Γιατί ο Ερντογάν είναι έξαλλος με τον Μπάιντεν

* Του Bobby Ghosh

Είναι εύκολο να απορρίψει κανείς την πρόσφατη κατακραυγή η οποία ξέσπασε στην Τουρκία σχετικά με ένα βίντεο του Τζο Μπάιντεν ως πολιτικό θεατρινισμό. Το βίντεο, από μια συζήτηση μεταξύ του τότε (ακόμη) υποψηφίου για το χρίσμα του Δημοκρατικού Κόμματος εν όψει των προεδρικών εκλογών στις ΗΠΑ και της συντακτικής ομάδας των New York Times, είναι κιόλας οκτώ μηνών.

Σε αυτό, ο Μπάιντεν περιγράφει τον πρόεδρο της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ως «αυτοκράτορα» και προτείνει οι ΗΠΑ να «ενισχύσουν» τους αντιπάλους του ώστε οι τελευταίοι να τον νικήσουν μέσω εκλογών. Ωστόσο, μόλις το περασμένο σαββατοκύριακο το παλιό αυτό βίντεο αναδύθηκε στην κορυφή των πρωτοσέλιδων του Τύπου στην Τουρκία, ωθώντας τον Ιμπραήμ Καλίν, διευθυντή επικοινωνίας του επικεφαλής του τουρκικού κράτους, να καταγγείλει μέσω Twitter τα σχόλια Μπάιντεν ως «βασισμένα σε καθαρή άγνοια, αλαζονεία και υποκρισία».

Η άποψη ότι το συγκεκριμένο απόσπασμα διέφευγε της προσοχής των Τούρκων πολιτικών και των τουρκικών μέσων ενημέρωσης για τόσον καιρό δεν μπορεί να υποστηριχθεί στα σοβαρά. Κάποιος κυνικός θα μπορούσε αντ’ αυτού να συνδέσει το χρονικό διάστημα του ξεσπάσματος της πρόσφατης έντασης με τις δημοσκοπήσεις στις ΗΠΑ, οι οποίες δίνουν στον Μπάιντεν ένα σημαντικό προβάδισμα έναντι του νυν προέδρου Τραμπ, λίγο πριν από την διεξαγωγή του συνεδρίου του Δημοκρατικού Κόμματος μέσω τηλεδιάσκεψης, αυτή την εβδομάδα, στο Μιλγουόκι.

Μια τουρκική επίδειξη περιφρόνησης («Θα πληρώσετε το τίμημα», όπως ανέφερε οργισμένα ο Καλίν), ήταν κατάλληλα “ρυθμισμένη” ώστε να τραβήξει την προσοχή. Παρόλο που η οργή της Άγκυρας αισθάνεται κανείς ότι έχει πίσω της μια ορισμένη “σκηνοθεσία”, η ανησυχία που υποβόσκει σε αυτήν δεν είναι αβάσιμη. Η Τουρκία έχει λόγους να ανησυχεί για τις προοπτικές μιας νίκης Μπάιντεν στις 3 Νοεμβρίου.

Γιατί ανησυχεί η Τουρκία

Μια τέτοια εξέλιξη όχι μόνο θα τερμάτιζε τη στενή σχέση που έχει καλλιεργήσει ο Ερντογάν με τον Τραμπ (σύμφωνα με πληροφορίες, τα τηλεφωνήματά του στον Λευκό Οίκο περνούν απευθείας στο προσωπικό τηλέφωνο του Αμερικανού προέδρου), αλλά θα εξανάγκαζε τον αρχηγό του τουρκικού κράτους να συναλλάσσεται με κάποιον του οποίου οι απόψεις έρχονται σε αντίθεση με τις δικές του.

Σε ανάλογες περιστάσεις, πολλοί ηγέτες σε παγκόσμια κλίμακα θα υποβάθμιζαν τυχόν διαφορές απόψεων και θα επικεντρώνονταν αντίθετα σε σκοπούς τους οποίους μοιράζονται με τον προπορευόμενο εν όψει εκλογών στις ΗΠΑ προεδρικό υποψήφιο. Αυτό το στυλ δεν ταιριάζει ωστόσο στον Ερντογάν.

Έναν μήνα πριν από το συνέδριο του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος των ΗΠΑ το 2016, ο πρόεδρος της Τουρκίας ζήτησε τη μετονομασία των Trump Towers στην Κωνσταντινούπολη λόγω της ισλαμοφοβίας του τότε υποψηφίου προέδρου των ΗΠΑ. Οι δύο ηγέτες ξεπέρασαν την αμοιβαία δυσπιστία, κυρίως επειδή οι θέσεις του Τραμπ για τα θέματα που ενδιαφέρουν τον Ερντογάν (από το NATO έως τη Συρία και τη Λιβύη) είναι είτε συμπληρωματικές είτε εύκολα συμβατές.

