Οι στρατηγικές επιπτώσεις των εκλογών στην Κύπρο

του Παναγιώτη Ήφαιστου –

Ευχαριστούμε τον Μακιαβέλλι, λένε πολλοί πολιτικοί στοχαστές, ο οποίος μας είπε αυτά που πρέπει αν ξέρουμε και όχι αυτά που θέλουμε να ξέρουμε. Με την έννοια ότι έκανε μια σωστή περιγραφή της πολιτικής πραγματικότητας η οποία είναι απαραίτητη για πολιτικά ορθολογιστικές σκέψεις και αποφάσεις. Με αυστηρά περιγραφικούς όρους, λοιπόν, πως διαμορφώνεται η κατάσταση στην Κύπρο; Τι σημαίνει αυτό για τους εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες της Μεγαλονήσου; Τι σημαίνει για την Ελλάδα; Και τι ως προς αυτά είναι λογική και ορθολογιστική σκέψη; Τα κύρια ζητήματα τίθενται ως εξής:

ΔΗΣΥ και ΑΚΕΛ είναι δρομολογημένα στην κατάργηση της Κυπριακής Δημοκρατίας και κάποιοι από τα κομματικά τους στελέχη (και όχι μόνο) ερασιτεχνικά και κατ’ ιδία ή και με δημόσια μουρμουρητά υπαινίσσονται διχοτόμηση.

Ενώ δηλαδή δημόσια ως επίσημη θέση προτάσσεται το ενιαίο κράτος, προτείνεται η συνομοσπονδία και στο βάθος του τούνελ κάποιοι παραμιλούν για διχοτόμηση. Τουτέστιν, κατάργηση και κατακρεούργηση της Κυπριακής Δημοκρατίας, νομιμοποίηση των τετελεσμένων της βίας και ένταξη της Μεγαλονήσου στα πεδία της Τουρκικής κυριαρχίας. Έτσι είναι, αφού θα προηγηθεί κατάργηση της Κυπριακής Δημοκρατίας και συγκυριαρχία μέσω των εποίκων εντός ενός κρατιδίου όπου για να ληφθεί μια απόφαση, κατά βάση, όλοι θα έχουν βέτο εναντίον όλων.

Οι προεδρικές εκλογές της Κύπρου δεν αποτελούν επικύρωση κάποιου νέου σχεδίου Ανάν. Η πλειονότητα των Κυπρίων δεν το θέλει, όπως εξάλλου ψήφισαν το 2004 και ανεξάρτητα του αποτελέσματος των εσωτερικών εκλογών το 76% του 2004 μπορεί να είναι πολύ περισσότερο. Γι’ αυτό πολλοί, άλλοι ορθολογιστικά σκεπτόμενοι και άλλοι εν μέσω αμηχανίας και αισθανόμενοι τα αδιέξοδα, συνηγορούν με την θέση: Τουλάχιστον όχι κατάργηση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Εν τω μεταξύ και με πολιτικούς και διπλωματικούς όρους, μετά την Ελβετία άρχισε το ροκάνισμα της Κυπριακής Δημοκρατίας που οδηγεί στην κατάργησή της και στην Τουρκική επικυριαρχία (όχι σε κάποια διχοτόμηση των αθέατων παρασκηνιακών φαντασιώσεων μερικών).

Για να μην εξελιχθούν έτσι τα πράγματα απαιτείται αλλαγή παραδείγματος, κάτι που ως προοπτική δεν διαφαίνεται πλέον στον ορίζοντα, οπότε υπάρχει αδιέξοδο που σύντομα η Αθήνα θα κληθεί να διαχειριστεί. Σε αυτά οδήγησε το επί δεκαετίες δόγμα «Η Κύπρος είναι μακριά» και το συνοδευτικό «Η Κύπρος αποφασίζει και η Ελλάδα συμπαρίσταται». Δηλαδή η Κύπρος με το τουρκικό “πιστόλι” στον κρόταφο που έφερε το πραξικόπημα και η εισβολή, αποφασίζει να αυτοκτονήσει, και η Ελλάδα ενώ αργοπεθαίνει την ανακουφίζει εξ αποστάσεως.

