Ο άγνωστος Έλληνας ιμπρεσιονιστής

Ο Περικλής Πανταζής, γνωστός εκτός Ελλάδας ως Périclès Pantazis γεννήθηκε στην Αθήνα στις 13 Μαρτίου 1849 και πέθανε στις Βρυξέλλες στις 25 Ιανουαρίου 1884, ήταν ένας από τους πρώτους Έλληνες ιμπρεσιονιστές ζωγράφους, που καταξιώθηκε κυρίως στο Βέλγιο.

Ο πατέρας του Πανταζή ήταν δάσκαλος με καταγωγή από την Ήπειρο. Από το 1861 έως το 1871 σπούδασε ζωγραφική στο Σχολείο των Τεχνών (μετέπειτα Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών) με δάσκαλο τον Νικηφόρο Λύτρα. Για έναν χρόνο συνέχισε τις σπουδές του στην Ακαδημία Καλών Τεχνών του Μονάχου, αλλά κατόπιν έφυγε για την Μασσαλία και το Παρίσι.

Στο Παρίσι μαθήτευσε κοντά στον Γκουστάβ Κουρμπέ (Gustave Courbet) και τον Αντουάν Σιντρέιγ (Antoine Chintreuil) , ενώ γνώρισε τις σύγχρονες δημιουργίες του Ευγένιου Μπουντέν (Eugène Boudin), του ολλανδού Γιόχαν Μπάρτχολντ Ζόνκιντ (Johan Barthold Jongkind) και των ιμπρεσιονιστών Μανέ, Ντεγκά και Πισαρό.

Το 1873, με μία συστατική επιστολή του Μανέ στην τσέπη, ο Πανταζής εγκαταστάθηκε στις Βρυξέλλες. Λέγεται, επίσης, πως εγκαταστάθηκε στην βελγική πρωτεύουσα με πρόσκληση του πλουσίου Έλληνα οινεμπόρου Ιωάννη Οικονόμου (Jean Économou), ο οποίος και παρήγγειλε πολλά έργα στον νέο ζωγράφο. Στο Βέλγιο, ο Πανταζής έγινε μέλος του αντιακαδημαϊκού καλλιτεχνικού ομίλου «Circle de la pâte» (σε ελεύθερη μετάφραση «Κύκλος του χρώματος») και συνδέθηκε φιλικά με τον ζωγράφο Γκιγιόμ Βόγκελς (Guillaume Vogels) και τον γλύπτη Ωγκύστ Φιλιππέτ (Auguste Philippette), του οποίου την αδελφή νυμφεύθηκε λίγο καιρό μετά.

Στις Βρυξέλλες, ο Πανταζής κέρδιζε τα προς το ζην δουλεύοντας με τον Βόγκελς για την διακόσμηση σπιτιών, μια τέχνη που ήταν της μόδας την εποχή εκείνη. Όμως γρήγορα έγινε γνωστός για το ζωγραφικό του ταλέντο και έτσι εγκατέλειψε τη διακόσμηση για να αφοσιωθεί αποκλειστικά στην ζωγραφική. Το 1878 εκπροσώπησε με έργα του την Ελλάδα στην Διεθνή Έκθεση του Παρισιού και έλαβε εξαιρετικές κριτικές. Δυστυχώς, υπέφερε για πολλά χρόνια από φυματίωση και πέθανε πριν καλά-καλά κλείσει τα 35 του χρόνια.

Το έργο του

Ο Πανταζής ξεχωρίζει από τους υπόλοιπους έλληνες ζωγράφους της εποχής του, μιας και είναι ο πρώτος που ξέφυγε από τον ακαδημαϊσμό της Σχολής του Μονάχου και που εντάχθηκε στο ανατρεπτικό για την εποχή του κίνημα του ιμπρεσιονισμού.

Σήμερα θεωρείται ο θεμελιωτής του βελγικού ιμπρεσιονισμού, μαζί με τον φίλο και συνάδελφό του Γκιγιόμ Βόγκελς. Οι δύο τους ίδρυσαν το 1883 την «Ομάδα των Είκοσι» («Les XX») , οι οποίοι τίμησαν τον Πανταζή με αναδρομική έκθεση λίγο καιρό μετά τον θάνατό του.

Τα έργα του — τοπιογραφίες και ολόσωμα πορτραίτα — ξεχωρίζουν για τα ευαίσθητα χρώματα και τις θαυμάσιες φωτοσκιάσεις. Έχει γραφτεί πως «αν δεν πέθαινε νέος και σε ξένη γη, η πρωτοποριακή του επίδραση στην νεοελληνική ζωγραφική θα μπορούσε να ήταν αποφασιστική»