Γιατί είναι αναπόφευκτος ο εμπορικός πόλεμος Τραμπ-Ευρώπης
05/05/2018
Η λήξη της διορίας για την εξαίρεση της Ε.Ε. από τους δασμούς των ΗΠΑ στις εισαγωγές χάλυβα και αλουμινίου είναι κοντά. Ο Εμανουέλ Μακρόν και η Άγκελα Μέρκελ δεν κατάφεραν να πείσουν τον Ντόναλντ Τραμπ να αποσύρει τα μέτρα προστατευτισμού κατά την επίσκεψή τους στην Ουάσιγκτον την προηγούμενη εβδομάδα. Αν ο Αμερικανός πρόεδρος δεν αλλάξει στάση την τελευταία στιγμή, οδεύουμε προς μια ευρύτερη διατλαντική εμπορική σύγκρουση.
Οι ηγέτες της Γαλλίας και της Γερμανίας απέτυχαν να πείσουν τον κ. Τραμπ και σε ένα άλλο ζήτημα που βαραίνει τη σχέση των ΗΠΑ με την Ε.Ε.: την απειλή του να αποχωρήσει από την πυρηνική συμφωνία με το Ιράν.
Η Ε.Ε. είναι ενωμένη για τη συμφωνία με το Ιράν, αλλά η σύγκρουση για τους δασμούς θα δοκιμάσει την ενότητά της. Αυτό που καθιστά τη σύγκρουση ιδιαίτερα κρίσιμη είναι πως ο κ. Τραμπ μπορεί να καταφέρει να δημιουργήσει ρήγμα ανάμεσα στη Γαλλία και τη Γερμανία. Το πρόβλημά του είναι με τα γερμανικά αυτοκίνητα, όχι με τη γαλλική σαμπάνια. Το εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ με τη Γαλλία το 2017 ήταν $15 δισ. έναντι $64 δισ. με τη Γερμανία. Έχω γράψει συχνά για το οικονομικό πλήγμα που προκαλεί το πλεόνασμα του 8% της Γερμανίας. Τώρα γίνεται πολιτικό πρόβλημα και για την Ε.Ε.
Ο κ. Τραμπ έχει θίξει επίσης και το ζήτημα των χαμηλών αμυντικών δαπανών της Γερμανίας. Η κυβέρνηση μεγάλου συνασπισμού της κας Μέρκελ έχει υποσχεθεί να αυξήσει τις αμυντικές δαπάνες από το 1,2% στο 1,3% του ΑΕΠ, αρκετά κάτω από τον στόχο του 2% που έχουν συμφωνήσει τα μέλη του ΝΑΤΟ. Η δημοσιονομική προτεραιότητα της γερμανικής κυβέρνησης δεν είναι να αυξήσει τις αμυντικές δαπάνες, αλλά να διατηρήσει το δημοσιονομικό πλεόνασμα. Η δέσμευση για δαπάνες 2% είναι συνεπώς ένα πολιτικό ψέμα.
Το πλεόνασμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών και η μη εκπλήρωση της δέσμευσης για τις αμυντικές δαπάνες στο ΝΑΤΟ σχετίζονται με δύο τρόπους. Η αύξηση των αμυντικών δαπανών μειώνει άμεσα το πλεόνασμα, αυξάνοντας το δημοσιονομικό έλλειμμα. Δεύτερον, αυτά τα δύο καθιστούν την Ε.Ε. υπερβολικά εξαρτημένη από τον υπόλοιπο κόσμο. Η Ε.Ε. έχει τις ΗΠΑ ανάγκη για την άμυνά της και ο υπόλοιπος κόσμος για να απορροφήσει το πλεόνασμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. Το πλεόνασμα είναι λοιπόν μια στρατηγική ηλιθιότητα. Αναδύθηκε από τον τρόπο που διαχειρίστηκε την οικονομική κρίση η Ε.Ε., την οποία επίλυσε διαγράφοντας τα ελλείμματα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών σε όλες τις χώρες που δέχθηκαν το μεγαλύτερο πλήγμα.
