Φιάσκο η ενημέρωση για τις εκρήξεις στην Νέα Αγχίαλο!

Του Περικλή Ζορζοβίλη

Παρότι αποτελεί πρωτοφανή καταστροφή σε ειρηνική περίοδο, οι εκρήξεις στην περιοχή πυρομαχικών της 111 Πτέρυγας Μάχης (111 ΠΜ), στην περιοχή Καράμπα της Μαγνησίας, πλησίον της αεροπορικής βάσης της Νέας Αγχιάλου, οι μεγάλες δασικές πυρκαγιές που χρονικά ακολούθησαν και που κατέκαψαν τη χώρα την ώθησαν στα παρασκήνια της επικαιρότητας.

Σε αυτό συνέτειναν η άμεσα εκδηλωθείσα πρόθεση της κυβέρνησης να περιορίσει την έρευνα σε κατεπείγουσα Ένορκη Διοικητική Εξέταση (ΕΔΕ), που εντάλθηκε ο υπουργός Εθνικής Αμυνας (ΥΕΘΑ) Νίκος Δένδιας, και η κατανοητή, σε κάποιον βαθμό, επιθυμία της για το “κλείσιμο” του ζητήματος το ταχύτερο δυνατόν.

Όμως η δημοσιογραφική έρευνα αποκαλύπτει ότι η έκρηξη στο Στρατόπεδο Καράμπα αποτελεί μείζον πλήγμα για την Πολεμική Αεροπορία (ΠΑ) σε πολλαπλά επίπεδα. Σε επιχειρησιακό, καθώς η ποσότητα των πυρομαχικών που εξερράγησαν ούτε αμελητέα μπορεί να θεωρηθεί ούτε είναι η μοναδική ζημιά που προέκυψε. Σε διοικητικό – διαδικαστικό, καθώς προκύπτουν πολύ σοβαρά ερωτήματα για την αρτιότητα και την ακεραιότητα των εσωτερικών διαδικασιών αξιολόγησης και επιθεώρησης αλλά και των σχεδίων σε επίπεδο Γενικού Επιτελείου Εθνικής Άμυνας (ΓΕΕΘΑ) και του υφισταμένου του, στην κάθετη δομή διοίκησης, Γενικού Επιτελείου Αεροπορίας (ΓΕΑ), στο γόητρο της Πολεμικής Αεροπορίας και των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων (ΕΕΔ) γενικότερα.

Όπως έγινε γνωστό, στο Στρατόπεδο Καράμπα αποθηκεύονται τα αποκαλούμενα “πυρομαχικά Β΄ Χορηγίας” της 111 ΠΜ. Πρόκειται για τα πυρομαχικά με τα οποία η πτέρυγα διεξάγει παρατεταμένες χρονικά επιχειρήσεις μετά την ανάλωση των αποκαλούμενων “πυρομαχικών Α΄ Χορηγίας”, που χρησιμοποιούνται αρχικά και τα οποία βρίσκονται κατάλληλα αποθηκευμένα εντός του χώρου κάθε πολεμικής μοίρας.

Τα πυρομαχικά Β’ Χορηγίας

Σε καμία περίπτωση τα πυρομαχικά Β΄ Χορηγίας δεν είναι μειωμένης ή υποδεέστερης αξίας πυρομαχικά, όπως στο πλαίσιο επικοινωνιακής υποβάθμισης του συμβάντος επιχειρήθηκε να καλλιεργηθεί, αντίθετα είναι ο κύριος όγκος των πυρομαχικών που επιτρέπει στη μονάδα να πολεμήσει. Τα είδη και οι ποσότητες πυρομαχικών της Β΄ Χορηγίας εξαρτώνται από τις αποστολές που εκτελεί κάθε μονάδα της ΠΑ και τη διαθεσιμότητά τους στο εθνικό οπλοστάσιο.

