Ανέξοδη λύση για το Κλίμα – Φυτέψτε δάση και θα καταλάβετε τη διαφορά, λέει η έκθεση IPCC
02/08/2019
Γράφει ο Han de Groot –
Μτφρ. Βαγγέλης Γεωργίου
Η φρέσκια έκθεση της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Αλλαγή του Κλίματος (IPCC) δεν μασάει τα λόγια της για την κατάσταση του πλανήτη μας: πρέπει να δράσουμε τώρα για να επιτύχουμε παγκόσμια αλλαγή σε κλίμακα που δεν έχει «τεκμηριωμένο ιστορικό προηγούμενο», προκειμένου να αποφευχθεί η κλιματική καταστροφή που θα προέκυπτε από την άνοδο της θερμοκρασίας κατά 2 βαθμούς C. Η αλλαγή του κλίματος επηρεάζει δυσανάλογα τα πιο ευάλωτα άτομα στον κόσμο, συμπεριλαμβανομένων των φτωχών αγροτικών κοινοτήτων που εξαρτώνται από τη γη και τις παράκτιες κοινότητες σε όλες τις τροπικές περιοχές.
Πράγματι, έχουμε ήδη δει την έντονη ασυμμετρία των δεινών που οφείλονται σε ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως τυφώνες, πλημμύρες, ξηρασίες, πυρκαγιές και άλλα. Μέχρι στιγμής, οι υπέρμαχοι της κλιματική αλλαγής και οι πολιτικοί τείνουν να επικεντρώνονται στη μείωση της κατανάλωσης καυσίμων μέσω τεχνολογίας ή εφαρμογής πολιτικών –όπως ένας απότομος φόρος άνθρακα– ως λύση.
Φυσικά, τέτοιες προτάσεις είναι απαραίτητες για τη μείωση των εκπομπών άνθρακα. Σημειώνεται ότι 71% των εκπομπών αυτό προέρχεται από μόλις 100 εταιρείες ορυκτών καυσίμων. Για τον λόγο αυτό, δικαίως οι μειώσεις των εκπομπών που σχετίζονται με τα ορυκτά καύσιμα απεικονίζονται στις εθνικές δεσμεύσεις 181 χωρών μετά την υπογραφή της Συμφωνίας του Παρισιού.
Παρόλα αυτά, η διεθνής εστίαση στα ορυκτά καύσιμα έχει επισκιάσει την πιο ισχυρή και οικονομικά αποδοτική «τεχνολογία» δέσμευσης άνθρακα που έχει γνωρίσει ο κόσμος μέχρι σήμερα: τα δάση. Πρόσφατες επιστημονικές έρευνες επιβεβαιώνουν ότι τα δάση και άλλες «φυσικές λύσεις για το κλίμα» είναι απολύτως απαραίτητες για τον μετριασμό της αλλαγής του κλίματος, χάρη στις ικανότητες απομόνωσης και αποθήκευσης άνθρακα. Στην πραγματικότητα, οι φυσικές λύσεις για το κλίμα μπορούν να μας βοηθήσουν να επιτύχουμε το 37% του κλιματικού μας στόχου, παρόλο που σήμερα λαμβάνουν μόλις το 2,5% της δημόσιας χρηματοδότησης για το κλίμα.
Η δύναμη των δασών για την αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα μέσω της απλής διαδικασίας της δεντροφύτευσης είναι συγκλονιστική: ένα δέντρο μπορεί να αποθηκεύσει κατά μέσο όρο περίπου 48 κιλά διοξειδίου του άνθρακα σε ένα χρόνο. Πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι τα άθικτα δάση είναι ικανά να αποθηκεύουν τέτοιες ποσότητες εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα όσες παράγουν ολόκληρες χώρες του μεγέθους του Περού και της Κολομβίας.
Για τον λόγο αυτό, οι υπεύθυνοι για τη χάραξη πολιτικής και οι επιχειρηματίες πρέπει να δημιουργήσουν και να επιβάλουν φιλόδοξες πολιτικές και κίνητρα για την πρόληψη της αποψίλωσης, την αναδάσωση των υποβαθμισμένων εκτάσεων και την υποστήριξη της βιώσιμης διαχείρισης των δασών στο πλαίσιο της καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής.
Έως και 709,8 δισ. δολ. από τα δάση
Η προστασία των δασών του πλανήτη μπορεί να φανεί ευεργετική και σε άλλες λειτουργίες πέραν της κλιματικής σταθερότητας, συμπεριλαμβανομένης της παραγωγής οξυγόνου, του φιλτραρίσματος των υδάτων και της στήριξης της βιοποικιλότητας. Δεν είναι μόνο ότι όλοι οι άνθρωποι στον πλανήτη εξαρτώνται από τα δάση καθώς παράσχουν καθαρό αέρα, καθαρό νερό, οξυγόνο και φάρμακα, αλλά 1,6 δισεκατομμύρια άνθρωποι εξασφαλίζουν τα προς το ζην από τα δάση. Δυστυχώς, αντιμετωπίζουμε μια κρίση αποψίλωσης, η οποία οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην μετατροπή των δασών σε γεωργικές εκτάσεις για να παράγει μια χούφτα βασικών εμπορευμάτων, παρά τις δεσμεύσεις μηδενικής αποψίλωσης από τις εταιρείες και τις κυβερνήσεις.
