Brexit: Ελιγμοί, παροχές και στο βάθος… χάος
12/03/2019
Στα δύσκολα υπάρχει πάντα και το δημόσιο ταμείο. Και η προσπάθεια της Βρετανίδας πρωθυπουργού να επιλύσει τον νομικο-πολιτικό γρίφο του Brexit πήρε νέα τροπή στις αρχές της εβδομάδας με την εξαγγελία της δημιουργίας ενός “Ταμείου για Ισχυρότερες Πόλεις”, το οποίο θα διοχετεύσει κονδύλια συνολικού ύψους 1,6 δισ. στερλινών, στα υποβαθμισμένα αστικά κέντρα της Αγγλίας – αυτά, όλως τυχαίως, που έγειραν την πλάστιγγα υπέρ της εξόδου από την Ε.Ε. στο δημοψήφισμα του 2016.
Οι Εργατικοί κατήγγειλαν ότι η Τερέζα Μέι επιχειρεί με τον τρόπο αυτό να “δωροδοκήσει” την ενδοχώρα του Brexit (και μάλιστα με κινήσεις άπαξ, χωρίς μόνιμο αναπτυξιακό αντίκτυπο), προκειμένου να εγκριθεί επιτέλους η συμφωνία του διαζυγίου με τους “27”, η οποία μοιάζει να έχει χαθεί στους δαιδάλους του Ουέστμινστερ. Η ίδια επιμένει να αποσυνδέει τα ζητήματα, προσθέτοντας, ωστόσο, ότι οι πολίτες επέλεξαν το Brexit επιδιώκοντας μιαν αλλαγή – και αυτή θα πρέπει να είναι προς το καλύτερο.
“Απελευθέρωση επενδύσεων”
Στο ίδιο πνεύμα, απαντώντας σε ερωτήσεις βουλευτών ενόψει της κατάθεσης του μίνι-προϋπολογισμού στις 13 Μαρτίου, ο υπουργός Οικονομικών Φίλιπ Χάμοντ τόνισε ότι ένας μεγάλος αριθμός επενδύσεων σε αναστολή, ιδίως στον τομέα των νέων τεχνολογιών, πρόκειται να απελευθερωθεί εάν οι βουλευτές στηρίξουν την τροποποιημένη συμφωνία αποχώρησης που η Τερέζα Μέι έχει δεσμευτεί να φέρει στη Βουλή των Κοινοτήτων την επόμενη εβδομάδα.
Λιγότερο ηχηρά, ο υφυπουργός Οικονομικών Μέλ Στράιντ πρόσθεσε, απαντώντας στις ανήσυχες παρατηρήσεις του Σκωτικού Εθνικού Κόμματος, ότι το 62% των επιχειρήσεων της Σκωτίας δεν είναι έτοιμες για ένα άτακτο Brexit, ότι θα εκτιμηθεί η κατάσταση και θα ληφθούν όλα τα απαραίτητα μέτρα, μην αποκλείοντας και την κατάθεση πρόσθετου προϋπολογισμού.
Γραμμή swap
Σε κάθε περίπτωση, απομένουν μόνο τρεις εβδομάδες μέχρι την 29η Μαρτίου, οπότε, βάσει του άρθρου 50 της Λισαβόνας η Βρετανία εγκαταλείπει την Ε.Ε. είτε με είτε χωρίς συμφωνία. Και το ανοιχτό ακόμη ενδεχόμενο μιας άτακτης εξόδου αφήνει αναπάντητα κάθε είδους ερωτήματα, όχι μόνο πολιτικά, αλλά και τεχνικά, υποχρεώνοντας τους θεματοφύλακες της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας στη λήψη έκτακτων μέτρων.
Ήδη η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και η Τράπεζα της Αγγλίας έκαναν γνωστό ότι ενεργοποίησαν μία προϋπάρχουσα γραμμή ανταλλαγής νομισμάτων, με βάση την οποία οι βρετανικές τράπεζες θα εξασφαλίζουν σε εβδομαδιαία βάση δάνεια σε ευρώ τα οποία θα παρέχονται από τη Φρανκφούρτη έναντι στερλινών, ώστε να μη λείψει από τον επόμενο μήνα η αναγκαία ρευστότητα.
Εξάντληση του χρόνου
Διαπραγματευτικά, η κατάσταση δεν έχει ουσιωδώς τροποποιηθεί, καθώς η τακτική της Τερέζα Μέι στηρίζεται στην εξάντληση του διαθέσιμου χρόνου, ώστε να βρεθούν οι βουλευτές προ του διλήμματος “την υπάρχουσα συμφωνία ή το χάος”, αποκλειομένων των άλλων επιλογών (λ.χ. δεύτερο δημοψήφισμα) που πολλοί στη Βρετανία φαντάζονται ακόμη ότι είναι διαθέσιμες.
