πληροφοριών, με αποτέλεσμα να ερμηνεύονται με τέτοιο τρόπο ώστε να ταιριάζουν σε προκατασκευασμένες αντιλήψεις (biases). Η απόσπαση της προσοχής στα βόρεια της χώρας, με την πολιορκία της βάσης των Αμερικανών Πεζοναυτών στο Κε Σαν, η οποία είχε ξεκινήσει στις 21 Ιανουαρίου 1968.

Το πλεονέκτημα του αιφνιδιασμού

Στις 30 και 31 Ιανουαρίου 1968 ο στρατός του Βορείου Βιετνάμ και οι Βιετκόνγκ εξαπέλυσαν μια σειρά επιθέσεων σε όλο το μήκος και πλάτος της χώρας, με επικέντρωση στην πρωτεύουσα Σαϊγκόν και την παλιά αυτοκρατορική πρωτεύουσα Χουέ. Σκοποί ήταν η πρόκληση μαζικής εξέγερσης εναντίον της κυβέρνησης του Νότιου Βιετνάμ και η εμφάνισή της ως αδύναμης να προστατεύσει τον άμαχο πληθυσμό και όσους εργάζονταν γι’ αυτή.

Η κατάρρευση του στρατού του Νοτίου Βιετνάμ μέσω μαζικών απωλειών, λιποταξιών και στάσεων, καθώς και η διάψευση των αμερικανικών δηλώσεων περί επικείμενης νίκης. Η κατάρρευση των προγραμμάτων ειρήνευσης και η πρόκληση μαζικών απωλειών αμάχων, με τη μεταφορά των συγκρούσεων εντός των αστικών κέντρων και ο εξαναγκασμός των συμμαχικών δυνάμεων στη χρήση βαρέων όπλων εντός αυτών.

Τελικά μια σειρά λόγοι οδήγησαν σε τακτική πανωλεθρία. Από την άλλη πλευρά όμως υπήρξε μία κολοσσιαία νίκη σε στρατηγικό επίπεδο, ιδιαίτερα εκεί που μετρούσε περισσότερο, δηλαδή στην αμερικανική κοινή γνώμη και στις σχέσεις της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας. Η επίθεση κατέστρεψε τις πιθανότητες επανεκλογής του Προέδρου Λίντον Τζόνσον, την αξιοπιστία του διοικητή της αμερικανικής διοίκησης MACV, στρατηγού Ουίλιαμ Ουέστμορλαντ και την εμπιστοσύνη της πολιτικής ηγεσίας προς την στρατιωτική.

Διεύρυνε το χάσμα αξιοπιστίας μεταξύ του αμερικανικού λαού και της ηγεσίας του, επέτεινε τις κοινωνικές αντιθέσεις στο εσωτερικό της χώρας και ενδυνάμωσε το αντιπολεμικό κίνημα και όσους πρέσβευαν την απεμπλοκή των ΗΠΑ από το Βιετνάμ. Απότοκος όλων ήταν η άνοδος στην εξουσία του Ρίτσαρντ Νίξον και η “βιετναμοποίηση” του πολέμου, με την σταδιακή απόσυρση των δυνάμεων.

«Εμείς έχουμε τον χρόνο…»

Οι ανωτέρω εξελίξεις οδήγησαν στην κατάρρευση του ηθικού και της πειθαρχίας εντός του στρατεύματος, οδηγώντας το 1973 στην κατάργηση της θητείας και τη δημιουργία πλήρως επαγγελματικού στρατού. Το τέλος του δρόμου που άνοιξε το Τετ ήρθε στις 30 Απριλίου 1975, όταν ένα άρμα μάχης του βορειοβιετναμέζικου στρατού γκρέμισε την καγκελόπορτα του προεδρικού μεγάρου στη Σαϊγκόν, σηματοδοτώντας την ενοποίηση της χώρας υπό κομουνιστικό καθεστώς. Τελικά το Νότιο Βιετνάμ δεν ήταν στη σωστή πλευρά της Ιστορίας…

Θα πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι δεν έχει κάποιος λαός ή πολιτισμός ή θρησκεία το μονοπώλιο της εξυπνάδας, της επινοητικότητας και της πονηριάς, αλλά αυτές είναι ιδιότητες κοινές σε όλους τους ανθρώπους, ειδικά στον πόλεμο. Επιπρόσθετα η Χαμάς, όπως και κάθε αντάρτικο κίνημα, έχει άπλετο χρόνο για να σκεφτεί και να σχεδιάσει ένα χτύπημα το οποίο δεν θα το περιμένει ο αντίπαλος. Όπως είχε πει ένας ηγέτης των Ταλιμπάν σε έναν Αμερικανό: «Εσείς μπορεί να έχετε τα ρολόγια, αλλά εμείς έχουμε τον χρόνο».

Άλλωστε, εφόσον θεωρείται δεδομένο ότι οι Ισραηλινοί είναι κορυφαίοι στις επιχειρήσεις και τις πληροφορίες/αντιπληροφορίες, αν μη τι άλλο η Χαμάς μαθαίνει από τους καλύτερους δασκάλους. Το μίσος των μαχητών της εναντίον των Εβραίων και αντίστροφα δεν πρόκειται να σταματήσει, όσο δεν αλλάζουν οι συνθήκες που το δημιουργούν και το τροφοδοτούν.