Αλλαγή φρουράς στη Μοσάντ – Η εντυπωσιακή παρακαταθήκη του Γιόσι Κοέν
16/12/2020
Γράφει ο Μιχαήλ Βασιλείου –
Η εξαιρετικά επιτυχημένη θητεία του Γιόσι Κοέν, επικεφαλής της ισραηλινής υπηρεσίας κατασκοπείας εξωτερικού Μοσάντ (Mossad), φθάνει στο τέλος της. Κανονικά θα έπρεπε να περατωθεί τον ερχόμενο Ιανουάριο. Ωστόσο, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Νετανιάχου προχώρησε στην παράτασή της μέχρι τον Ιούνιο. Καθυστέρηση στην ολοκλήρωση της διαδικασίας επιλογής του διαδόχου; Ή υπάρχει κάποιο “project” η επιτυχής ολοκλήρωση του οποίου προϋποθέτει την παραμονή του “μαέστρου” για λίγους ακόμα μήνες; Κοντός ψαλμός…
Προς το παρόν, διάδοχος του Κοέν στην ηγεσία της διαβόητης μυστικής υπηρεσίας θα είναι ο αναπληρωτής του, γνωστός ως “Dalet”, καθώς η ταυτότητά του παραμένει μυστική. Η δουλειά του κάθε άλλο παρά εύκολη θα είναι. Ο πήχης έχει τοποθετηθεί πολύ ψηλά. Όμως γνωρίζει καλύτερα από τον καθένα τις προκλήσεις. Ήταν εκεί, δεξί χέρι του Γιόσι Κοέν.
Συμμετείχε στον σχεδιασμό. Άρα συνιστά μια απόλυτα επιχειρησιακά λογική επιλογή διαδοχής, παρότι τα “politics” είναι πανταχού παρόντα σε ολόκληρη την υφήλιο. Ο Νετανιάχου δεν θα έχει έναν ανέφελο βίο όταν αποχωρήσει από την πολιτική. Και η Mossad έχει τρόπους επηρεασμού ή και καθορισμού των εξελίξεων με κάθε πιθανό και απίθανο τρόπο.
Δεν αναμένονται δυσκολίες στην έγκριση της υποψηφιότητας από την αρμόδια επιτροπή (Goldberg Commission), καθώς ο εταίρος στην κυβέρνηση και υπουργός Άμυνας, πρώην αρχηγός των ισραηλινών ενόπλων δυνάμεων, Μπένι Γκαντζ, έδωσε ευθέως τη συγκατάθεσή του.
Κουλτούρα ασφαλείας
Η “κουλτούρα ασφαλείας” στο εβραϊκό κράτος διαφέρει σημαντικά από αυτή στην Ελλάδα. Για την ακρίβεια, εκεί υφίσταται. Ο Μπένι Γκαντζ είχε λόγους να “παρεξηγηθεί πολιτικά”, καθώς οι κόντρες του τελευταίου διαστήματος με τον Νετανιάχου, οδήγησε τον πρωθυπουργό στην απόφαση να μην ενημερώσει-συμβουλευθεί τον κυβερνητικό του εταίρο για την απόφαση. Τυπικά είναι καλυμμένος, καθώς δεν υποχρεούται να τον ενημερώσει. Ωστόσο, η πρακτική που ακολουθείται είναι να υπάρχει διαβούλευση.
Η αποδοχή του Γιόσι Κοέν είναι σχεδόν καθολική. Υπήρξε το πρόσωπο πίσω από πληθώρα συγκεκαλυμμένων επιχειρήσεων, “μαύρων” ή πιο ανοιχτόχρωμης απόχρωσης για την προστασία της ασφάλειας του εβραϊκού κράτους. Οι ισορροπίες στη Μέση Ανατολή και η διαχείριση των σχέσεων με τις ΗΠΑ, κατά τη διάρκεια μιας ιδιαίτερης για τα ισραηλινά συμφέροντα προεδρίας, αυτής του Ντόναλντ Τραμπ ήταν συνεχώς προτεραιότητα νούμερο ένα.