Πιθανό είναι επίσης, στο πλαίσιο του επιχειρησιακού σχεδιασμού, η Β΄ Χορηγία να περιλαμβάνει και πυρομαχικά που χρησιμοποιούν μαχητικά άλλων τύπων που επιχειρεί η Πολεμική Αεροπορία ή και αποθέματα για λογαριασμό συμμαχικών χωρών. Σημειώνεται ότι η 111 Πτέρυγα Μάχης αποτελεί με διαφορά τη μεγαλύτερη μονάδα της Πολεμική Αεροπορία, στην οποία υπάγονται τρεις μοίρες μαχητικών αεροσκαφών: Δηλαδή, συνολικά, η 111 Πτέρυγα Μάχης επιχειρεί 70 μαχητικά F-16, το 31% του συνολικού ελληνικού στόλου μαχητικών. Στις 27 Ιουλίου, λόγω διείσδυσης της πυρκαγιάς εντός του στρατοπέδου, προκλήθηκε η εκ συμπαθείας έκρηξη πυρομαχικών που ήταν αποθηκευμένα υπαίθρια σε κλίνες.

Η πρακτική υπαίθριας αποθήκευσης πυρομαχικών αποτελεί τυποποιημένη διαδικασία σε επίπεδο NATO. Μάλιστα, σειρά συμμαχικών εκδόσεων και εγχειριδίων καθορίζει τον τρόπο και τις λεπτομέρειες (όπως, π.χ., η νατοϊκή έκδοση AASTP-1 “Εγχειρίδιο νατοϊκών αρχών ασφαλείας για την αποθήκευση στρατιωτικών πυρομαχικών και εκρηκτικών”).

Τί λένε εκτιμήσεις για την έκρηξη

Εκτιμήσεις που είδαν το φως της δημοσιότητας ανέφεραν ότι, λόγω της πυρκαγιάς, προκλήθηκε η έκρηξη 40 βομβών γενικής χρήσης Mark 82 (Mk. 82) που ήταν αποθηκευμένες σε στοιβάδα στο ύπαιθρο. Η ονομαστικού βάρους 500 λιβρών (227 κιλών), μη κατευθυνόμενη, χαμηλής οπισθέλκουσας βόμβα γενικής χρήσης Mk. 82 αποτελεί μέλος της οικογένειας βομβών Mk. 80, που χρησιμοποιήθηκαν για πρώτη φορά σε επιχειρήσεις στον πόλεμο του Βιετνάμ.

Η εκρηκτική της γόμωση ανέρχεται σε περίπου 89 κιλά εκρηκτικού Tritonal ή H6 ή PBXN-109. Οι βόμβες του τύπου αυτού μπορούν να χρησιμοποιηθούν αυτόνομα ή ως πυροκεφαλή των κατευθυνόμενων βομβών λέιζερ GBU-12 Paveway II και του υβριδικής καθοδήγησης (αδρανειακής και παγκόσμιου συστήματος αναφοράς θέσης) GBU-38 JDAM (Joint Direct Attack Munition: διακλαδικό πυρομαχικό άμεσης προσβολής). Και τα δύο όπλα διατίθενται στο οπλοστάσιο της Πολεμικής Αεροπορίας.

Όμως, η δημοσιογραφική έρευνα αποκαλύπτει ότι ο αριθμός των σε υπαίθρια αποθήκευση βομβών Mk. 82 που εξερράγησαν ήταν πολύ μεγαλύτερος, σχεδόν τετραψήφιος! Επίσης, εξερράγησαν τα εξής, ομοίως σε υπαίθρια αποθήκευση: μικρός αριθμός βομβών γενικής χρήσης M117, ονομαστικού βάρους 750 λιβρών (340 κιλών), με εκρηκτική γόμωση 171 έως 183 κιλά Tritonal ή Minol, ανάλογα με την έκδοση. Οι Μ117, που έχουν αντικατασταθεί από την οικογένεια βομβών γενικής χρήσης Mk. 80, χρησιμοποιούνταν από μαχητικά αεροσκάφη A-1 Skyraider, A-4 Skyhawk, B-57 Canberra, F-100 Super Sabre, F-4 Phantom, F-5 Freedom Fighter, F-104 Starfighter, F-105 Thunderchief και F-111 Aardvark.\

