Κάτι σάπιο στην τουρκική αμυντική βιομηχανία;

Γράφει ο Metin Gurcan

Σπάνια περνά ημέρα που οι τουρκικές εφημερίδες δεν πανηγυρίζουν για μια ακόμα επιτυχία της αμυντικής βιομηχανίας της χώρας. Τα τελευταία δύο χρόνια ειδικά ο τομέας της άμυνας και της αεροναυπηγικής παρέχουν πλούσιο υλικό προπαγάνδας στην κυβερνητική ρητορική ανεβάζοντας τον τοπικισμό και τον εθνικισμό.

Πρόσφατα ο οργανισμός Αμυντικών και Αεροδιαστημικών Βιομηχανιών της Τουρκίας ανακοίνωσε την έκθεση επιδόσεων για το 2017. Η έκθεση δείχνει μια γενικά επιτυχημένη χρονιά όμως φανερώνει πως η τουρκική αμυντική βιομηχανία πρέπει να επικεντρωθεί στην συνέχιση της ανάπτυξης.

Ναι μεν αλλά…

Σύμφωνα με την έκθεση ο κύκλος εργασιών του κλάδου έφτασε τα 6,7 δισ. δολάρια, παρουσιάζοντας αύξηση κατά 12% σε σχέση με το 2016. Το μεγαλύτερο ποσό – 2,4 δισ. δολάρια – προέρχεται από την πώληση στρατιωτικών οχημάτων.

Ακολουθούν τα αεροναυπηγικά προϊόντα – 1,13 δισ. δολάρια – όπλα, πυρομαχικά και πύραυλοι – 828 εκ. δολάρια – προϊόντα πολιτικής αεροπορίας – 650 εκ. δολάρια – ναυτικά προϊόντα – 569 εκ. δολάρια – συντήρηση – 171 εκ. δολάρια – υποστήριξη – 134 εκ. δολάρια – άλλα προϊόντα – 650 εκ.

Οι εξαγωγές έφτασαν το 1,82 δισ. δολάρια, παρουσιάζοντας αύξηση κατά 6,6% σε σχέση με το 2016. Στο ποσό αυτό περιλαμβάνονται και 684 εκ. δολάρια πώλησης σε τελικούς χρήστες, ενώ τα λοιπά χρήματα προήλθαν από πωλήσεις σε ξένες εταιρείες ενδιάμεσων προϊόντων.

H έκθεση δεν αναφέρει πόσο από το ανωτέρω ποσό προέρχεται από συμφωνίες αντισταθμιστικών κυβερνητικών προμηθειών από ξένους κατασκευαστές. Αν το σύνολο των πωλήσεων σε ξένες εταιρείες προέρχεται από αντισταθμιστικά τα λοιπά 684 εκ. δολάρια – 37% – πρέπει να έχουν προέλθει από κέρδη σε περιβάλλον ανταγωνισμού. Σύμφωνα με αυτή την υπόθεση η τουρκική αμυντική βιομηχανία παραμένει αδύναμη στον διεθνή ανταγωνισμό.

Οι εξαγωγές έχουν επιβραδυνθεί από το 2014, αλλά ο κλάδος έχει αναπτυχθεί μέσω των παραγγελιών από τις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις, αναφέρει η έκθεση και συμπεραίνει ότι πρέπει να προωθηθούν οι πωλήσεις σε Μέση Ανατολή, στις «τουρκικές» δημοκρατίες της κεντρικής Ασίας και στην περιοχή Ασίας-Ειρηνικού.

Στα τέλη του 2017 ο κλάδος απασχολούσε 44.740 άτομα, παρουσιάζοντας αύξηση κατά 30% σε σχέση με το 2016, δημιουργώντας 10.000 περίπου νέες θέσεις εργασίας.

Εισαγωγές – εξαγωγές

Παράλληλα όμως αυξήθηκαν και οι σχετικές εισαγωγές, φτάνοντας το 1.54 δισ. δολάρια – αύξηση 20% σε σχέση με το 2016. Οι εισαγωγές αφορούν κατασκευασμένων στο εξωτερικό απαρτίων απαραίτητων για την εγχώρια παραγωγή, αλλά και την δημιουργία αποθέματος σε περίπτωση επιβολής εμπάργκο από τις ΗΠΑ ή ευρωπαϊκές χώρες.