Όσο πιο σύντομα μπορούμε να το εξηγήσουμε, αναφέρεται, κατ’ αρχή, ότι η αφετηρία της διαδρομής που οδήγησε σε αυτή την κατάσταση δεν άρχισε σήμερα. Βρίσκεται σε βάθος δεκαετιών και κατά κάποιο τρόπο κύρια αφετηρία είναι η δολοφονία του Ιωάννη Καποδίστρια πριν δύο αιώνες όταν οι Έλληνες απέτυχαν να δημιουργήσουν ένα πραγματικά ανεξάρτητο κράτος. Αντί δημοκρατίας, πολιτικής ελευθερίας και εθνικής ανεξαρτησίας, οι νεοέλληνες εισήλθαν σε πεδία ξενοκρατίας, μεγάλων εθνικών καταστροφών και εμφύλιων κομματικών και ιδεολογικών διαιρέσεων που προσδιορίζουν την παρακμή και τις συμφορών των δύο τελευταίων αιώνων.

Φανατισμοί και διαμάχες

Τρεις μεγάλες συμφορές είναι η δικτατορία, το πραξικόπημά της στην Κύπρο και τουρκική εισβολή και τα παράνομα τετελεσμένα που συνεχίζονται μέχρι σήμερα. Οι Έλληνες της Κύπρου, ακριβώς, εγκαταλελειμμένοι στην βάση του δόγματος «η Κύπρος είναι μακριά» που στρατηγικά μιλώντας κατέστησε και την Ελλάδα αναξιόπιστο κράτος, είναι εδώ και δύο δεκαετίες τροχιοδρομημένοι σε μια αδιέξοδη και γι’ αυτούς καταστροφική πορεία.

Εγκαταλελειμμένοι στο προαύλιο της Τουρκίας και εν μέσω ιδεολογικών και κομματικών φανατισμών (σύνηθες φαινόμενο με όλους τους νεοέλληνες), οι διαμάχες επισκιάζουν την αλήθεια. Δηλαδή το γεγονός ότι η τροχιά προς συνομοσπονδία, μεταβατικές φάσεις και τα ύστερα που ακούγονται για διχοτόμηση, αναπόδραστα σημαίνουν πλέον νομική, πολιτειακή, στρατηγική και ανθρωπολογική σύζευξη της μεγαλονήσου με το τουρκικό κράτος.

Ως προς αυτά τα κατά τα άλλα πολύ σημαντικά ζητήματα η δημόσια συζήτηση σε αντικειμενική βάση είναι πλέον δυσχερής ή ανέφικτη. Διεξάγεται εν μέσω άγνοιας, αδιαφορίας, χαωδών παραλογισμών και παρακρούσεων, και, πλέον, υποκρισίας όσων αθέατα μιλούν και σκέφτονται για διχοτόμηση. Όλα αυτά βέβαια εντάσσονται σε μια ευρύτερη αξιοθρήνητη κατάσταση των νεοελλήνων: Απουσιάζει κοσμοθεωρητική συνοχή, ισχυρό Μητροπολιτικό κράτος, κοινοί σκοποί, κοινός στρατηγικός προσανατολισμός και εθνική στρατηγική εκπλήρωσής των σκοπών.

Οι προεδρικές εκλογές του 2018 στην Κύπρο ίσως να είναι και οι τελευταίες, κάτι που απαιτείται να γίνει απόλυτα κατανοητό. Η κατάλυσή της Κυπριακής Δημοκρατίας στην βάση των συνομοσπονδιακών λογικών των υποχωρήσεων του ΔΗΣΥ και του ΑΚΕΛ στην Ελβετία, δημιουργεί θολή και αβέβαιη τροχιά για το μέλλον του Ελληνισμού της Κύπρου, αλλά και των στρατηγικών υποθέσεων του Ελληνικού κράτους.