Εξ αυτών, δύο τύποι (F-5 και F-104) έχουν υπηρετήσει στην ΠΑ και ένας (F-4) συνεχίζει να υπηρετεί. μικρός αριθμός βομβών προκηρύξεων, πιθανά M129, κενού βάρους 52 κιλών, που με φορτίο (60.000 έως 80.000 προκηρύξεις) αυξάνεται στα 100 κιλά. Πρόκειται για όπλο που η γενικευμένη χρήση του διαδικτύου και των εφαρμογών διακίνησης και ανταλλαγής πληροφοριών (συμπεριλαμβανομένων των μέσων κοινωνικής δικτύωσης) κατέστησαν απαρχαιωμένο μικροποσότητες πυρομαχικών άλλων τύπων.

Μια ΕΔΕ με σαφή “στόχευση”

Την Παρασκευή 28 Ιουλίου, μία ημέρα μετά την έκρηξη, ο πολιτικός προϊστάμενος των ΕΕΔ, ο υπουργός Εθνικής Άμυνας Νίκος Δένδιας, ανακοίνωσε ότι «ζήτησε από τον αρχηγό ΓΕΕΘΑ, στρατηγό Κωνσταντίνο Φλώρο, τη διενέργεια κατεπείγουσας Ενορκης Διοικητικής Εξέτασης» (ΕΔΕ) και ότι είχε εκδοθεί η απόφαση διενέργειάς της από ΓΕΑ. Οπως στη συνέχεια έγινε γνωστό, η ΕΔΕ ανατέθηκε στο ΑΤΑ (Αρχηγείο Τακτικής Αεροπορίας), τον μοναδικό Μείζονα Επιχειρησιακό Σχηματισμό (ΜΕΣ) της ΠΑ και, ταυτόχρονα, το ενδιάμεσο επίπεδο διοίκησης μεταξύ 111 ΠΜ και ΓΕΑ. ‘Ομως, πριν από μερικά χρόνια, για την κοπή χόρτων σε αεροπορική βάση ώστε να αποφευχθούν παρόμοια συμβάντα, το ΓΕΑ είχε επίσης διεξαγάγει ΕΔΕ κατά του διοικητή της πτέρυγας χωρίς ούτε να ενημερώσει το ΑΤΑ!

Μερικές ώρες μετά την ανακοίνωση Δένδια, “κυβερνητικές πηγές” δήλωσαν ότι οι αρχηγοί ΓΕΕΘΑ, στρατηγός Κωνσταντίνος Φλώρος, ΓΕΑ, αντιπτέραρχος (Ι) Θεμιστοκλής Μπουρολιάς, και ΑΤΑ, αντιπτέραρχος (Ι) Γεώργιος Φασούλας, περιβάλλονται με την απόλυτη εμπιστοσύνη του πρωθυπουργού. Οι δύο τελευταίοι έχουν υπηρετήσει ως διοικητές στην 111 ΠΜ, άρα έχουν άμεση και πλήρη γνώση και εμπειρία της μονάδας. Μάλιστα, την προηγούμενη ημέρα της έκρηξης, ο αρχηγός ΑΤΑ είχε επισκεφθεί την 111 ΠΜ.

Όπως εύστοχα σημείωσε ειδησεογραφική πύλη, οι δηλώσεις ισοδυναμούσαν με «Ειδοποίηση προς Αεροπόρους» (NOTAM: Notice to Airmen), που αποσκοπούσε να ενημερώσει τους “ναυτιλλομένους” ότι είναι επιθυμητό το πολύ συγκεκριμένο πεδίο διεξαγωγής της ΕΔΕ. Επαγωγικά δεν μπορεί εύκολα να εξαχθεί το συμπέρασμα ότι οι ανωτέρω δηλώσεις ταυτόχρονα προκαθόριζαν και το περιεχόμενο του πορίσματος της ΕΔΕ.