Το ήμισυ των εισαγωγών προέρχεται από την Ευρώπη και το 35% από τις ΗΠΑ, γεγονός που δείχνει πόσο πολύ εξαρτάται η τουρκική αμυντική βιομηχανία από τη δυτική τεχνολογία, παρά τις εθνικιστικές βόμβες της Άγκυρας. Το δυτικό μερίδιο του 85% μάλλον πρέπει να απογοητεύει τη Ρωσία που επιδιώξει να εξαργυρώσει τις κακές σχέσεις της Τουρκίας με το ΝΑΤΟ.

Λόγω της εξάρτυσης αυτής είναι λογική η ανησυχία των τουρκικών αμυντικών βιομηχανιών για τις φωνές στο αμερικανικό Κογκρέσο περί διακοπής πωλήσεων στην Τουρκία. Επίσης η Άγκυρα έχει αποτύχει να «επαναπατρίσει» Τούρκους ειδικούς την ώρα που η αμυντική της βιομηχανία αναζητά απεγνωσμένα εξειδικευμένο προσωπικό.

Η πτώση των εξαγωγών είναι αποτέλεσμα μιας αργής πορείας που ξεκίνησε το 2014. Λόγω της τουρκικής εμπλοκής στην Συρία και των επιχειρήσεων στο τουρκικό έδαφος οι εγχώριες ανάγκες αυξήθηκαν. Έτσι υπήρξε επικέντρωση στην αντιμετώπιση των εγχώριων αναγκών. Παράλληλα όμως η ανάπτυξη και το μάρκετινγκ των εξαγωγικού προσανατολισμού εταιρειών παρέμειναν ανεπαρκή.

Αναλυτές πάντως αναμένουν αύξηση των εξαγωγών το 2018 κυρίως λόγω Κατάρ. Τον Μάρτιο τουρκικές εταιρείες υπέγραψαν συμβόλαια αξίας 400 εκ. δολαρίων κατά τη διάρκεια της διεθνούς αμυντικής έκθεσης στη Ντόχα. Τα συμβόλαια αφορούσαν κυρίως drones, θωρακισμένα οχήματα, σκάφη εφόδου, σκάφη ειδικών επιχειρήσεων και συστήματα ηλεκτρονικής επιτήρησης.

Η πιθανότητα πωλήσεων στο Πακιστάν ενισχύει επίσης την αισιοδοξία. Μια σημαντική συμφωνία που είναι στα σκαριά αφορά την πώληση 30 τουρκικών επιθετικών ελικοπτέρων Τ129 ΑΤΑΚ στο Πακιστάν (σ.σ. DP: φέρεται να υπογράφτηκε), το οποίο ενδιαφέρεται ακόμα για κορβέτες MILGEM κλάσης Ada.

Περιφερειακή δύναμη

«Η Τουρκία δεν μπορεί να καταστεί περιφερειακή δύναμη χωρίς στρατιωτική αποτροπή και την ίδια ώρα δεν μπορεί να εμπιστευτεί τους προμηθευτές από τις δυτικές χώρες συμμάχους. Για καλύτερη αποτροπή, κατά συνέπεια, η Τουρκία πρέπει να στηριχθεί στις δικές τις δυνατότητες στην ανάπτυξη όπλων και να αναζητήσει κάθε ευκαιρία για εξαγωγές. Αν δεν καταστεί αυτάρκης και ικανός προς επιβίωση ο κλάδος δύσκολα θα αναπτυχθεί πραγματικά», ανέφερε πηγή από την Άγκυρα.

Και πραγματικά η αμυντική αυτάρκεια φαίνεται να αποτελεί το βασικό κίνητρο της προσπάθειας επέκτασης της αμυντικής βιομηχανίας, παράλληλα με τα κέρδη, το διεθνές κύρος και πολιτικούς λόγους εσωτερικής κατανάλωσης. Η Άγκυρα πάντως δεν διαθέτει ακόμα ένα καθαρό πολιτικό όραμα, έναν οδικό χάρτη πώς να χειριστεί τη φάση της αειφορίας. Σοβαρά προβλήματα εμποδίζουν την πρόοδο και ζητούν άμεση λύση.

Παράλληλα θεσμικές προκλήσεις, ακραίες πολιτικές παρεμβάσεις και νεποτισμός εμποδίζουν την αξιοκρατική ανάπτυξη. Ο συντονισμός μεταξύ της στρατιωτικής και πολιτικής γραφειοκρατίας και των πανεπιστημίων παραμένει κακός. Λόγω της κυριαρχίας στηριζόμενων από το κράτος μεγάλων εταιριών, οι μεσαίες και μικρές εταιρείες έχουν ελάχιστο χώρο για να επιβιώσουν. Με τον τρόπο αυτό δολοφονείται η καινοτομία.

ΠΗΓΗ: al-monitor