Το γεγονός ότι ο Τραμπ θεωρεί τον εαυτό του ως “γητευτή” του Ερντογάν, όταν όλα τα στοιχεία δείχνουν το αντίθετο, ταιριάζει μια χαρά στους σχεδιασμούς της Άγκυρας. Ο Μπάιντεν, από την άλλη πλευρά, έχει σταθερές απόψεις για την Τουρκία και την ευρύτερη “γειτονιά” της και θα είναι αρκετά πιο δύσκολο να μεταπειστεί.

Η συμπάθεια στους Κούρδους

Η τάση του Μπάιντεν να μιλά για την Τουρκία ακριβώς όπως σκέφτεται είχε σταθεί παράγοντας ερεθισμού των σχέσεων του Ερντογάν με τον τέως πρόεδρο των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα. Το 2014, ο τότε αντιπρόεδρος Μπάιντεν υποχρεώθηκε να απολογηθεί δημόσια για δήλωσή του σχετική με τον Τούρκο ηγέτη. Σε αυτήν, είχε υπονοήσει ανοικτά ότι ο Ερντογάν είχε παραδεχθεί το λάθος της κυβέρνησής του να επιτρέψει σε τρομοκράτες να περάσουν από το έδαφος της Τουρκίας, στον δρόμο τους προς τη Συρία και το Ιράκ.

Είναι ωστόσο η μακροχρόνια συμπάθεια του Δημοκρατικού υποψηφίου για τους Κούρδους, τόσο του Ιράκ όσο και της Συρίας, που θα προκαλέσει το μεγαλύτερο άγχος στην Άγκυρα, εάν αυτός εκλεγεί τελικά πρόεδρος των ΗΠΑ. Όπως έχω υποστηρίξει και παλιότερα, ο Μπάιντεν έχει πολλές αόριστες και απερίσκεπτες ιδέες για τη Μέση Ανατολή, αλλά καμία δεν είναι χειρότερη από την πρόταση του το 2006 για μια διάσπαση του Ιράκ επί τη βάσει θρησκευτικών και εθνολογικών κριτηρίων.

Στην πραγματικότητα, κάτι τέτοιο θα δημιουργούσε ένα ανεξάρτητο κουρδικό έθνος – κράτος στα νοτιοανατολικά σύνορα της Τουρκίας, ένα “casus belli” για την Άγκυρα, η οποία έχει εχθρικές σχέσεις με τον δικό της κουρδικό πληθυσμό. Ένας Αμερικανός πρόεδρος ο οποίος συμπαθεί τον κουρδικό εθνικισμό θα αποτελούσε σοβαρό πονοκέφαλο όχι μόνο για την Τουρκία, αλλά και για όλες τις χώρες της περιοχής με κουρδικές μειονότητες, όπως το Ιράκ, η Συρία και το Ιράν.

Στη Συρία, ο Μπάιντεν έχει καταγγείλει τον Τραμπ για προδοσία των κουρδικών πολιτοφυλακών, οι οποίες βοήθησαν τις ΗΠΑ στον αγώνα κατά του Ισλαμικού Κράτους. Ο Ερντογάν θεωρεί αυτές τις πολιτοφυλακές στη Συρία ως συμμάχους Κούρδων «τρομοκρατών» (αυτονομιστών) στην Τουρκία και είναι αποφασισμένος να τις εξουδετερώσει. Ο Τραμπ δεν έχει δείξει διάθεση να σταθεί εμπόδιο στον δρόμο του.

Σθεναρή στάση υπόσχεται ο Μπάιντεν

Στη συζήτησή του με τη συντακτική ομάδα των New York Times, ωστόσο, ο Μπάιντεν ισχυρίστηκε ότι θα είχε κρατήσει πιο σθεναρή στάση έναντι του ηγέτη της Τουρκίας σε αυτό το ζήτημα: «Το τελευταίο πράγμα που θα έκανα θα ήταν να υποχωρήσω μπροστά του σε σχέση με το ζήτημα των Κούρδων. Το απολύτως τελευταίο πράγμα».

Ο Μπάιντεν είπε πολλά περισσότερα σε αυτή τη συζήτηση τα οποία θα μπορούσαν να κάνουν “πολλά φρύδια” στην Άγκυρα να σηκωθούν. Επέκρινε τις επιθετικές κινήσεις της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο και την αγορά ρωσικών πυραυλικών συστημάτων, ενώ εξέφρασε ανησυχία για τα αμερικανικά πυρηνικά όπλα τα οποία φυλάσσονται σε αεροπορικές βάσεις του ΝΑΤΟ στην Τουρκία.

Ήταν εντελώς σαφές, πολύ πριν το περασμένο σαββατοκύριακο, ότι ένας Λευκός Οίκος με ένοικο τον Μπάιντεν δεν θα έδινε στα τηλεφωνήματα του Ερντογάν την ειδική μεταχείριση την οποία ο Τούρκος πρόεδρος έχει μάθει πια να αναμένει.

---

*Πηγή: Bloomberg-Capital.gr