Απέναντι στην Αμερική και το Ισραήλ η Τουρκία για τους S-400

τoυ Μάριου Ευρυβιάδη

Έχω επανειλημμένα υποστηρίξει πως τα αντιπυραυλικά και αντιαεροπορικά συστήματα S-400 που αγοράζει η Άγκυρα από τη Μόσχα δεν θα αναπτυχθούν τελικά στην Τουρκία για μια σειρά από σύνθετους λόγους. Φαίνεται όμως να διαψεύδομαι. Από όσα διαβάζουμε, οι διαπραγματεύσεις έχουν ολοκληρωθεί για δυο συστήματα και πως αυτά θα παραδοθούν γύρω στον Μάρτιο του 2020 και θα στοιχίσουν 2,5 δισ. δολάρια.

Η Τουρκία έχει ήδη πληρώσει τα 45% του κόστους και τα υπόλοιπα θα πληρωθούν σε ρούβλια με ρωσικό δάνειο. Tο μετακινούμενο (mobile) αμυντικό σύστημα S-400 είναι το πιο εξελιγμένο που διαθέτουν οι ρωσικές ένοπλες δυνάμεις, ενώ η Μόσχα ετοιμάζει την ανάπτυξη της νέας (πέμπτης) γενιάς των S-500. Oι S-400 έχουν την ικανότητα να εγκλωβίσουν στόχους από αποστάσεις 400 μέχρι και 40 χιλ. Για κάθε περίπτωση διαθέτουν και ειδικούς πυραύλους. Κάθε δε σύστημα διαθέτει οκτώ συστοιχίες (batteries) και συνολικά 256 πυραύλους.

Κατά τους ειδήμονες η πρακτική είναι να εκτοξεύονται δύο πύραυλοι ενάντια σε κάθε στόχο, οπότε κάθε σύστημα μπορεί, θεωρητικά, να αντιμετωπίσει 128 στόχους ταυτόχρονα. Οι ειδικοί όμως λένε πως μόνο 36 στόχοι μπορούν να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά. Επιπλέον υπάρχουν αμφιβολίες κατά πόσο οι πύραυλοι κατά των μακρινών στόχων είναι διαθέσιμοι ή ακόμη κατά πόσο τα ραντάρ έχουν τις δυνατότητες που τους αποδίδονται.

Όλα αυτά είναι, βέβαια, θεωρητικά για τον απλούστατο λόγο πως το σύστημα αυτό δεν έχει δοκιμαστεί πουθενά. Είναι ανεπτυγμένο γύρω από τη Μόσχα και στην Κριμαία, έχει αγοραστεί από την Κίνα (αλλά δεν έχει ακόμη αναπτυχθεί), ενώ διαβάζουμε πως το διαπραγματεύεται η Ινδία, ενώ υπάρχει ενδιαφέρον και από τη Σαουδική Αραβία. Όπως είναι γνωστό, δυο συστήματα αναπτύχθηκαν και στη Συρία μετά την κατάρριψη ρωσικού πολεμικού αεροσκάφους από την Τουρκία τον Νοέμβριο του 2015.

Όταν τον Απρίλιο του 2017 οι Αμερικάνοι αποφάσισαν να «τιμωρήσουν» τον Άσαντ διότι χρησιμοποίησε, τάχατες, χημικά όπλα (που ήταν μια ακόμη από τις συνεχείς προβακάτσιες εναντίον του) κατά των τζιχαντιστών, τον κτύπησαν από πολύ μακριά με 59 πυραύλους «Κρουζ», από πλοία τους στη Μεσόγειο. Δεν χρησιμοποίησαν πολεμικά αεροπλάνα φοβούμενοι τους S-400. Τότε αναπτύχθηκε μια εξειδικευμένη συζήτηση στις ΗΠΑ κατά πόσο οι Αμερικανοί δεν ήθελαν να ριψοκινδυνέψουν τα αεροπλάνα τους και, αντίστοιχα, κατά πόσο οι Ρώσοι στοχοποίησαν ή όχι τους «Κρουζ» με τους S-400.

Στην πρώτη περίπτωση οι S-400 λειτούργησαν αποτρεπτικά, ενώ στη δεύτερη οι Ρώσοι δεν έπραξαν τίποτα, λέγεται, διότι απλά δεν μπορούσαν να αντιμετωπίσουν τη μαζική αμερικανική επίθεση. Το μόνο σίγουρο είναι πως η ανάπτυξη των S-400 στη Συρία παρέλυσε την τουρκική αεροπορία. Εφόσον δεν γίνεται χρήση των S-400, το πιο σημαντικό τους πλεονέκτημα είναι τα ραντάρ τους.

