Γιατί ο Πομπέο δεν είναι καλό νέο για την Τουρκία

Γράφει ο Yavuz Baydar* –

Παρά την αισιοδοξία ορισμένων για την βελτίωση των σχέσεων ΗΠΑ-Τουρκίας, αυτές ενδέχεται να εισέλθουν σε μια κρίσιμη φάση, όταν ο Διευθυντής της CIA Μάικ Πομπέο αναλάβει το υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ στη θέση του Ρεξ Τίλλερσον. Ο Πομπέο και ο Τίλλερσον έχουν πολύ λίγα κοινά. Ο Τίλλερσον αντιπροσώπευε μια ηπιότερη προσέγγιση των διεθνών ζητημάτων και υποστήριζε την αντίληψη ότι η Ουάσιγκτον πρέπει να λάβει υπόψη τους συμμάχους της.

Ο Πομπέο αντιπροσωπεύει μια πολύ πιο σκληρή γραμμή, βασισμένη στην πίστη του στον Αμερικανό πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ Η εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ πρόκειται να κάνει μια απότομη στροφή, προς μια πιο δυναμική πορεία. Η αμερικανική εσωτερική διαφωνία σχετικά με τις πολιτικές έναντι της Τουρκίας ήταν πολύ εμφανής κατά τη διάρκεια της θητείας του Τίλλερσον. Ο Λευκός Οίκος, το Πεντάγωνο και το Υπουργείο Εξωτερικών είχαν διαφορετικές απόψεις.

Οι ατέλειες στον διπλωματικό και στρατιωτικό συνδυασμό των ΗΠΑ έναντι της Συρίας βοήθησαν τη Ρωσία και το Ιράν να επεκτείνουν την επιρροή τους στην περιοχή. Εν τω μεταξύ, οι κουρδικές Μονάδες Λαϊκής Προστασίας, των οποίων η δράση κατά τις επιχειρήσεις εναντίον του Ισλαμικού Κράτους (ISIS) και των τζιχαντών υπήρξε σημαντική, αποξενώθηκαν. Η τουρκική πρόοδος στο έδαφος της Συρίας και ειδικά εναντίον του κουρδικού θύλακα της Αφρίν έχουν οδηγήσει τις διμερείς εντάσεις σε οριακό σημείο.

Ανάλογα με το πώς ο Πομπέο θα διαχειριστεί την κρίση, θα βελτιώσει ή θα καταστρέψει τις σχέσεις ΗΠΑ-Τουρκίας. Είναι πιθανό να υπάρξει μια νέα φάση μπρα-ντε-φερ με τον Τούρκο πρόεδρο Ερντογάν. Λίγο πριν απομακρυνθεί, ο Τίλλερσον είχε μια πρόσωπο με πρόσωπο συζήτηση 3,5 ωρών με τον Ερντογάν κατα τη διάρκεια της οποίας μιλούσαν χωρίς επίσημο διερμηνέα και ήταν προφανές ότι η συνάντηση είχε σκοπό να διορθώσει τη σχέση ΗΠΑ-Τουρκίας.

Ο Τίλλερσον αφήνει μια κληρονομιά τριών ομάδων εργασίας εμπειρογνωμόνων μεσαίου επιπέδου για το Ιράκ, τη Συρία και την έκδοση του Φετουλάχ Γκιουλέν, κληρικού που η Άγκυρα θεωρεί θανάσιμο εχθρό του τουρκικού κράτους. Οι ομάδες αναμένεται να παραμείνουν στη θέση τους, αλλά δεν μπορούν να αναμένονται πολλά από αυτές, τουλάχιστον μέχρι να επικυρωθεί η θέση του Πομπέο από τη Γερουσία των ΗΠΑ, διαδικασία που μπορεί να πάρει εβδομάδες.

