Πάντα πυριτιδαποθήκη τα Βαλκάνια και ο πόλεμος πιθανός

Γραφει ο George Friedman

Τα νέα από τα Βαλκάνια είναι άσχημα. Η Σερβία προβάλει διεκδικήσεις έναντι του Κοσόβου και της Αλβανίας που το υποστηρίζει καθώς εξακολουθεί να το θεωρεί απειλή για τα εθνικά της συμφέροντα.

Οι Ρώσοι υποστηρίζουν την Σερβία, αλλά και τους Σέρβους της Βοσνίας. Τον περασμένο μήνα ο Πούτιν υποδέχτηκε τον Σέρβο ομόλογό του στο Κρεμλίνο. Την ίδια ώρα η συνεργασία ΗΠΑ- Αλβανίας είναι βαθιά και καθιστά τις διεκδικήσεις της Σερβίας στο Κόσοβο επικίνδυνες.

Επίσης ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν μίλησε πρόσφατα στο Σεράγεβο, στη μουσουλμανική πρωτεύουσα της Βοσνίας θέλοντας να επιδείξει την τουρκική επιρροή στα Βαλκάνια.

Τα Βαλκάνια βρισκόταν πάντα μεταξύ των ανταγωνισμών των μεγάλων δυνάμεων και βρίσκονται συχνά στα όρια του πολέμου, αν και συνήθως τον αποφεύγουν. Όταν όμως ο πόλεμος έρχεται τα αποτελέσματα είναι καταστροφικά.

H γεωγραφία

Τα Βαλκάνια διακρίνονται σε βόρεια και νότια. Στα βόρεια το έδαφος είναι γενικά πεδινό και εκεί βρίσκονται η Κροατία, η Σερβία και η Βοσνία. Η Κροατία, μια ρωμαιοκαθολική χώρα, με ιστορικούς δεσμούς με την Ουγγαρία και σχέσεις με τη Γερμανία και την ΕΕ, εκτείνεται ολόκληρη στην πεδιάδα.

Η Σερβία, μια ορθόδοξη χώρα, εκτείνεται κατά το μεγαλύτερο τμήμα της στην πεδιάδα. Το βόρειο τμήμα της Βοσνίας επίσης κυριαρχείται από Σέρβους.

Το νότιο τμήμα των Βαλκανίων, η νότια Βοσνία, το Μαυροβούνιο, η νοτιοανατολική Σερβία, η ΠΓΔΜ και η Αλβανία, είναι περιοχές ορεινές. Η νότια Βοσνία και η Αλβανία είναι περιοχές μουσουλμανικές. Η ΠΓΔΜ έχει ορθόδοξους και Αλβανούς μουσουλμάνους.

Αν όλο αυτό ακούγεται περίπλοκο είναι γιατί είναι περίπλοκο. Ο εθνικισμός στην περιοχή είναι ισχυρός διότι είναι τόσο εύθραυστος. Τα κράτη είναι εθνοτικά ετερογενή και έχουν ιστορικές διεκδικήσεις το ένα έναντι του άλλου. Τα κράτη φοβούνται τους γείτονές τους και χρησιμοποιούν την εθνοτική διαίρεση για να τους εξασθενίσουν, κάτι που προκαλεί περισσότερο φόβο.

Μεγάλες δυνάμεις

Πέραν αυτού Σέρβοι και Κροάτες έχουν παρεμφερή γλώσσα και μπορούν να κατανοήσουν οι μεν τους δε. Οι μεν όμως είναι κομμάτι του ρωμαιοκαθολικού κόσμου και οι δε του ορθοδόξου. Οι μεν προσβλέπουν στη Γερμανία και οι δε στη Ρωσία. Σέρβοι και Κροάτες πολέμησαν δε άγρια μεταξύ τους στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η Κροατία με τον Άξονα, η Σερβία με τους Συμμάχους.

Όλο αυτό εξηγεί το πώς είναι τα Βαλκάνια, αλλά δεν εξηγεί το πώς έφτασαν εδώ. Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι οι χώρες και οι εθνικές ομάδες των Βαλκανίων αποτελούν προϊόν χιλιετιών σύγκρουσης Ευρώπης και Μέσης Ανατολής, σύγκρουσης που προηγήθηκε αυτής Χριστιανισμού και Ισλάμ, αλλά συνεχίστηκε βάσει αυτών.