Το χρονοδιάγραμμα που έχει θέσει η ένοικος της Ντάουνινγκ Στριτ προβλέπει την κατάθεση του σχεδίου συμφωνίας προς κοινοβουλευτική έγκριση την ερχόμενη Τρίτη και (σε περίπτωση απόρριψής του) την πραγματοποίηση νέας ψηφοφορίας την επομένη με το ερώτημα της εξόδου χωρίς συμφωνία ή μη. Αν και πάλι επικρατήσει η λογική της αποφυγής του σκληρού Brexit, o κοινοβουλευτικός μαραθώνιος θα ολοκληρωθεί (τουλάχιστον με βάση τον έως τώρα προγραμματισμό) την Πέμπτη με νέα ψηφοφορία για τη μετάθεση της προθεσμίας της 29ης Μαρτίου.
Ζητούνται “κουκιά”
Η τακτική της Βρετανίδας πρωθυπουργού στηρίζεται στο απλό δεδομένο ότι η συμπολίτευση δεν αρκεί για την έγκριση της συμφωνίας, εφόσον επτά ευρωπαϊστές συντηρητικοί βουλευτές επιμένουν στη διεξαγωγή δεύτερου δημοψηφίσματος και 20 με 30 ευρωσκεπτικιστές αρνούνται να εγκρίνουν τη συμφωνία, κυρίως λόγω της πρόβλεψης για τη “δικλίδα ασφαλείας” (backstop) στο ιρλανδικό σύνορο. Συνεπώς, η αποφυγή του σκληρού Brexit στηρίζεται στην άμβλυνση του backstop και στην εξασφάλιση της θετικής ψήφου ή της αποχής ικανού αριθμού βουλευτών των αντιπολιτευόμενων Εργατικών.
Αρχίζει έτσι και δημιουργείται η κατάλληλη “συναστρία” για την έγκριση της συμφωνίας, όμως τα “κουκιά” δεν έχουν ακόμη σιγουρευτεί.
Τα σενάρια της παράτασης και η γερμανική εμπλοκή
Είτε πρόκειται να προκύψει συμφωνία μεταξύ του Λονδίνου και των “27” είτε ακόμη και στο ενδεχόμενο μιας σκληρής εξόδου, η μετάθεση της προθεσμίας της 29ης Μαρτίου προβάλλει, και μόνο για τεχνικούς λόγους, αναγκαία.
Μόνο που η παράταση αυτή του θρίλερ δεν μπορεί παρά να είναι ολιγόμηνη. Για την ακρίβεια, οι νομικές υπηρεσίες του γερμανικού ομοσπονδιακού κοινοβουλίου γνωμοδότησαν ότι δεν είναι δυνατόν η Βρετανία να αποτελεί μέλος της Ε.Ε. στα τέλη Μαΐου, οπότε θα διεξαχθούν οι ευρωεκλογές, διότι θα οφείλει να συμμετάσχει και αυτή προκειμένου να μην παραβιαστεί το δικαίωμα αντιπροσώπευσης (εκλέγειν και εκλέγεσθαι) όλων των Ευρωπαίων πολιτών, συμπεριλαμβανομένων των Γερμανών κατοίκων της βρετανικής επικράτειας.
Φυσικά η διεξαγωγή ευρωεκλογών σε μία χώρα η οποία θα βρίσκεται με το ένα πόδι εκτός Ε.Ε. θα αποτελέσει υπόθεση όχι μόνο φαιδρή, αλλά και πολιτικά εκρηκτική για τους Βρετανούς. Από την άλλη πλευρά, η μη διεξαγωγή τους, σε περίπτωση παράτασης, ανοίγει τον δρόμο για προσφυγές στο Ευρωδικαστήριο.
Οι δύο διαπραγματεύσεις
Όλα αυτά περιπλέκουν τους σχεδιασμούς ορισμένων εκ των συνεργατών της Τερέζα Μέι για μία παράταση αρκούντως μακρά, ώστε να συμπέσει η τωρινή φάση της διαπραγμάτευσης του “διαζυγίου” με την επόμενη διαπραγμάτευση που θα έχει αντικείμενο τη μελλοντική σχέση των δύο πλευρών και θα πρέπει να ολοκληρωθεί στα τέλη του 2020.
Βέβαια οι δύο αυτές διαφορετικές διαπραγματεύσεις έχουν ήδη μπλεχτεί λόγω της απαίτησης των “27” να προβλεφθεί το backstop, δηλ. ο επ’ αόριστον εγκλωβισμός της Βρετανίας σε τελωνειακή ένωση, αν δεν συμφωνηθεί μια μελλοντική σχέση που να εξασφαλίζει ότι δεν θα κλείσουν τα σύνορα στην Ιρλανδία.
Είναι σε αυτό το θέμα, που η ευρωπαϊκή πλευρά εμφανίζεται πλέον πρόθυμη να φανεί περισσότερο ελαστική (με την αλλαγή του πολιτικού προοιμίου της συμφωνίας και την παροχή κάποιων εγγυήσεων ότι τυχόν ενεργοποίηση του backstop θα είναι όντως προσωρινή). Εδώ ακριβώς στάθηκαν οι νέες ευρω-βρετανικές συνομιλίες της εβδομάδας αυτής στις Βρυξέλλες, όπου αναφέρεται και από τις δύο πλευρές ότι σημειώθηκε πρόοδος. Μένει να φανεί αν θα υπάρξει θετική κατάληξη μέχρι την Τρίτη, ώστε να διευκολυνθεί η προσέλευση της Μέι στη Βουλή.
