Ποιες χώρες-μέλη θέλουν να "κόψουν" χρήματα από το Νότο

Γράφει η Μερίν Καν*

Πυρά δέχονται οι Βρυξέλλες από ευρωπαϊκές κυβερνήσεις για τη μη εστίαση του ταμείου ανάκαμψης 750 δισ. ευρώ στην οικονομική ζημιά που προκλήθηκε από τα μέτρα περιορισμού για τον κορωνοϊό. Διπλωμάτες των κυβερνήσεων αυτών έχουν εγείρει ζήτημα στην Κομισιόν για την πρότασή της να χρησιμοποιήσει «παρωχημένα» οικονομικά κριτήρια για τον προσδιορισμό πόσα χρήματα θα λάβουν τα κράτη-μέλη από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, που αφορά στην οικονομική επαναφορά.

Οι διαμαρτυρίες εμφανίζονται την ώρα που οι κυβερνήσεις της ΕΕ μελετούν τις λεπτομέρειες για το νέο εργαλείο αντιμετώπισης της κρίσης, το οποίο θα δώσει στην Κομισιόν τη δυνατότητα να δανειστεί 750 δισ. ευρώ από τις διεθνείς κεφαλαιαγορές. Γνωστό ως “Next Generation EU” το πακέτο χωρίζεται σε διαφορετικά μέρη, το μεγαλύτερο εκ των οποίων είναι το ταμείο 560 δισ. που θα στηρίξει οικονομικές παρεμβάσεις σε κράτη μέλη με χορηγίες και δάνεια.

Η Επιτροπή θέλει το Ταμείο να κατανείμει τα χρήματα με βάση τρία οικονομικά κριτήρια: το ΑΕΠ μιας χώρας, το κατά κεφαλή ΑΕΠ και το μέσο ποσοστό ανεργίας μεταξύ 2015 και 2019. Θεωρεί ότι αυτά τα κριτήρια θα διασφαλίσουν ότι τα χρήματα θα διοχετευθούν σε οικονομίες που επλήγησαν περισσότερο από τον κορωνοϊό και που έχουν περιορισμένες δημοσιονομικές δυνατότητες να αντιμετωπίσουν τη χειρότερη ύφεση από το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Οι περισσότερες κυβερνήσεις θα πρέπει να επικυρώσουν τα σχέδια της ΕΕ στα εθνικά κοινοβούλια. Για ορισμένες, τα κριτήρια που μετρώνται είναι από τώρα πεδίο σύγκρουσης. Ένας εκπρόσωπος κράτους-μέλους αμφισβήτησε τη χρήση κριτηρίων προ κρίσης για την ανεργία, τα οποία δεν έχουν σχέση με τα μέτρα περιορισμού. «Δεν προσπαθούμε να βοηθήσουμε χώρες με δεκαετίες κακών οικονομικών χειρισμών και απουσία μεταρρυθμίσεων», ανέφερε ο ίδιος.

Στελέχη της Επιτροπής προσπαθούν να βρουν τον καλύτερο τρόπο να σχεδιάσουν το Ταμείο, δεδομένων των μεγάλων αποκλίσεων στο οικονομικό αποτύπωμα από τον ιό. Η πανδημία έχει πλήξει ιδιαίτερα τον ευρωπαϊκό Νότο, ενώ φτωχότερες χώρες στα ανατολικά, –που παραδοσιακά ωφελούνται περισσότερο από την ευρωπαϊκή βοήθεια– τα έχουν καταφέρει καλύτερα στον περιορισμό της και άνοιξαν γρηγορότερα τις οικονομίες τους.

Αναμένεται σκληρό “παζάρι”

Εκτιμήσεις της Κομισιόν δείχνουν ότι η Ιταλία, η Ισπανία, η Πολωνία και η Ελλάδα θα είναι από τους μεγαλύτερους ωφελημένους από το Ταμείο. Όμως η Πολωνία αναμένεται να έχει τη μικρότερη ύφεση στην ΕΕ φέτος. Άλλες χώρες με υψηλό αριθμό θανάτων, όπως το Βέλγιο, και με το χειρότερο βαθμό θνησιμότητας στην ΕΕ, θα λάβει πολύ χαμηλό ποσό βοήθειας, με βάση την προτεινόμενη φόρμουλα.