Ναι μεν το οι προεδρικές εκλογές δεν είναι δημοψήφισμα για ένα νέο συνομοσπονδιακό σχέδιο Ανάν που νομιμοποιεί τα παράνομα τετελεσμένα της βίας, πλην παράγοντες των δύο κομμάτων έτσι το εμφανίζουν. Την ίδια στιγμή, όπως είπαμε, παραδόξως και εν μέσω παρακρούσεων υπάρχουν φανερά και αθέατα μουρμουρητά για μια ούτως ή άλλως ανήθικη, παράνομη και ταυτόχρονα ανέφικτη διχοτόμηση. Ανέφικτη γιατί η Τουρκία θέλει έλεγχο όλης της Κύπρου και όποιος δεν το γνωρίζει και την υποστηρίζει μιλά με πολιτικά και στρατηγικά ανεύθυνο τρόπο.

Η επικίνδυνη διολίσθηση

Εάν αυτές είναι σωστές εκτιμήσεις σημαίνουν ότι ο πολιτικός, πολιτειακός και στρατηγικός ανορθολογισμός κορυφώθηκε με την Αθήνα παθητικό θεατή. Οι τάσεις διολίσθησης της Κυπριακής Δημοκρατίας στα πεδία της Τουρκικής κυριαρχίας είναι πλέον ισχυρές και η αντιστροφή τους εξαιρετικά δύσκολη. Η συνεπαγόμενη στρατηγική παγίδευση της Ελλάδας είναι επίσης βαθύτατων και ίσως ανεξέλεγκτων προεκτάσεων. Μια πορεία αργού θανάτου εκατοντάδων χιλιάδων Ελλήνων υπό συνθήκες που θα ελέγχει απόλυτα η Άγκυρα θα δημιουργήσει μια πολύ δυσμενή στρατηγική κατάσταση για μια σειρά άλλων ζητημάτων της εξωτερικής πολιτικής της Ελλάδας.

Αναμφίβολα, η κατάσταση που δημιουργείται απαιτεί μεγάλη ψυχραιμία, σωστή στάθμιση και εκτίμηση των νέων μεταβλητών, σωστή εκτίμηση των προεκτάσεων για την στρατηγική θέση και τον στρατηγικό ρόλο της Ελλάδας και κυρίως σωστή εκτίμηση για την επικίνδυνη τροχιά στην οποία ήδη εισήλθαν εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες της Μεγαλονήσου Κύπρου.

Ένα ερώτημα είναι το εξής: Ποιος είναι ο πολιτικός και στρατηγικός νους των νεοελλήνων. Σωστή στάθμιση, εκτίμηση, στρατηγικός σχεδιασμός και αποφάσεις για τα κρίσιμα στρατηγικά ζητήματα της χώρας απαιτούν σοβαρό κράτος που διαθέτει οργάνωση υψηλών βαθμίδων. Απαιτεί επίσης τα μέλη της κοινωνίας να έχουν πλήρη επίγνωση και να στηρίζουν την εκπλήρωση των ιεραρχημένων εθνικών συμφερόντων. Που είναι αυτός ο «στρατηγικός νους» και ποιες είναι οι αναγκαίες και μη εξαιρετέες υψηλής στάθμης θεσμικές δομές;

Στα πιο πάνω προστίθεται ότι αφού η Κύπρος καταμόναχη κινείται προς αυτοκτονία που θα καταστήσει τις εκατοντάδες χιλιάδες της Μεγαλονήσου ομήρους και έρμαιο της Άγκυρας, θα πρέπει να συνεκτιμηθούν οι νέες δυσκολίες που διαρκώς αναβάλλονταν μετά το 1974. Διαρκώς αναβάλλονταν μετά το 1974 επειδή, τουλάχιστον, κανείς δεν τόλμησε, μέχρι και τις προτάσεις του ΔΗΣΥ και του ΑΚΕΛ στην Ελβετία, να δώσει στην επί δεκαετίες φημολογούμενη «συνομοσπονδία» περιεχόμενο (το οποίο οι πολίτες της Κυπριακής Δημοκρατίας απέρριψαν το 2004 με συντριπτική πλειοψηφία).

