Brexit: Από την “ανάκτηση” στην απώλεια του ελέγχου
31/03/2019
Στο χαοτικό σκηνικό που έχει διαμορφωθεί στην βρετανική πολιτική σκηνή ενόψει της εξόδου από την Ε.Ε. ο καθένας από τους πρωταγωνιστές του δράματος μοιάζει πλέον να εργάζεται για την ευόδωση των στόχων των αντιπάλων του. Η Βουλή των Κοινοτήτων διεκδίκησε την πρωτοκαθεδρία από την εκτελεστική εξουσία, προχωρώντας, με τη βοήθεια περίπου 30 “ανταρτών” Συντηρητικών, στην πρωτόγνωρη διαδικασία των “ενδεικτικών ψηφοφοριών” της Τετάρτης, μόνο και μόνο για να καταλήξει στο φιάσκο της καταψήφισης και των οκτώ διαφορετικών προτάσεων που τέθηκαν σε ψηφοφορία.
Η απόπειρα “ανάκτησης του ελέγχου” της διαδικασίας του Brexit από το κοινοβούλιο κατέληξε στην απώλεια κάθε ελέγχου, εφόσον οι διαδικαστικές πρωτοβουλίες δεν στάθηκαν από μόνες τους ικανές να επιλύσουν το βαθύτερο πολιτικό πρόβλημα της έλλειψης σαφούς πλειοψηφίας για οποιοδήποτε σενάριο.
Η πρωθυπουργός Τερέζα Μέι θα μπορούσε να επαίρεται ότι η τραγικωμική αυτή κατάσταση επιβεβαιώνει πως το δικό της σχέδιο εξόδου είναι το μόνο που βρίσκεται πραγματικά πάνω στο τραπέζι. Όμως και η ίδια βγαίνει βαρύτατα τραυματισμένη από την όλη διαδικασία, εφόσον πριν από τις ψηφοφορίες της Τετάρτης υποχρεώθηκε να προβεί στην έσχατη παραχώρηση: την προαναγγελία της αποχώρησής της από την ηγεσία όταν (και αν…) η διαπραγμάτευση με τους “27” περάσει στην επόμενη φάση της, για την διαμόρφωση της μελλοντικής σχέσης των δύο πλευρών.
Εμβληματικοί Brexiteers όπως ο πρώην υπουργός Εξωτερικών Μπόρις Τζόνσον βρέθηκαν να στηρίζουν το σχέδιο της πρωθυπουργού, που μέχρι πρόσφατα περιέγραφαν περίπου ως εθνική αυτοκτονία, καθώς έρχονται αντιμέτωποι με το ενδεχόμενο μιας μακράς παράτασης της διαδικασίας του άρθρου 50, το οποίο στα μάτια τους αντιπροσωπεύει τον μέγιστο κίνδυνο να αναιρεθεί συνολικά η επιλογή της εξόδου.
Ωστόσο, τουλάχιστον 12 βουλευτές του κυβερνώντος κόμματος και σύμπασα η κοινοβουλευτική ομάδα των Βορειοϊρλανδών Προτεσταντών Ενωτικών, στους οποίους στηρίζεται η κυβέρνηση εξακολουθούν να ανθίστανται, όπως, από την άλλη πλευρά πράττουν περίπου 7 ευρωπαϊστές Συντηρητικοί, με αποτέλεσμα να χρειάζεται ικανός αριθμός διαρροών από πλευράς των αντιπολιτευόμενων Εργατικών, ώστε να υπάρξει πλειοψηφία υπέρ του σχεδίου Μέι.
Το κόμμα των Εργατικών, πάλι, ηλεκτρίζεται από την προοπτική ανάληψης της πρωθυπουργίας από κάποιον φανατικότερο της Μέι ευρωσκεπτικιστή και συσπειρώνεται (όχι χωρίς κάποιες διαρροές) γύρω από τις προτάσεις διενέργειας ενός δεύτερου κυρωτικού δημοψηφίσματος επί της όποιας συμφωνίας προκύψει και της κατοχύρωσης μιας μορφής “μαλακής εξόδου” από την Ε.Ε.
Στο όνομα της απόδοσης του τελικού λόγου στον λαό, η αντιπολίτευση ρισκάρει έτσι να μην επιτύχει τίποτε άλλο από την ακύρωση της ήδη καταγεγραμμένης λαϊκής ετυμηγορίας στο δημοψήφισμα του 2016 ή την έλευση ενός ασύντακτου Brexit.
Ο καθένας μοιάζει έτσι να ενεργεί με τρόπο που διευκολύνει το σενάριο που κατεξοχήν επιθυμεί να αποτρέψει. Όσο απομακρύνεται από τον ορίζοντα η πιθανότητα έγκρισης του σχεδίου Μέι, τόσο η επιλογή μετατοπίζεται στο δίλημμα “έξοδος χωρίς συμφωνία” έναντι “μακράς παράτασης”. Η ίδια η ένοικος της Ντάουνινγκ Στριτ έχει κάθε λόγο να το αναδεικνύει αυτό σε έναν ύστατο αμφίπλευρο εκβιασμό.
Βασίζονται όλοι αυτοί οι ελιγμοί στην σύμφυρση πολλών διαφορετικών σχεδιασμών και συζητήσεων: αυτών που αφορούν το “διαζύγιο” και αυτών που αφορούν την “επόμενη μέρα”, αυτών που αναφέρονται στο ευρωπαϊκό επίπεδο και αυτών που έχουν να κάνουν με εσωτερικούς πολιτικούς (και ενδοκομματικός) υπολογισμούς.
Βασίζονται, όμως, πάνω από όλα σε μία θεμελιώδη σύγχυση: ότι η Βρετανία διαπραγματεύεται… μόνη της (παρά την σαφή πρόθεση των “27” να μην προσέλθουν σε ευρωεκλογές με ανοικτό το βρετανικό ζήτημα) ή ότι η ασύντακτη έξοδος αποτελεί απόφαση και όχι κάτι που αντικειμενικά πρόκειται να προκύψει (ανεξάρτητα από τις διακηρύξεις του βρετανικού πολιτικού κόσμου), αν ο χρόνος εξαντληθεί χωρίς να έχει διαμορφωθεί πλειοψηφία επί ενός σχεδίου συμφωνίας.
