Μπορεί η παγκόσμια οικονομία να τα καταφέρει χωρίς τις ΗΠΑ;

Γράφει ο Martin Sandbu –  

Η μεγαλύτερη επίπτωση του αμερικανικού εμπορικού πολέμου δεν είναι οικονομική αλλά πολιτική. Ενώ ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ απειλεί με δασμούς, «η υπόλοιπη Δύση» επιλέγει συνειδητά να διπλασιάσει τα οφέλη της από την οικονομική παγκοσμιοποίηση (με εξαίρεση το Ηνωμένο Βασίλειο, που ασχολείται με την απομόνωσή του από την ευρωπαϊκή οικονομία).

Το γεγονός θέτει ένα ερώτημα, το οποίο οι υποστηρικτές της φιλελεύθερης παγκόσμιας τάξης ήλπιζαν ότι δεν θα προκύψει. Πόσο πολύ η παγκόσμια οικονομία χρειάζεται τις ΗΠΑ; Αν συμβούν τα χειρότερα και οι Ηνωμένες Πολιτείες αποσυρθούν από το παγκόσμιο εμπορικό σύστημα, μπορεί ο υπόλοιπος κόσμος να το συντηρήσει μόνος του;

Οι ηγέτες του κόσμου είναι όλο και πιο προφανές ότι είναι αποφασισμένοι να προσπαθήσουν. Η συμφωνία ελεύθερου εμπορίου ΕΕ-Ιαπωνίας, που έτυχε θερμής υποδοχής, δημιουργεί τη μεγαλύτερη ζώνη ελεύθερου εμπορίου, τερματίζει στην ουσία τα δασμολογικά εμπόδια και μειώνει τα μη δασμολογικά, για περίπου το ένα τρίτο της παγκόσμιας οικονομίας.

Οι πολιτικοί ηγέτες που την υπέγραψαν, την παρουσίασαν ρητά ως ένα μανιφέστο της θέλησής τους να διατηρήσουν το μεταπολεμικό ελεύθερο εμπορικό σύστημα. Η επιβίωση της Συνεργασίας των Δύο Πλευρών του Ειρηνικού (Trans-Pacific Partnership), αφότου ο Τραμπ απέσυρε τις ΗΠΑ από το νέο εμπορικό μπλοκ, δείχνει ότι η Ιαπωνία έχει φορέσει τον μανδύα της υπεράσπισης μίας παγκόσμιας τάξης, στην οποία συχνά φαινόταν να δίνει λίγα.

Αυτά τα κίνητρα δεν περιορίζονται στις πλούσιες χώρες. Η ΕΕ μιλάει με την Κίνα για μία κοινή προσέγγιση στην αναθεώρηση του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, για να υποστηρίξει τη δυνατότητα του να παρακολουθεί και να προστατεύει το παγκόσμιο εμπορικό σύστημα, εν μέσω ενδείξεων ότι οι ΗΠΑ εύχονται να σαμποτάρουν τη λειτουργία του. Και η Κίνα η ίδια φαίνεται να επιθυμεί να συμμετέχει στην ομάδα. Το κύριο άρθρο των Global Times, του κρατικά ελεγχόμενου αγγλόφωνου ειδησεογραφικού μέσου που θεωρείται ευρέως ότι μεταφέρει το μήνυμα της κινεζικής κυβέρνησης, υποστηρίζει δυνατά τη συμφωνία ΕΕ-Ιαπωνίας.

Η συνεργασία, αναφέρει το άρθρο, «υποδηλώνει ότι το ελεύθερο εμπόριο θα προχωρήσει ακόμη και χωρίς τη συμμετοχή των ΗΠΑ… Εάν οι ΗΠΑ θεωρούν τον εμπορικό πόλεμο ως πρωταρχικό τρόπο επικοινωνίας, δεν θα αποφύγουν την απομόνωσή τους». Η πιο ρητή στρατηγική πρόταση για να εργαστούν για μία πολυμερή, φιλελεύθερη παγκόσμια τάξη χωρίς τις ΗΠΑ, αν χρειαστεί, έρχεται από το Γαλλικό Συμβούλιο Οικονομικής Ανάλυσης, ένα ανεξάρτητο οικονομικό συμβουλευτικό όργανο της γαλλικής κυβέρνησης.

Δεν είναι πια τόσο κυρίαρχες

Σε ένα σημαντικό, σύντομο έγγραφο, καθορίζει πώς η Γαλλία, η ΕΕ και ο κόσμος μπορούν να αντιδράσουν, αν οι ΗΠΑ κάνουν τα χειρότερα. Είναι ένα εγχειρίδιο χρήσης για ένα «plan B». Αυτό θα περιελάμβανε «τον συντονισμό μίας ομάδας χωρών, με σκοπό να εντοπίσουν και να εφαρμόσουν στρατηγικές για να σταματήσουν τις ΗΠΑ από το μπλοκάρισμα του ΠΟΕ». Περιλαμβάνει επίσης το να εργαστούν για μία βαθύτερη απελευθέρωση του εμπορίου μεταξύ των πρόθυμων χωρών, αλλά σε ένα ευρωπαϊκό στυλ -συνδυάζοντας το ελεύθερο εμπόριο με τους μηχανισμούς στήριξης περιβαλλοντικής πολιτικής, όπως η συμφωνία του Παρισιού, καθώς και με την καταπολέμηση της μάστιγας της φοροδιαφυγής.

Βάζει το κρίσιμο σημείο, σύμφωνα με το οποίο η βαθύτερη απελευθέρωση του εμπορίου μεταξύ των πρόθυμων εταίρων βοηθάει να μειωθεί το κόστος της αμερικανικής απομόνωσης, καθώς μία πιο αποτελεσματική «εγχώρια αγορά» ενεργεί ως ασφάλεια, έναντι των εμπορικών διαταραχών με τις ΗΠΑ. Αυτό, λοιπόν, μειώνει την ικανότητα της Ουάσιγκτον να κρατάει τον υπόλοιπο κόσμο όμηρο.

Το να πάνε μόνοι τους, μετά από 70 χρόνια υπό την ηγεσία των ΗΠΑ, είναι μία προοπτική που πρέπει να φοβίζει οποιονδήποτε λογικό άνθρωπο. Αλλά οι ΗΠΑ δεν είναι πια τόσο κυρίαρχες, όπως ήταν κάποτε. Η ΕΕ και η Κίνα αγωνίζονται ως οικονομικά μπλοκ και το μέγεθος των εγχώριων αγορών τους τις προστατεύει από την πτώση. Όσο περισσότερο ο υπόλοιπος κόσμος ενώνει τις αγορές του, τόσο πιο ασύμμετρα θα είναι τα κόστη ενός εμπορικού πολέμου και όχι υπέρ των ΗΠΑ.

Σε μία εμπορική διαμάχη, το μεγαλύτερο μπλοκ έχει πάντα το πλεονέκτημα. Αυτός είναι ο λόγος που ο Τραμπ προτιμάει διμερείς συμφωνίες: Στα περισσότερα διμερή ζευγάρια μπορεί να κυριαρχεί. Αλλά εξηγεί επίσης γιατί η στρατηγική που έχουν υιοθετήσει οι υποστηρικτές της φιλελεύθερης παγκόσμιας οικονομίας πρόκειται πιθανότατα να πετύχει. Όσο περισσότερο ενώνεται ο υπόλοιπος κόσμος, τόσο πιο πολύ οι ΗΠΑ θα είναι η μικρότερη πλευρά.

---

Πηγή: Financial Times-Euro2day