Γιατί οι προτάσεις της Ελβετίας τις οποίες πλέον το ΔΗΣΥ και το ΑΚΕΛ τις εμφανίζουν ως περίπου θρησκευτικό δόγμα, κατέδειξαν ότι μια συνομοσπονδία μπορεί μόνο να ενσαρκώσει τις Τουρκικές στρατηγικές αξιώσεις. Το γνωρίζουν πολλοί. Εξ και όπως αναφέρθηκε ήδη πολλοί μιλούν αθέατα και ερασιτεχνικά για συνομοσπονδία που θα φέρει … διχοτόμηση.

Φαντασιόπληκτα μυαλά επικίνδυνων ερασιτεχνών

Παρά τον απύθμενο παραλογισμό και ανορθολογισμό αυτής της κατάστασης όσοι μπορούν ακόμη να έχουν πολιτική και στρατηγική θέαση δεν μπορούν παρά να γνωρίζουν ότι για κάθε κοινωνία το κράτος της είναι η πολιτική/πολιτειακή της υπόσταση και η πολιτική της κυριαρχία, δηλαδή η συλλογική ελευθερία της κοινωνίας. Το ροκάνισμα του κράτους, η κατάλυσή του και ο άμεσος ή έμμεσος έλεγχος από μια ξένη εχθρική και κατακτητική χώρα σημαίνει, όπως βλέπουμε καθημερινά σε πολλές περιφέρειες, αβάστακτες συμφορές.

Κατά κάποιο τρόπο, το δόγμα που διακηρύχθηκε πριν τέσσερις δεκαετίες «η Κύπρος είναι μακριά», έφθασε στην λογική του απόληξη και οδήγησε την Μεγαλόνησο στο προαύλιο της Τουρκικής κυριαρχίας και την Ελλάδα σε μια ακραία επικίνδυνη στρατηγική θέση.

Υπογραμμίζεται, στο σημείο αυτό, ότι αφενός το ΔΗΣΥ και ΑΚΕΛ δεσμεύτηκαν προεκλογικά να ακολουθήσουν τον δρόμο που χάραξαν στην Ελβετία και αφετέρου η Ελλάδα μέχρι την τελευταία στιγμή συνέχισε να υιοθετεί την διαχρονικά στρατηγικά προβληματική θέση ότι «η Κύπρος αποφασίζει για την “λύση” (της συνομοσπονδίας-ΔΔΟ) και η Ελλάδα στηρίζει». Διότι, λογικά μιλώντας, δεν μπορεί η Αθήνα να είναι αδιάφορη μπροστά στο ενδεχόμενο η Μεγαλόνησος να διολισθήσει σε καταστάσεις όπως αυτές της Συρίας και της Λιβύης.

Τι σημαίνει για παράδειγμα συνομοσπονδία + Διχοτόμηση;: Παρακάμπτουμε προς στιγμή το γεγονός ότι η παραχώρηση κρατικής επικράτειας σε εισβολέα και η νομιμοποίηση του εγκλήματος πολέμου των εποίκων είναι παράνομη και εφιαλτική, και τονίζεται ότι στην βάση στοιχειωδών γνώσεων τόσο της ευρύτερης στρατηγικής της Άγκυρας όσο και των μακροχρόνιων επιδιώξεων της Τουρκίας, η τελευταία δεν δέχεται διευθέτηση που δεν θα της επιτρέπει να ελέγχει όλη την Κύπρο (οι θέσεις τους είναι σαφείς, διαχρονικά συνεπείς και επανειλημμένα διακηρυγμένες).

Κατά συνέπεια, μια τροχιά προς συνομοσπονδία / διχοτόμηση για όσους έχουν στοιχειώδη στρατηγική και πολιτική θέαση, τα πράγματα είναι ξεκάθαρα. Η διχοτόμηση, πέραν του εφιαλτικού χαρακτήρα παραχώρησης εδαφών του νόμιμου κράτους στον εισβολέα-κατακτητή, ως «διέξοδος» υπάρχει μόνο στα φαντασιόπληκτα μυαλά επικίνδυνων ερασιτεχνών. Για την Τουρκία τέτοιοι ερασιτεχνισμοί θα προσφέρουν ευκαιρίες να προχωρήσει δραστικά πολύ πέραν των ερεισμάτων του 1974.

