Η υπόθεση Σκριπάλ πυροδοτεί ψυχροπολεμικό κλίμα

Γράφει ο Πέτρος Παπακωνσταντίνου –

Το ενδεχόμενο σοβαρής υποτροπής στις ήδη τεταμένες σχέσεις Δύσης-Ρωσίας εγγράφεται στην ημερήσια διάταξη, μετά την απόφαση της βρετανικής κυβέρνησης να απελάσει 23 Ρώσους διπλωμάτες για την πολύκροτη υπόθεση της επίθεσης με νευροτοξίνη εναντίον του πρώην διπλού πράκτορα Σκριπάλ, στο Σάλσμπερι της νότιας Αγγλίας.

Παρά τις εντάσεις μεταξύ του Λονδίνου και των Βρυξελλών για το Brexit, οι Ευρωπαίοι συμπαρατάχθηκαν με την κυβέρνηση της Τερέζα Μέι, αν και δεν ήταν μέχρι χθες σαφές τι είδους μέτρα σκόπευαν να λάβουν. Την Πέμπτη, ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν υιοθέτησε τη βρετανική θέση, σύμφωνα με την οποία η Μόσχα βρίσκεται πίσω από την επίθεση εναντίον του Σεργκέι Σκριπάλ και της κόρης του Γιούλια, που συνέχιζαν να νοσηλεύονται σε κρίσιμη κατάσταση. Μία ημέρα νωρίτερα, η γαλλική προεδρία κρατούσε επιφυλακτική στάση, επικαλούμενη την έλλειψη χειροπιαστών αποδείξεων για ρωσική ανάμειξη.

Και η Ουάσιγκτον

Σε παράλληλη τροχιά με το Παρίσι κινήθηκε η Ουάσιγκτον. Αν και αρχικά ο πρόεδρος Τραμπ εμφανίστηκε επιφυλακτικός, τελικά η κυβέρνησή του συμπαρατάχθηκε με τη Βρετανία, όπως έδειξε και η στάση της Νίκι Χέιλι, πρέσβειρας των ΗΠΑ στον ΟΗΕ, κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης του Συμβουλίου Ασφαλείας για το θέμα. Την αλληλεγγύη του ΝΑΤΟ στη Βρετανία εξέφρασε ο γενικός γραμματέας της Συμμαχίας Γενς Στόλτενμπεργκ.

Το εύλογο ερώτημα που τίθεται εκ των πραγμάτων είναι τι λόγο θα είχε το Κρεμλίνο να δολοφονήσει έναν πρώην πράκτορα, που έχει παροπλιστεί εδώ και 14 χρόνια. Ο 66χρονος Σκριπάλ διετέλεσε συνταγματάρχης της μυστικής υπηρεσίας του ρωσικού στρατού GRU και στρατολογήθηκε από τη βρετανική υπηρεσία ΜΙ6 τη δεκαετία του 1990. Οι Ρώσοι ανακάλυψαν την αποστασία του το 2004 και τον φυλάκισαν, ενώ αργότερα καταδικάστηκε για προδοσία. Απελευθερώθηκε και εγκαταστάθηκε στη Βρετανία το 2010, στο πλαίσιο μιας θεαματικής ανταλλαγής πρακτόρων. Γιατί λοιπόν να τον εκδικηθεί το Κρεμλίνο τώρα, όταν έχει πάψει από καιρό να αποτελεί οποιονδήποτε κίνδυνο;

Η εκδοχή που έδωσε ο Βρετανός υπουργός Εξωτερικών Μπόρις Τζόνσον είναι ότι επρόκειτο για μια εκδικητική κίνηση του Βλαντιμίρ Πούτιν και ταυτόχρονα για μήνυμα προειδοποίησης προς όλους τους δυνητικούς εχθρούς του. «Το μήνυμά του ήταν: Αν κάνετε κάτι εναντίον μου, θα πεθάνετε», δήλωσε ο επικεφαλής της βρετανικής διπλωματίας. Επιπλέον, το Λονδίνο ισχυρίζεται ότι ο Σκριπάλ και η κόρη του δηλητηριάστηκαν με τη νευροτοξίνη Novichok, η οποία παρασκευαζόταν μόνο στη Σοβιετική Ενωση, επομένως μόνο η Ρωσία θα μπορούσε να διαπράξει την επίθεση.

«Προβοκάτσια»

Από την πλευρά του, ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ αρνήθηκε οποιαδήποτε ανάμειξη στην υπόθεση Σκριπάλ και κατηγόρησε τη Βρετανία για «προβοκάτσια», αποδίδοντάς την στις εσωτερικές δυσκολίες που αντιμετωπίζει η Τερέζα Μέι λόγω Brexit. Η Μόσχα ζήτησε από το Λονδίνο να εξετάσει τη νευροτοξίνη που εντοπίστηκε στον Σκριπάλ και στην κόρη του, κάτι που δεν έγινε δεκτό από τους Βρετανούς.

Ρωσικές διπλωματικές πηγές, με τις οποίες επικοινώνησε η «Κ», ανέφεραν ότι η νευροτοξίνη Novichok παρασκευαζόταν, επί Σοβιετικής Ένωσης, στο Ουζμπεκιστάν. Το Λονδίνο απέκτησε πρόσβαση σε αυτή την ουσία, πάντα σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, όταν Βρετανοί ειδικοί επέβλεπαν την καταστροφή χημικών όπλων στο Ουζμπεκιστάν, μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ. Σημείωναν επίσης ότι το Σάλσμπερι, όπου βρέθηκαν αναίσθητοι ο Σκριπάλ και η κόρη του, απέχει μόλις 8,5 χιλιόμετρα από το Πόρτον Ντάουν, όπου βρίσκεται το ερευνητικό εργαστήριο του βρετανικού στρατού, οι επιστήμονες του οποίου εντόπισαν τη νευροτοξίνη, αφήνοντας να εννοηθεί ότι δεν πρόκειται για αθώα σύμπτωση.

Σε κάθε περίπτωση, η υπόθεση Σκριπάλ απειλεί να οδηγήσει σε αλυσίδα κυρώσεων και αντιμέτρων που θα μπορούσαν να φορτίσουν ακόμη περισσότερο τις σχέσεις Ρωσίας – Δύσης, με απρόβλεπτες συνέπειες. Ήδη η βρετανική κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι θα ανοίξει τους φακέλους 14 θανάτων που δεν είχαν κριθεί ύποπτοι σε πρώτη φάση, αλλά εκ των υστέρων διατυπώνονται υποψίες περί ρωσικής ανάμειξης. Από την πλευρά της, η ρωσική πρεσβεία στο Λονδίνο δήλωσε με αφορμή την απέλαση των 23 διπλωματών: «Το θερμόμετρο των ρωσοβρετανικών σχέσεων δείχνει -23 βαθμούς Κελσίου, αλλά εμείς οι Ρώσοι δεν φοβόμαστε τις χαμηλές θερμοκρασίες».