Λέγεται πως έχουν δυνατότητα εντόπισης στόχων μέχρι 600 χλμ. Και είναι η δυνατότητα συλλογής δεδομένων και πληροφοριών που τους παρέχει στρατηγικό πλεονέκτημα. Αφού πόλεμοι δεν γίνονται κάθε μέρα, οι πληροφορίες είναι το μείζον. Παρεμπιπτόντως, στην περίπτωση της αγοράς και προσπάθειας ανάπτυξης των S-300 από την Κύπρο το 1997-’98, το πρόβλημα των Εγγλέζων, πρωτίστως, των Τούρκων, των Ισραηλινών και των Αμερικανών δεν ήταν το αντιπυραυλικό σύστημα καθ’ εαυτό, αλλά οι δυνατότητες του ραντάρ του.

Στην περίπτωση των Εγγλέζων η εγκατάσταση του ρωσικού συστήματος θα τους τύφλωνε τα ραντάρ του Τροόδους και θα τους δημιουργούσε τεράστια και αναντικατάστατη ζημιά. Δυστυχώς η Λευκωσία δεν ήταν σε θέση να αντιληφθεί, πόσο δε μάλλον να εκμεταλλευτεί, το κρίσιμο αυτό στοιχείο. Διότι, αν το αντιλαμβανόταν, θα κρατούσε το ραντάρ του συστήματος και θα «παρέδιδε» τους πυραύλους, που θα ήταν και ένας «έντιμος» αλλά και αποτελεσματικός συμβιβασμός.

Το μονοπώλιο των Εγγλέζων να κατασκοπεύουν τους πάντες στη Μέση Ανατολή, αλλά και πέραν του ορίζοντα βαθιά μέσα στη Ρωσία, χωρίς να πληρώνουν «τελωνείο» στη Λευκωσία, θα τερματιζόταν άδοξα. Και η Κύπρος θα αποκτούσε ένα υψηλής αξίας στρατηγικό πλεονέκτημα. Ποτέ δεν είναι, βέβαια, αργά. Με αφορμή την αγορά των S-400 από την Τουρκία, το ραντάρ των S-300 μπορεί να εγκατασταθεί στην Κύπρο, αφού στην Κρήτη το πυραυλικό σύστημα S-300 φαίνεται να βρίσκεται σε αχρησία.

Η πιθανή ανάπτυξη των S-400 στην Τουρκία φέρνει την Ελλάδα σε μια πολύ δύσκολη στρατηγικά θέση. Δεν κατέχω τις γνώσεις ως προς το πώς οι ελληνικές ένοπλες δυνάμεις θα μπορούσαν να εξουδετερώσουν μια τέτοια απειλή, που σε περίπτωση που θα εξελιχθεί θα αποτελεί μέρος τουρκικού επιδρομικού πολέμου. Όμως ο κοινός νους επιτρέπει κάποιες σκέψεις. Κατ’ αρχήν, κρατάμε πως το σύστημα δεν έχει δοκιμαστεί πουθενά. Σημειώνω πως και το αντίστοιχο αμερικανικό σύστημα, το Patriot, έχει επανειλημμένα αποδειχτεί αναξιόπιστο σε πολέμους στη Μέση Ανατολή.

Επίσης αντιπυραυλικά συστήματα μπορούν να παραπλανηθούν από ψεύτικους στόχους –decoys– ή ακόμη και να δεχτούν μαζική επίθεση. Η καλύτερη όμως άμυνα είναι η προληπτική προετοιμασία. Στην περίπτωση της Ελλάδας αυτό παραπέμπει και σε μια συμπληρωματική στρατηγική που αφορά σε συνεργασία με χώρες που αντιμετωπίζουν παρόμοια απειλή από τους S-400. Oι χώρες αυτές είναι οι ΝΑΤΟϊκοί σύμμαχοι της Ελλάδας, προεξαρχουσών των ΗΠΑ και, βέβαια, το Ισραήλ. Με το εβραϊκό κράτος η Ελλάδα αναπτύσσει μια στρατηγική σχέση τα τελευταία χρόνια που θα πρέπει, με βάση την αμοιβαιότητα, να αποδώσει συγκεκριμένα αποτελέσματα.