Τη μεθοδολογία της Κομισιόν αμφισβητούν πλέον χώρες, όπως η Ολλανδία, η Δανία, η Αυστρία, το Βέλγιο, η Ιρλανδία, η Λιθουανία και η Ουγγαρία, υποστηρίζοντας ότι δεν έχει άμεση σχέση με την πανδημία. Κορυφαίος διπλωμάτης πρότεινε έναν εναλλακτικό τρόπο μέτρησης, όπως τη μεταβολή του ΑΕΠ μεταξύ της άνοιξης και του φθινοπώρου. Η Επιτροπή υπερασπίστηκε των κριτηρίων της, λέγοντας ότι το εργαλείο ανάκαμψης «θα ωφελήσει κυρίως τις χώρες με χαμηλό κατά κεφαλή εισόδημα και υψηλή ανεργία, ώστε να αντιστοιχεί στις οικονομικές και κοινωνικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν αυτές οι χώρες».

»Ο συντελεστής κατανομής διοχετεύει ένα μεγάλο μερίδιο των κονδυλίων σε χώρες που έχουν επηρεαστεί σημαντικά από την κρίση», σημείωσε η επιτροπή σε δήλωσή της. «Η κατανομή στην Ελλάδα, την Ιταλία και την Ισπανία αντιπροσωπεύουν σχεδόν το 50% των διαθέσιμων επιχορηγήσεων». Τα διπλωματικά στελέχη λοιπόν ετοιμάζονται για μήνες διαπραγματεύσεων ώστε να οριστικοποιηθούν οι όροι του Ταμείου αλλά και οι προτάσεις για το νέο προϋπολογισμό της ΕΕ, ύψους 1,1 τρισ. ευρώ για το 2020-2027.

Οι αρχηγοί των κρατών-μελών θα συζητήσουν τις προτάσεις για πρώτη φορά το μήνα αυτό μέσω διαδικτυακής συνεδρίασης αλλά αναμένεται να μπουν σε επιμέρους διαπραγματεύσεις όταν συναντηθούν κατ’ ιδίαν, σε ειδική Σύνοδο κορυφής, στα τέλη Ιουλίου. «Υπάρχει βούληση να υπάρξει συμφωνία πριν τον Αύγουστο», ανέφερε στέλεχος της Ένωσης.

Τα κράτη-μέλη έχουν επίσης αμφισβητήσει το χρονοδιάγραμμα για την αποπληρωμή του προτεινόμενου δανεισμού της Επιτροπής, κατά το οποίο το πιο μακροπρόθεσμο χρέος λήγει το 2059. Ορισμένες κυβερνήσεις επίσης φοβούνται ότι οι Βρυξέλλες δεν θα μπορέσουν να καταβάλουν εκατοντάδες δισεκατομμύρια ευρώ στις οικονομίες που τα χρειάζονται μέσα στα επόμενα δύο χρόνια.

Ήδη στο σχεδιαζόμενο ταμείο ανάκαμψης αντιτίθενται οι “Τέσσερις Λιτές” χώρες, η Ολλανδία, η Δανία, η Σουηδία και η Αυστρία. Θεωρούν ότι ο δανεισμός θα επιβαρύνει με χρέος τις μελλοντικές γενιές. Επίσης, ο κυβερνητικός συνασπισμός της Φινλανδίας απαίτησε την περασμένη εβδομάδα αλλαγές, ώστε το ταμείο ανάκαμψης να είναι μικρότερο, να είναι περισσότερα τα δάνεια από ό,τι οι επιχορηγήσεις και να αποπληρωθεί ο δανεισμός συντομότερα από ό,τι στη σχεδιαζόμενη τριακονταετία.

*Δημοσιογράφος των Financial Times

Πηγή: Financial Times