Διότι, εάν από τη δομή διοίκησης αφαιρεθούν τα υπερκείμενα επίπεδα διοίκησης (ΓΕΕΘΑ, ΓΕΑ και ΑΤΑ), των οποίων οι αρχηγοί τοποθετήθηκαν με απόφαση του Κυβερνητικού Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας (ΚΥΣΕΑ), όπου προεδρεύει ο πρωθυπουργός, και οι οποίοι, όπως ευρέως δημοσιοποιήθηκε μετά το συμβάν, απολαμβάνουν της εμπιστοσύνης του, τότε προς διερεύνηση από την ΕΔΕ απομένει μόνο η μονάδα, η 111 Πτέρυγα Μάχης.

Τί καταγράφει το πόρισμα της ΕΔΕ

Την Παρασκευή 4 Αυγούστου 2023 γνωστοποιήθηκε ότι ο Α/ΓΕΕΘΑ παρέδωσε στον ΥΕΘΑ το πόρισμα της ΕΔΕ σχετικά με τα αίτια εξάπλωσης της πυρκαγιάς στην περιοχή πυρομαχικών της 111 Πτέρυγας Μάχης. Σύμφωνα με την άτυπη ενημέρωση του υπουργείου Εθνικής Αμυνας (ΥΠΕΘΑ), στο πόρισμα περιλαμβάνονται και οι κάτωθι αναφορές: Λόγω της πυρκαγιάς στην ευρύτερη περιοχή, στο Στρατόπεδο Καράμπα κατέφθασαν πυροσβεστικά οχήματα της 111 ΠΜ, που επιχείρησαν για την αντιμετώπισή της, σε συνεργασία με οχήματα του Πυροσβεστικού Σώματος.

Η φωτιά ήταν έντονη και, σε συνδυασμό με τον στροβιλισμό της και την ταχύτητα του ανέμου, κινήθηκε γρήγορα προς τον χώρο των πυρομαχικών και ανέπτυξε υψηλό θερμικό φορτίο. Οι συγκεκριμένες συνθήκες επέβαλαν να δοθεί διαταγή εκκένωσης της περιοχής από τις πυροσβεστικές δυνάμεις για την προστασία του προσωπικού. Σε ό,τι αφορά τα μέτρα πυρασφάλειας του στρατοπέδου, διαπιστώθηκε πλημμελής καθαρισμός στο επικλινές και δύσβατο βόρειο μέρος του, από όπου έφτασε η φωτιά και προσέγγισε στον χώρο των αποθηκών ανοιχτού και κλειστού τύπου.

Η πολύ μικρή αντιπυρική ζώνη πέριξ των αποθηκών δεν ήταν αρκετή για να εμποδίσει το έντονο θερμικό φορτίο εξαιτίας της φωτιάς που εξαπλώθηκε στο προαναφερθέν μη αποψιλωμένο μέρος του στρατοπέδου, και, σε συνδυασμό με τον στροβιλισμό της και την ταχύτητα του ανέμου, κινήθηκε γρήγορα προς τον χώρο των πυρομαχικών. Αυτό οδήγησε στην έκρηξη βομβών των κλινών του βόρειου τομέα των αποθηκών.

Οι εν λόγω κλίνες είναι σύμφωνες με τα διεθνή πρότυπα και περιείχαν αποκλειστικά Βόμβες Γενικής Χρήσης, όπως προβλέπεται από τα εγχειρίδια και τις προδιαγραφές του κατασκευαστή. Για τις παραλείψεις και αμέλειες στελεχών της Πολεμικής Αεροπορίας, που καταγράφονται στο πόρισμα της ΕΔΕ, θα αποδοθούν οι αναλογούσες ευθύνες.

Διαβάστε την συνέχεια στο newsbreak.gr