Η Γερμανία βάζει πάγο σε Μακρόν και… Ελλάδα
18/04/2018
Γράφει ο Wolfgang Münchau –
To γαλλογερμανικό… ταξίδι του μέλιτος έφτασε στο τέλος του. Στην έναρξη της χρονιάς, η Άνγκελα Μέρκελ, η Γερμανίδα καγκελάριος, και ο Μάρτιν Σουλτς, ο πρώην ηγέτης του Σοσιαλδημοκρατικού κόμματος, συμφώνησαν ότι η Γερμανία θα έμπαινε σε έναν ουσιαστικό διάλογο με τον Εμανουέλ Μακρόν, τον Γάλλο πρόεδρο, για τις μεταρρυθμίσεις στην Ευρωζώνη.
Όπως αποδείχθηκε, η ατζέντα για την ευρωζώνη ήταν ένα προσωπικό πρότζεκτ του κ. Σουλτς, όχι του SPD. Όταν απομακρύνθηκε από την ηγεσία του τον Φεβρουάριο, το κόμμα έχασε το ενδιαφέρον του. Ο μεγάλος συνασπισμός ήταν ξανά στην εξουσία, αλλά τώρα χωρίς το μοναδικό ενδιαφέρον σχέδιο που θα δικαιολογούσε την ύπαρξή του.
Ο Ολαφ Σολτς, ο υπουργός Οικονομικών του SPD και ο νέος ισχυρός άνδρας του κόμματος, δεν είναι ιδιαίτερα ενθουσιώδης με την όλη ιδέα. Σε σχέση με το σημαντικό θέμα για ένα σχήμα πανευρωπαϊκής εγγύησης καταθέσεων, είναι τόσο σκεπτικός όσο και ο προκάτοχός του, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε.
Η αντίθεση στη μεταρρύθμιση της ευρωζώνης μέσα από το κόμμα της κας Μέρκελ, το CDU και το αδελφικό κόμμα της Βαυαρίας, το CSU, είναι πιο μεγάλη από ποτέ. Η ομάδα CDU/CSU στην Μπούντεσταγκ απορρίπτει σχεδόν όλα τα κεφάλαια της μεταρρυθμιστικής ατζέντας του κ. Μακρόν. Δεν θέλουν ευρύτερο Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας, την ομπρέλα διάσωσης, ούτε ενιαίο προϋπολογισμό ευρωζώνης. Και όπως ο κ. Σολτς, δεν θέλουν ευρωπαϊκό σχέδιο εγγύησης καταθέσεων, μέχρι οι ιταλικές τράπεζες να έχουν καταφέρει να ξεφορτωθούν τα κόκκινα δάνεια από τον ισολογισμό τους.
Δεν θέλουν ελάφρυνση του χρέους για την Ελλάδα, επίσης. Η μόνη μεταρρυθμιστική ιδέα για την οποία υπάρχει κάποια χλιαρή υποστήριξη είναι αυτή της δημοσιονομικής υποστήριξης του Ταμείου Εξυγίανσης Τραπεζών, κάτι που έπρεπε να έχει γίνει εδώ και πολύ καιρό.
To μήνυμα ήταν σαφές
Το μήνυμα είναι σαφές: Η Γερμανία λέει «όχι» στον κ. Μακρόν για τη μεταρρύθμιση της ευρωζώνης, τουλάχιστον επί της ουσίας. Μπορεί να υπάρχει κάποια περιορισμένη συμφωνία, ίσως ένας πολύ μικρός προϋπολογισμός ευρωζώνης, χωρίς μακροοικονομική σημασία. Κάνοντας τα πράγματα χειρότερα, η κα Μέρκελ επίσης απέκλεισε προληπτικά τη γερμανική εμπλοκή στη στρατιωτική δράση κατά του συριακού καθεστώτος.