Αξιοθρήνητο πολιτικό προσωπικό

Στην Αθήνα, αυτές οι εξελίξεις δεν έχουν τύχει προσοχής και σίγουρα δεν εκτιμήθηκαν δεόντως οι αρνητικές στρατηγικές προεκτάσεις για την Ελλάδα. Τα κομματικά στελέχη του ΑΚΕΛ και του ΔΗΣΥ στην Ελβετία με το να αποδεχθούν πλαίσιο «λύσης» ξεκάθαρα συνομοσπονδιακό δηλαδή ξεκάθαρα συγκυριαρχία της Τουρκίας μέσω των εποίκων και άλλων στα κατεχόμενα (οι τουρκοκύπριοι δεν είναι πλέον πλειοψηφία ενώ πολλοί έφυγαν από την Κύπρο) έβαλαν τα δύο κράτη, το Ελληνικό και το Κυπριακό, μέσα σε επικίνδυνα ναρκοπέδια. Πλέον, και να το θέλει, η Αθήνα δεν μπορεί να είναι αδιάφορη και αποστασιοποιημένη.

Η κατάσταση όπως εξελίσσεται στην Κύπρο δημιουργεί την ανάγκη αντίστασης, πλέον, με μια μόνο δυνατότητα αντιστροφής: Απόρριψη της συνομοσπονδίας και ή της διχοτόμησης με δημοψήφισμα. Αυτό, βέβαια αν και είναι απόλυτα αναγκαίο για λόγους επιβίωσης των Ελλήνων της Κύπρου, δεν θα είναι χωρίς κόστος, όπως το 2004 έδειξε.

Εκτός του ότι για ένα οποιοδήποτε κράτος είναι αξιοθρήνητο τα κομματικά στελέχη να αποδέχονται και η κοινωνία να απορρίπτει, η ξεκάθαρη πλέον διολίσθηση προς συνομοσπονδία όπως προτάθηκε στην Ελβετία (που κατ’ ιδία, επαναλαμβάνεται, κύπριοι πολιτικοί ομολογούν ότι δεν είναι βιώσιμη) ή και σε μια δήθεν διχοτόμηση, θα αυξήσει τα ερείσματα και τις ευκαιρίες της Άγκυρας. Σε μια μάλιστα ιστορική φάση όπου οι στρατηγικές εξελίξεις είναι καταιγιστικές και στις περιφέρειες στήνονται Συμπληγάδες που συντρίβουν απρόσεκτα και αδύναμα κράτη.

Για να το πούμε με μεγαλύτερη σαφήνεια, οι υποχωρήσεις των Ελλήνων τους τελευταίους μήνες, οι αθέατες ερασιτεχνικές σκέψεις περί διχοτόμησης που όπως είναι φυσικό όλοι γνωρίζουν (συμπεριλαμβάνω κυρίως τις ηγεμονικές δυνάμεις) και η διαρκής αλλαγή στρατηγικών σεναρίων των μεγάλων δυνάμεων, οδηγεί Κύπρο και Ελλάδα, πρωτίστως βέβαια την πρώτη, στις Κλίνες του Προκρούστη ως υποψήφια για κατακρεούργηση, διανομή και εξανέμιση.

Γεωπολιτική σημασία, ενέργεια, αγωγοί και ανακατανομές ισχύος και συμφερόντων δρομολογούνται πλέον με δεδομένο ότι η Κύπρος θα βρίσκεται στα πεδία της Τουρκικής επικυριαρχίας. Μέσα στα κλειστά κουτιά των στρατηγικών συναλλαγών με την Τουρκία θα συνομιλούν όχι με την Κύπρο ή την Ελλάδα. Για την Ελλάδα, επιπλέον, πέραν της προαναφερθείσης στρατηγικής παγίδευσης όλα τα ζητήματα που αφορούν το Αιγαίο, τα χωρικά ύδατα, την υφαλοκρηπίδα και την ΑΟΖ, μπαίνουν σε μια πολύ διαφορετική και δυσμενή τροχιά. Πολλοί το έχουν εξηγήσει και περιττεύει να επεκταθούμε.