Με την αύξηση του διοξειδίου του άνθρακα, την ανεπαρκή μείωση των εκπομπών και τη συνέχιση των υψηλών ρυθμών αποψιλώσεων, απαιτείται επείγουσα δράση για την αποφυγή των χειρότερων επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Τώρα είναι η στιγμή να αυξηθούν οι επενδύσεις και η προσοχή στην προστασία και αποκατάσταση των δασών. Με αυτόν τον τρόπο, θα μπορέσουμε να διαχειριστούμε επίσης ορισμένα άλλα φλέγοντα παγκόσμια ζητήματα. Για παράδειγμα, η αύξηση της κάλυψης των δέντρων μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση του προβλήματος της επισιτιστικής ασφάλειας σε πολλές περιοχές.
Τα δέντρα μπορούν να ενισχύσουν την παραγωγικότητα των αγροκτημάτων και να παράσχουν στους αγρότες μια άλλη πηγή εσόδων μέσω της πώλησης φρούτων, καρπών με κέλυφος ή ξυλείας – όλα αυτά, ενώ αποθηκεύουν διοξείδιο του άνθρακα. Εκτιμάται ότι οι αυξημένες επενδύσεις στις πολλαπλές γεωργοδασοκομικές εκτάσεις θα μπορούσαν να βοηθήσουν στη συγκράτηση έως και 9.28 γιγατόνων διοξειδίου του άνθρακα, ενώ θα εξοικονομούν καθαρό ποσό 709,8 δισ. δολ. έως το 2050.
Οι δε παραγωγικές περιοχές, όπου οι μεγάλες αυξήσεις των φυτειών είναι δύσκολες, προσφέρονται για ελκυστικούς συμβιβασμούς. Και στις λιγότερο ανεπτυγμένες αγροτικές περιοχές -ιδίως στις τροπικές – τα προγράμματα αειφόρου διαχείρισης δασών που βασίζονται στην κοινότητα μπορούν να παρέχουν διεξόφοδους στη φτώχεια.
Τα πετυχημένα παραδείγματα
Στην περιφέρεια Petén της Γουατεμάλας, για παράδειγμα, τα κοινοτικά δάση έχουν σημειώσει μηδενικό ποσοστό αποδάσωσης τα τελευταία 14 χρόνια, σε σύγκριση με το 12% στις κοντινές προστατευόμενες περιοχές. Αυτές οι κοινότητες έχουν δημιουργήσει επιχειρήσεις με χαμηλό αντίκτυπο στο περιβάλλον καθώς και αειφόρες δασικές επιχειρήσεις που έχουν ενισχύσει την οικονομία της περιοχής τόσο ώστε να χρηματοδοτήσουν τη δημιουργία τοπικών σχολείων και υπηρεσιών υγείας.
Η επιτυχία τους είναι ιδιαίτερα έντονη όντας σε μια περιοχή όπου ήταν πολιορκημένη από την αποψίλωση των δασών. Εκτός των ζωνών που διαχειρίζεται η κοινότητα, τα ποσοστά αποδάσωσης αυξάνονται κατά 20 φορές. Τέλος, η αποκατάσταση του τοπίου υπόσχεται μια απαράμιλλη απόδοση της επένδυσης, όσον αφορά τις υπηρεσίες οικοσυστήματος και τον αποκλεισμό και αποθήκευση άνθρακα.
Η αποκατάσταση του τοπίου θα μπορούσε ενδεχομένως να απομονώσει έως και 1,7 γιγατόνους διοξειδίου του άνθρακα κάθε χρόνο, σύμφωνα με τη Διεθνή Ένωση για τη Διατήρηση της Φύσης. Τα έργα αναδάσωσης μπορούν επίσης να συνδυαστούν έξυπνα και εποικοδομητικά τα ανθρώπινα συστήματα αποκατάστασης των δασών παρέχοντας μια ανανεώσιμη βάση πόρων και νέες οικονομικές ευκαιρίες για τις κοινότητες.
Έχει ήδη σημειωθεί πολύ καλή δουλειά σε αυτόν τον τομέα. Η Πρόκληση της Βόννης, που προκηρύχτηκε από ηγέτες από όλον τον κόσμο με στόχο την αναδάσωση και αποκατάσταση 150 εκατομμυρίων εκταρίων υποβαθμισμένων τοπίων μέχρι το 2020, έχει εγκριθεί από 56 χώρες. Πολλές κυβερνήσεις και ομάδες δεσμεύθηκαν να μειώσουν κατά το ήμισυ την παγκόσμια αποδάσωση έως το 2020 μέσω της Διακήρυξης της Νέας Υόρκης για τα δάση. Και σε μια υποδειγματική παρουσίαση της συνεργασίας δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, η Πρωτοβουλία για τα Κακάο και τα Δάση στην Ακτή του Ελεφαντοστού και τη Γκάνα στοχεύει στην παύση της αποψίλωσης από την καλλιέργεια κακάο.
Με τους ηγέτες των κρατών να συγκεντρώνονται τον Δεκέμβριο για τις ετήσιες συνομιλίες για το κλίμα στο Ηνωμένο Βασίλειο, ο καιρός είναι ώριμος για συγκεκριμένες ενέργειες στα δάση και για φυσικές λύσεις για το κλίμα. Οι ηγέτες του κόσμου έχουν τώρα την ευκαιρία να κερδίσουν πολλά από το κλίμα, αυξάνοντας δραματικά την επένδυσή τους σε αποδεδειγμένες φυσικές λύσεις. Περισσότερα δέντρα στο έδαφος. Περισσότερα έργα αναδάσωσης. Αειφόρος δασοκομία. Αποφυγή της αποψίλωσης μέσω αειφόρου γεωργίας και πιστοποιημένων καλλιεργειών.