Είναι δυστύχημα για την Ε.Ε. που είναι τώρα αντιμέτωπη με έναν Αμερικανό πρόεδρο ο οποίος δεν εγκαταλείπει αυτές τις πολιτικές «φτωχοποίησης του γείτονα». Το κάνει για όλους τους λάθους λόγους, αλλά πιάνει την Ε.Ε. στη στιγμή που είναι πιο ευάλωτη από ποτέ. Προς τιμήν της, η κα Μέρκελ αναγνωρίζει τουλάχιστον την ανάγκη να πληρώσει η Γερμανία το μερίδιο που της αναλογεί στην άμυνα. Έχει δηλώσει στο παρελθόν πως η Ε.Ε. πρέπει να γίνει πιο αυτάρκης όσον αφορά την αμυντική της πολιτική και το επανέλαβε αυτό και την Παρασκευή. Το πρόβλημλα της είναι πως δεν είναι σε θέση να το υλοποιήσει.
Η μόνη πολιτική συμμαχία στη Γερμανία που έχει μια ισχνή ελπίδα να συμφωνήσει στον στόχο του ΝΑΤΟ για τις αμυντικές δαπάνες θα ήταν μία ανάμεσα στο κεντροδεξιό μπλοκ CDU/CSU της κας Μέρκελ και το φιλελεύθερο FDP. Αλλά τα δύο κόμματα δεν έχουν πλειοψηφία. Στην ίδια τη Γερμανία, οι πολίτες δεν θα στήριζαν μια τέτοια μαζική μετατόπιση όσον αφορά τις προτεραιότητες για τις δαπάνες. Στον αντίποδα, η Γαλλία έχει ήδη επιτύχει πλήρως τον στόχο για τις αμυντικές δαπάνες.
Στατιστική παραπλάνηση
Αν και η κα Μέρκελ μπορεί τουλάχιστον να καταλάβει το επιχείρημα του κ. Τραμπ για το ΝΑΤΟ, δεν μπορεί να δει ποιο είναι το πρόβλημα με το μεγάλο πλεόνασμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. Έδειξε στον πρόεδρο στατιστικά στοιχεία όπου φαίνεται ότι ο αριθμός των αυτοκινήτων που εξάγουν οι Γερμανοί κατασκευαστές από τις ΗΠΑ στον υπόλοιπο κόσμο είναι μεγαλύτερος από τον αριθμό των αυτοκινήτων που οι ΗΠΑ εισάγουν από τη Γερμανία. Θεωρώ αυτού του είδους το επιχείρημα μια στατιστική παραπλάνηση. Η μέτρηση που έχει πραγματικά σημασία είναι το εμπορικό πλεόνασμα και αυτό είναι πραγματικό. Δεν είναι το αποτέλεσμα άδικων εμπορικών πρακτικών από τη Γερμανία ή την Ε.Ε., αλλά μιας βαθύτερης δημοσιονομικής ανισορροπίας.
Ο κ. Τραμπ σφάλλει που εστιάζει αποκλειστικά στα γερμανικά αυτοκίνητα. Δείχνει να έχει εμμονή με αυτά. Ο πιο εύκολος τρόπος να αντιμετωπιστεί η ανισορροπία θα ήταν να μεταρρυθμιστεί η Ευρωζώνη. Η κα Μέρκελ θα έπρεπε να συμφωνήσει στην ατζέντα του κ. Μακρόν για μεταρρύθμιση της Ευρωζώνης ως ένα πρώτο βήμα για μια πλήρη πολιτική ένωση. Τώρα έχει έναν λόγο και μια ιστορία να πει. Αλλά τα σινιάλα από το Βερολίνο είναι πολύ θετικά. Η κα Μέρκελ ανέφερε πως θα συμφωνήσει σε έναν μικρό προϋπολογισμό της Ευρωζώνης, με αποκλειστικό στόχο να τονώσει την ανταγωνιστικότητα, με άλλα λόγια σε μεταρρυθμίσεις που θα αύξαναν ακόμα περισσότερο το πλεόνασμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών.
Είναι αλήθεια πως ένας εμπορικός πόλεμος είναι ο λιγότερο αποτελεσματικός τρόπος να αντιμετωπιστούν αυτές οι ανισορροπίες. Αλλά είναι επίσης αλήθεια πως όλες οι εναλλακτικές έχουν απορριφθεί. Ούτως ή άλλως, ο αντίκτυπος στο παγκόσμιο ΑΕΠ δεν θα είναι το μέτρο με το οποίο θα κριθεί πολιτικά αυτός ο εμπορικός πόλεμος. Έχει να κάνει με το ποιος θα χάσει τα περισσότερα. Στο σκορ αυτό ο κ. Τραμπ θα είναι ο νικητής. Η συνεισφορά της Ε.Ε. θα είναι να κάνει εφικτή τη νίκη αυτή.
Πηγή: Financial Times-Euro2day