Δικά μας λάθη

Πως μπορεί να ανατραπεί αυτή η ολοφάνερη τροχιά; Δύσκολο. Εδώ και πολύ καιρό εάν όχι δεκαετίες δεν προσέξαμε τις στρατηγικές διαστάσεις του Κυπριακού. Τα προβλήματα είναι μπροστά μας και δεν επιτρέπεται να κλείσουμε τα μάτια.

Όσον μας αφορά, τους τελευταίους μήνες έγινε μια έντονη προσπάθεια περιγραφής των ζητημάτων που τίθενται. Πυκνές και συχνές παρεμβάσεις αφορούσαν πρωτίστως τις στρατηγικές πτυχές και την διεθνή και ευρωπαϊκή νομιμότητα του κυπριακού ζητήματος αλλά και τον τρόπο που αυτές οι πτυχές αφορούν ευρύτερα την Ελληνική στρατηγική. Τώρα πλέον άλλοι θα πρέπει να κοιτάξουν την αλήθεια κατάματα και να καταλάβουν ότι μια κοινωνία χωρίς ανεξάρτητο κράτος είναι πολιτικά ανυπόστατη και στερείται συλλογικής ελευθερίας. Είναι έρμαιο των αντιπάλων και αυτό συντελείται σε παρόντα χρόνο στην Κύπρο.

Την στρατηγική βάση, εξάλλου, την έχουμε εξαντλήσει στο παρελθόν και δεν υπάρχει κάτι να προστεθεί. Παραθέτουμε εδώ μερικές χαρακτηριστικές παρεμβάσεις οι οποίες αναπτύσσουν τόσο τις στρατηγικές όσο και τις νομικές-πολιτειακές πτυχές. Την σκυτάλη την έχει πρωτίστως η κοινωνία η οποία έχει κάθε συμφέρον να μην αφήσει κανένα να καταργήσει το κράτος της να καταργηθεί.

Την σκυτάλη επίσης έχουν όσοι στην Αθήνα έχουν σωστή θέαση των γεγονότων στην περιφέρειά μας και ορθολογιστική σκέψη για τις προαναφερθείσες στρατηγικές πτυχές. Γι’ αυτό, ακολουθούν μερικοί μόνο σύνδεσμοι -στο τέλος- για το τι κατά την εκτίμηση πολλών αποτελεί βιώσιμη λύση και για το ποιοι είναι οι καταλληλότεροι στρατηγικοί προσανατολισμοί. Είναι ακριβώς η ίδια κατάσταση όπως πριν κοντά τρεις δεκαετίες μιλούσαμε για τριπλή στρατηγική, για δημιουργία προϋποθέσεων βιώσιμης λύσης με ένταξη στην ευρωπαϊκή έννομη τάξη και με ισχυρές συμμαχίες.

Η μόνη διαφορά είναι ότι η διολίσθηση των τελευταίων μηνών η οποία καθιστά τις επιλογές πολύ πιο δύσκολες. Όσο δε προχωρούμε εγείρονται ολοένα και περισσότερα αδιέξοδα. Ιδιαίτερα στα δικά μας πεδία. Ο Περικλής πολύ σωστά είπε, Θουκυδίδου Α144: «Περισσότερο φοβούμαι τα ιδικά μας σφάλματα παρά τα σχέδια των εχθρών μας» (μετάφραση Ελ. Βενιζέλος) «ΜΑΛΛΟΝ ΓΑΡ ΠΕΦΟΒΗΜΑΙ ΤΑΣ ΟΙΚΕΙΑΣ ΗΜΩΝ ΑΜΑΡΤΙΑΣ Ή ΤΑΣ ΤΩΝ ΕΝΑΝΤΙΩΝ ΔΙΑΝΟΙΑΣ»

Πηγή: ifestos.edu.gr