Εδώ υπάρχει κοινός τόπος. Οι S-400 είναι ήδη ανεπτυγμένοι στη Συρία που σημαίνει πως το Ισραήλ πρέπει να είναι σε προχωρημένη κατάσταση αντιμετώπισής τους. Και να θυμίσω πως και την περίοδο 1997-’98, τότε που ακόμη βασίλευε η ισραηλινο-τουρκική συμμαχία, Ισραήλ και Τουρκία είχαν άμεση συνεργασία για «εξουδετέρωση» των S-300 της Κύπρου.

Καλύτερος σύμμαχος το Πεντάγωνο

Όμως ο καλύτερος σύμμαχος της Ελλάδος μπορεί να αποδειχτεί το αμερικανικό Πεντάγωνο, όχι επειδή η Ελλάδα είναι ΝΑΤΟϊκός σύμμαχος των ΗΠΑ που θα απειλείται σε περίπτωση ανάπτυξης των S-400 στην Τουρκία, αλλά επειδή η ανάπτυξή τους σε μια ΝΑΤΟϊκή χώρα θα αποτελέσει άμεση απειλή για τα ζωτικά συμφέροντα των Ηνωμένων Πολιτειών – ακόμη και απειλή κατά της ζωής μελών των ενόπλων δυνάμεων της χώρας.

Μια πολύ καλή ένδειξη πως το Πεντάγωνο, με σύμμαχό του το Κογκρέσο, θα διαχειριστεί το τουρκικό πρόβλημα με τους S-400 είναι να εξετάσουμε συνοπτικά πως αυτοί και το ΝΑΤΟ (δηλ. οι ίδιοι) θα διαχειρίζονταν κάτι ανάλογο, που ήταν η παλαιότερη απόφαση της Τουρκίας (2013) που ακυρώθηκε και όχι τυχαία, να προμηθευτεί ένα σχετικα «ανάλογο» σύστημα, το FD-2000, από την Κίνα και μάλιστα από μια εταιρεία που βρίσκονταν ήδη υπό καθεστώς αμερικανικών κυρώσεων.

Τότε εκφράσθηκε δημόσια από τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ πως ένα τέτοιο σύστημα δεν θα μπορούσε να ενσωματωθεί στο αμυντικό σύστημα του ΝΑΤΟ διότι θα καταστρατηγούσε την πιο βασική αρχή της Ατλαντικής Συμμαχίας που είναι αυτή της συλλογικής άμυνας, όπως επίσης και την αντιρωσική φιλοσοφία του οργανισμού. Αλλά αυτό το επιχείρημα ήταν μόνο η αρχή. Επειδή η Τουρκία έχει τεχνολογική συνεργασία με κυριολεκτικά δεκάδες εταιρείες της αμυντικής βιομηχανίας των ΝΑΤΟϊκών κρατών, καθώς και συμπαραγωγές όπως π.χ. για το σύστημα Patriot και το F-35, η παρουσία κινεζικών συστημάτων στην τουρκική επικράτεια θα επέτρεπε στην Κίνα να κατασκοπεύει τα πράγματα.

Όπως δήλωσε τότε δυτική πηγή, «Θα θέλατε ένα κινέζικο ραντάρ να ζωγραφίζει τα F-35, κάθε φορα που προσγειώνονται ή απογειώνονται από μια τουρκική βάση;». Και ακριβώς για τον λόγο αυτό τέθηκε, από το 2013, ζήτημα κατά πόσο θα επιτραπεί στην Άγκυρα να αποκτήσει το F-35, το οποίο και συμπαράγει. Κατά τουρκικές εξαγγελίες η Τουρκία προτίθεται να αγοράσει 100 τέτοια μαχητικά. Τηρουμένων των αναλογιών τα ίδια επιχειρήματα ισχύουν και σήμερα ως προς τις συνέπειες εγκατάστασης των S-400.