Στην παράμετρο “Ουάσιγκτον” παρατηρητές μιλούν για “χρυσή εποχή” της ισραηλινής επιρροής στον Λευκό Οίκο, ακόμα και σε βαθμό παρεξηγήσεως. Ως δικαιολογία χρησιμοποιούν την παρουσία και τη δράση του προεδρικού γαμπρού, Τζάρεντ Κούσνερ, σύζυγο της προεδρικής θυγατέρας, Ιβάνκα Τραμπ. Διορίστηκε ως προεδρικός απεσταλμένος στη Μέση Ανατολή. Τα αποτελέσματα μιλούν από μόνα τους.
Τραμπ και μεσανατολικές εξελίξεις
Ίσως ήταν η φοβία των σουνιτικών αραβικών χωρών να επανέλθουν στο προσκήνιο η πολιτική προσέγγισης της Μουσουλμανικής Αδελφότητας από την κυβέρνηση του Μπάρακ Ομπάμα, που οδήγησε στην επιτάχυνση των εξελίξεων. Από τη μία θα έδινε στην κυβέρνηση Τραμπ επιτυχίες στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής για να την ενισχύσει στην προσπάθεια εξασφάλισης μιας δεύτερης θητείας στον Λευκό Οίκο. Κι αν αυτό δεν επιτευχθεί, το συνολικό πλαίσιο θα έχει αλλάξει οριστικά..
Ο κορονοϊός αποδείχθηκε ανίκητος αντίπαλος. Όμως, όσα έγιναν και γίνονται πριν την ανάληψη της ευθύνης διακυβέρνησης των ΗΠΑ από τον Τζο Μπάιντεν, συνιστούν τετελεσμένα γεγονότα που δεν μπορεί να αναστρέψει οποιαδήποτε αμερικανική κυβέρνηση. Θα πρέπει συνεπώς να αναπροσαρμόσει τις όποιες σκέψεις της για τη μεσανατολική της πολιτική στα νέα δεδομένα. Σε ένα “κεκτημένο” που θα ήταν καταστρεπτικό για πολλούς να χαθεί.
Ας μην ξεχνάμε ότι η αντιπρόεδρος του Τζο Μπάιντεν -που τελικά επικράτησε στις αμερικανικές εκλογές- η Κάμαλα Χάρις, έχει αποκληθεί “θηλυκός Ομπάμα” και τρομάζει τη Μέση Ανατολή ίσως πιο πολύ και από τη Χίλαρι Κλίντον. Σίγουρα πάντως τρομάζει περισσότερο από την όχι και τόσο φυσιολογική συμπεριφορά του Ντόναλντ Τραμπ. Μια συμπεριφορά που αποδείχθηκε στην πράξη ελεγχόμενη.
Καταλυτικός ρόλος Κοέν
Κάπου εδώ εισέρχεται στην εικόνα η σύγχρονη εικόνα της Μέσης Ανατολής. Επί της ουσίας οι σχέσεις του Ισραήλ με τα σουνιτικά καθεστώτα που θεωρούν το εβραϊκό κράτος ως τον μοναδικό αξιόπιστο σύμμαχο για να προστατευθούν από το Ιράν. Αυτό άλλαξε εκ βάθρων τα δεδομένα της μεσανατολικής εξίσωσης από την περίοδο που ακολούθησε το τέλος του Ψυχρού Πολέμου.
Οι αραβικές χώρες άρχισαν η μία μετά την άλλη να ανακοινώνουν συμφωνίες εξομάλυνσης των διπλωματικών σχέσεων με το Ισραήλ. Αυτή ήταν μια εξέλιξη στην οποία ο αρχηγός της Μοσάντ είχε διαδραματίσει καταλυτικό ρόλο, με συνεχή ταξίδια σε αραβικές πρωτεύουσες και όχι μόνο, όπου συναντιόταν με ανώτατα στελέχη του μηχανισμού λήψης αποφάσεων, αλλά και με τους ίδιους τους ηγέτες.
Τελευταία εμφάνισή του στις ειδήσεις, το ταξίδι στη Σαουδική Αραβία που συνόδευε τον Μπενιαμίν Νετανιάχου, όπου συνάντησαν τον ισχυρό άνδρα του βασιλείου, τον MbS, τον πρίγκιπα Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν, αλλά και τον Αμερικανό υπουργό Εξωτερικών, Μάικ Πομπέο. Αντικείμενο ήταν φυσικά η επισημοποίηση της εξομάλυνσης των σχέσεων του Ισραήλ με το βασίλειο των Σαούντ.