Τι θα κάνει ο Πομπέο;

Τι αναμένεται λοιπόν; Πρώτον, το υπουργείο Εξωτερικών υπό τον Πομπέο θα ακολουθήσει πιθανότατα μια πιο σκληρή προσέγγιση, σε συμφωνία με τον Λευκό Οίκο του Τραμπ και το Πεντάγωνο. Το ISIS και το Ιράν θα είναι πιθανώς στην κορυφή της ατζέντας του Πομπέο.

Όπως έχει παρατηρηθεί από άλλους αναλυτές, ο Πομπέο διαπνέεται από αφοσίωση στην Ευαγγελική εκκλησία. Οι έντονες αντι-ισλαμικές απόψεις του μπορεί να τον οδηγήσουν να επιλέξει στενότερη συνεργασία με περιφερειακές δυνάμεις, όπως η Αίγυπτος και η Σαουδική Αραβία, που είναι γνωστές για τη θέση τους κατά της μουσουλμανικής αδελφότητας. Σε αυτή την περίπτωση, το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης του Ερντογάν θα θεωρηθεί από τον Πομπέο ότι σε γενικές γραμμές τάσσεται με την μουσουλμανική αδελφότητα και ως εκ τούτου, θα αντιμετωπίζεται πιο κριτικά.

Το μεγαλύτερο μέρος του παζλ, ωστόσο, θα είναι πως θα προσεγγίσει ο Πομπέο την εύθραυστη σχέση της Τουρκίας με το ΝΑΤΟ και την αυξανόμενη επιρροή της Ρωσίας στη χάραξη πολιτικής στην Άγκυρα. Τα μικτά μηνύματα της Ουάσινγκτον ενθάρρυναν τον Ερντογάν και τον τουρκικό στρατό να ακολουθήσουν μια αντι-κουρδική ατζέντα, η οποία θέτει προκλήσεις για τη δεδηλωμένη προσέγγιση του ΝΑΤΟ.

Ο Ερντογάν κατάφερε να αντιληφθεί την εσωτερική διχογνωμία στην Ουάσινγκτον. Έτσι εξηγείται και ότι με τις παρατηρήσεις του υποβάθμισε τον Τίλλερσον την ημέρα που απομακρύνθηκε από τη θέση του. Ο Ερντογάν δήλωσε ότι ο Τίλλερσον παρέμεινε “άφωνος” κατά τη συνάντησή τους στην Άγκυρα και ζήτησε “σεβασμό” από τον διάδοχό του.

Ήταν μια ένδειξη ότι ο Ερντογάν θα συνεχίσει το πολιτικό μπρα-ντεπ-φερ για το οποίο είναι ευρέως γνωστός. Αν ο Πομπέο ενεργήσει σκληρά, ο Ερντογάν θα χρησιμοποιήσει το ατού του, το οποίο είναι κυρίως ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν και οι υποστηρικτικές του πολιτικές. Η Ρωσία θα είναι ένας σημαντικός παράγοντας, καθώς ο πρόεδρος της Τουρκίας θα παίξει με το γεγονός της εισβολής στην Αφρίν, ονομάζοντάς την μια “βιώσιμη σύγκρουση”.

Ο Πομπέο μπορεί να μειώσει την αμερικανική υποστήριξη και συνεργασία με την κουρδική πολιτοφυλακή, αλλά αυτό θα γίνει μέχρι ενός σημείου. Παρόλο που το Ιράν θα είναι η κόκκινη γραμμή του Πομπέο, υπάρχει ένα μεγάλο κύμα δυσαρέσκειας εναντίον του Ερντογάν στο αμερικανικό Κογκρέσο. Αυτή είναι μια άποψη που μάλλον ενστερνίζεται ο Πομπέο και σίγουρα δεν μπορεί να αγνοήσει. Ο διπλωματικός ανασχηματισμός στην Ουάσιγκτον μπορεί να είναι ο προάγγελος μιας νέας εποχής περαιτέρω αντιπαράθεσης με την Άγκυρα.

*Ο Yavuz Baydar είναι δημοσιογράφος και αναλυτής. Ιδρυτικό μέλος της Πλατφόρμας (P24) στην Κωνσταντινούπολη.

Πηγή: The Arab Weekly