Ο Μέγας Αλέξανδρος δημιούργησε μια αυτοκρατορία που έφτασε μέχρι το Αφγανιστάν. Οι Ρωμαίοι πέρασαν από τα Βαλκάνια καθώς άνοιγαν την οδό προς τη Αίγυπτο. Οι χριστιανοί σταυροφόροι πέρασαν από εκεί όπως και οι Οθωμανοί Τούρκοι στον δρόμο προς τη Βουδαπέστη και παραλίγο στη Βιέννη.

Και οι Ρώσοι που πάντα επιζητούσαν να συγκρατήσουν Ευρώπη και Τούρκους είχαν καίριο ρόλο, μαζί με τους Έλληνες στη διάδοση της Ορθοδοξίας. Ρωμαιοκαθολικισμός, Ορθοδοξία και Ισλάμ ενεπλάκησαν σε μια τριπλή σύγκρουση μετά τον 15ο αιώνα. Η θεολογία δεν ωθεί τις μεγάλες δυνάμεις, απλώς καθορίζει τις μικρές.

Η Βαλκανική λεωφόρος

Τα Βαλκάνια ήταν η λεωφόρος προς τη δημιουργία αυτοκρατορίας και η ασπίδα εναντίον των αναδυόμενων αυτοκρατοριών. Αν και έχουν μικρή αξία από μόνα τους, έχουν τεράστια αξία για όποιον θέλει να κυριαρχήσει στη Μεσόγειο ή θέλει να κινηθεί από Βορρά προς Νότο.

Τα βουνά και οι πεδιάδες δημιουργούν φυσικά καταφύγια για διάφορες ομάδες ώστε να επιβιώσουν εισβολών από κάθε κατεύθυνση διότι ο στόχος του αφανισμού των ομάδων αυτών απλώς δεν άξιζε τον κόπο.

Το αποτέλεσμα ήταν χωριά περικυκλωμένα από βουνά που διατηρούν την ταυτότητά τους ακόμα και απέναντι σε μεγάλες δυνάμεις. Όμως οι μεγάλες δυνάμεις κυριάρχησαν στις πεδιάδες και κάποιες από τις απομακρυσμένες κοιλάδες. Ρωμαιοκαθολικές και ορθόδοξες εκκλησίες και τζαμιά το μαρτυρούν.

Όμως ακόμα και σε περιοχές με κοινή θρησκεία η πραγματικότητα είναι πιο περίπλοκη. Στο διπλανό χωριό επιβιώνει το παρελθόν και η οργή που αυτό προκαλεί. Στα Βαλκάνια τίποτα δεν ξεχνιέται και τίποτα δεν συγχωρείται. Αυτή είναι η αβυσσαλέα και ουσιαστική πραγματικότητα.

Ο πόλεμος ειναι πάντα πιθανός

Πολλές φορές οι συγκρούσεις μεταξύ χωριών φέρνουν στη διαμάχη και άλλα χωριά, πρωτεύουσες και μεγάλες δυνάμεις. Κάποτε οι μεγάλες δυνάμεις ανταγωνίζονταν μεταξύ τους να κερδίσουν με το μέρος τους τα χωριά και τις πρωτεύουσες των Βαλκανίων.

Σήμερα οι Ρώσοι ψιθυρίζουν στους Σέρβους και οι Αμερικανοί στους Αλβανούς, οι Γερμανοί στους Κροάτες και όλοι απαντούν παρομοίως. Στα χωριά ακούγονται φήμες για μεγάλα γεγονότα και όλα ξεκινούν έτσι. Τα Βαλκάνια δεν είναι το μόνο μέρος στον κόσμο που συμβαίνουν όλα αυτά, αλλά δεν υπάρχει άλλο τόπος που είναι τόσο σημαντικός για τόσες μεγάλες δυνάμεις.

Κατά συνέπεια δεν είναι παράξενο ότι οι φήμες είναι συνήθως ψευδείς. Απλώς μας πείθουν ότι θα εκπλαγούμε όταν γίνουν αληθινές. Είναι απλώς ζήτημα χρόνου. Και τα Βαλκάνια είναι μια περιοχή που περιμένει έναν πόλεμο, καθιστώντας τον έτσι πιο πιθανό.

ΠΗΓΗ: Geopoliticalfutures