Πώς θα μπορούσε να λείπει από τη συνάντηση ο αρχιτέκτονας του παρασκηνίου; Ο ίδιος ο πρωθυπουργός Νετανιάχου τον αξιοποιούσε πάντα ως πολλαπλασιαστή ισχύος της χώρας και πιο στενά της κυβερνητικής πολιτικής. Όλα δείχνουν ότι αυτό απηχεί την πραγματικότητα και δεν συνιστά υπερβολή. Η παρουσία του στη συνάντηση έκανε τον πρωθυπουργό να αισθάνεται μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση.
Μοσάντ και δολοφονία Φαχριζαντέχ
Στη θητεία του Γιόσι Κοέν συντηρήθηκε η πίεση στο Ιράν. Το σύνολο των αλλαγών στη Μέση Ανατολή έχει οδηγήσει ακόμα και σε εικασίες-εκτιμήσεις ότι η δολοφονία του “πατέρα” του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος, Φαχριζαντέχ, παραπέμπει στο Ισραήλ με πολύ προφανή τρόπο για να αληθεύει η κατηγορία. Αυτό μπορεί να είναι μέρος της στρατηγικής για κάλυψη του Ισραήλ από την κατηγορία. «Δεν είμαστε ούτε ερασιτέχνες ούτε ανόητοι να αφήσουμε ισραηλινό όπλο στο σημείο της επιχείρησης», αναφέρουν. Αυτό όμως θα μπορούσε να έγινε επίτηδες για να δώσει χώρο στο να προβληθεί επικοινωνιακά αυτός ο εξαιρετικά λογικός και αληθοφανής ισχυρισμός!
Υπάρχουν και πιο “διεισδυτικές” ερμηνείες, πιο σκοτεινά σενάρια: Τον Φαχριζαντέχ τον “έφαγαν” οι ίδιοι οι Ιρανοί για να στείλουν μήνυμα σε ΗΠΑ και Ισραήλ ότι αναζητούν αποκλιμάκωση και συνδιαλλαγή, εν όψει της ανάληψης της κυβέρνησης Μπάιντεν στον Λευκό Οίκο. Άβυσσος η “ψυχή” των κρατών στην Ιστορία. Παρά τη διακηρυκτική πολιτική των Ισραηλινών, μπορεί ποτέ κανείς να είναι σίγουρος για το ποια είναι η πραγματική τους πολιτική; Ακόμα και να επιθυμούν και αυτοί αποκλιμάκωση, δεν είναι διόλου παράλογο να συνεχίσουν να πιέζουν περισσότερο από ποτέ για να μη χαλαρώσει ο αντίπαλος, λαμβάνοντας λανθασμένα μηνύματα.
Η Μέση Ανατολή έχει μεγάλη παράδοση στο να διευθετούνται ακόμα και οι δυσκολότερες υποθέσεις από τους επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών, σε ανεπίσημα κανάλια επικοινωνίας που διατηρούνται. Παράδειγμα ο εκλιπών στρατηγός Ομάρ Σουλεϊμάν, επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών της Αιγύπτου, επί Χόσνι Μουμπάρακ.
Είχε τον απόλυτο έλεγχο της χώρας και των ισορροπιών της έχοντας κατορθώσει να οικοδομήσει τη φήμη ενός ακέραιου και μη διεφθαρμένου, ευφυούς Αιγύπτιου στρατιωτικού αξιωματούχου, ο οποίος έχαιρε βαθιάς εκτίμησης σε ολόκληρη τη Μέση Ανατολή. Ακόμα περισσότερο στο Ισραήλ το ίδιο, τον αιώνιο εχθρό.
Η μοίρα των μυστικών υπηρεσιών
Η “κρυφή” κυβέρνηση” της Μέσης Ανατολής που αποτελείται από το… “Κολλέγιο των αρχικατασκόπων” ελέγχουν την κατάσταση με στόχο την αποφυγή της εκτροπής. Στη συνέχεια έρχονται οι αρμόδιοι κυβερνητικοί παράγοντες, πρωθυπουργοί και υπουργοί Εξωτερικών και Άμυνας για τις τελετές με τις χειραψίες, τα χαμόγελα και δεξιώσεις για να δημοσιοποιήσουν και να σφραγίσουν τα συμφωνηθέντα στα παρασκήνια της διεθνούς πολιτικής.