Αναρωτιέμαι πώς θα προσληφθούν αυτά τα δύο άσχετα μηνύματα της Γερμανίας. Η Γαλλία είναι σήμερα ακριβώς στη θέση που η Μαρί Λεπέν, ηγέτιδα του ακροδεξιού Εθνικού Μετώπου, έχει προειδοποιήσει: Μέσα σε μία νομισματική ένωση στην οποία η φωνή της Γαλλίας μετράει για λίγους και σε μία γεωπολιτική κατάσταση στην οποία το Ηνωμένο Βασίλειο είναι ο πιο αξιόπιστος εταίρος. Η ενθουσιώδης υποστήριξη του κ. Μακρόν στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση έρχεται σε αντίθεση με την αμετάβλητη πολιτική πραγματικότητα στην οποία η Γαλλία και η Γερμανία δεν είναι πια φυσικοί σύμμαχοι. Σε αντίθεση με τη Γαλλία, τα κόμματα υπέρ της Ευρώπης, στη Γερμανία, υποχωρούν.
Το κόμμα της κας Μέρκελ έχασε 1 εκατ. ψήφων που πήγαν στους Ελεύθερους Δημοκράτες και στην Εναλλακτική για τη Γερμανία. Αμφότερα συνηγορούν σε πολιτικές που θα οδηγούσαν στην καταστροφή της ευρωζώνης. Εξήντα βουλευτές των CDU/CSU ψήφισαν κατά του ελληνικού προγράμματος στήριξης το 2015. Αν ήταν αντιμέτωπο με μια παρόμοια ανταρσία σήμερα, ο μεγάλος συνασπισμός δεν θα είχε πλέον πλειοψηφία. Το γεγονός αυτό κάνει τη μεταρρύθμιση της ευρωζώνης αδύνατη; Δεν νομίζω. Η διορία του Ιουνίου για τις μεταρρυθμίσεις της ευρωζώνης επιλέχθηκε επειδή ο κ. Μακρόν χρειάζεται να δείξει κάτι συγκεκριμένο, πριν τις ευρωεκλογές τον Μάιο του 2019.
Ως μακροχρόνιος συνήγορος της μεταρρύθμισης της ευρωζώνης, βρίσκομαι στη σπάνια θέση να είμαι υπέρ μίας τακτικής υποχώρησης. Θα ήταν καλύτερο να περιμένουμε μία καλύτερη στιγμή, για να ασκήσουμε πίεση στα δύο θέματα που έχουν πραγματικά σημασία, κανένα από τα οποία δεν είναι στην ατζέντα σήμερα: Τη δημιουργία ενός ενιαίου ασφαλούς ενεργητικού ή ενός ομολόγου της ευρωζώνης· και το νομικό και πολιτικό διαχωρισμό των εθνικών κυβερνήσεων και των τραπεζών τους.
Οι μεταρρυθμιστές θα πρέπει να εκμεταλλευτούν το γεγονός ότι τα μεγάλα και διαρκή πλεονάσματα τρεχουσών συναλλαγών των βόρειων χωρών της ευρωζώνης τις κάνει ευάλωτες σε μία ξαφνική διαταραχή των εμπορικών ροών. Μόνο μία υπάρχουσα κρίση που απειλεί την ίδια την επιβίωση της ευρωζώνης έχει τη δυναμική να προκαλέσει ξεκάθαρη σκέψη στη Βόρεια ευρωζώνη. Ένα πολύ δυνατό πλεόνασμα τρεχουσών συναλλαγών σε κάνει ισχυρό στις καλές εποχές, αλλά αδύναμο στις κακές. Τώρα, δεν είναι η στιγμή να εκμαιευτούν παραχωρήσεις από τη Γερμανία ή την Ολλανδία.
Η εναλλακτική είναι να σπαταλήσουμε ένα σπάνιο πολιτικό κεφάλαιο σε αδύναμες μεταρρυθμίσεις. Θα έπρεπε επίσης να αποδεχθούμε όρους που μπορεί να προσθέσουν οικονομική αστάθεια, όπως η απαίτηση της Γερμανίας για ημιαυτόματη αναδιάρθρωση χρέους ή καλύψεις για την κατοχή κρατικών ομολόγων από τις τράπεζες. Αν η εναλλακτική είναι ένα μεγάλο άλμα προς τη λανθασμένη κατεύθυνση, η στασιμότητα θα αποτελούσε σχετική πρόοδο.