Επιπλέον από το 2013 οι αμερικανοτουρκικές σχέσεις έχουν πάρει την κατιούσα, ο δε ισλαμιστής ηγέτης της Τουρκίας και τα παρακολουθήματά του ζουν μια εναλλακτική πραγματικότητα όπου η παράνοια κυριαρχεί ως μια «φυσιολογική» κατάσταση. Στη δε Αμερική, στο Κογκρέσο, ο γερουσιαστής Ben Cardin προειδοποίησε πως η αγορά των S-400 από την Τουρκία παραβιάζει την νομοθεσία “Countering America’s Adversaries Through Sanctions Act”, η οποία ψηφίστηκε τον περασμένο Ιούλιο και στοχεύει ειδικά τη Ρωσία, τη Β. Κορέα και το Ιράν.

Ανάμεσα στις ρωσικές εταιρείες που βρίσκονται υπό καθεστώς κυρώσεων συμπεριλαμβάνονται οι Almaz-Antey Air και η Space Defense Corporation JDC, κατασκευάστριες του συστήματος S-400.

Κακομαθημένη Άγκυρα

Η Τουρκία, η πιο κακομαθημένη χώρα της Ατλαντικής Συμμαχίας από τη δεκαετία του 1950, έχει συνηθίσει να έχει την πίτα ολόκληρη και τον σκύλο χορτάτο. «Πρέπει να πληρώνετε τους λογαριασμούς μας διότι μας έχετε ανάγκη», δήλωσε Τούρκος πρωθυπουργός σε Αμερικανό αξιωματούχο το 1979, μια δήλωση που βρίσκεται καταγραμμένη στο περιοδικό Foreign Affairs.

Η κατάσταση αυτή συνεχίσθηκε στη διάρκεια της Προεδρίας Ομπάμα και φάνηκε πως θα συνεχιζόταν επί Προεδρίας Τραμπ. Την ανερμάτιστη συμπεριφορά του ισλαμιστή Ερντογάν και των παρατρεχάμενών του –τον αντιαμερικανισμό, τον αντιχριστιανισμό, τον αντισημιτισμό και γενικά τον αντιδυτικισμό– η αμερικανική κυβέρνηση και η γραφειοκρατεία του Πενταγώνου έδειξαν πως μπορούν να την ανεχθούν, πιστεύοντας (όπως και ένα σημαντικό μέρος της ισραηλινής στρατογραφειοκρατίας) πως είναι παροδικό φαινόμενο, πως περιορίζεται σε μια διεφθαρμένη ελίτ και πως δεν διέπει τη μουσουλμανική κοινωνία της Τουρκίας.

Αυτό όμως που δεν πρόκειται να ανεχθούν είναι μια διαρκής σφήνα μέσα στο σύστημα ασφαλείας του αμερικανικού κράτους και των ΝΑΤΟϊκών του συμμάχων.

Δίλημμα, S-400 ή τα F-35;

Το όλο ζήτημα θα κορυφωθεί πολύ πριν το 2020 που υποτίθεται πως η Τουρκία θα παραλάβει τους S-400, αν και κυκλοφορεί και η πληροφορία πως μια συστοιχία θα παραδοθεί μέσα στο 2019. Το 2018 προγραμματίζεται η παράδοση των πρώτων F-35 στην Τουρκία. Και υπάρχουν αρκετές ενδείξεις και σχετικές δηλώσεις πως η Τουρκία θα πρέπει να αποφασίσει: Ή τους S-400 ή τα F-35. Και τα δυο δεν γίνεται (Βλ. σχετικά, Valerie Insinna, “If Turkey buys Russian system, they can’t plug into NATO tech”, Defense News, November 16, 2017 και Τom Rogan “If Turkey buys the Russian S-400 missile system, it can’t be allowed to buy the F-35 fighter jet”, Washington Examiner, November 17, 2017).

Με βάση τα παραπάνω, επανέρχομαι και υποστηρίζω –και παρά τις καθημερινά αντίθετες ενδείξεις– πως οι S-400 δεν θα αναπτυχθούν τελικά στην Τουρκία διότι το τίμημα θα είναι ασήκωτο για την Άγκυρα. Εκτός και αν αληθεύει και κάτι ακόμη που κυκλοφορεί: Πως η πρεμούρα του Ερντογάν να αποκτήσει τους S-400 είναι για να τους αναπτύξει γύρω από το παλάτι του στην Άγκυρα, ώστε να εξασφαλιστεί από ένα ακόμη πραξικόπημα που θα έχει και πάλιν ως αιχμή του δόρατος τουρκικά F-16! Μήπως γι’ αυτό θέλει μια συστοιχία μέσα στο 2019;

---

Πηγή:  Mignatiou.com