Ποιος επωφελείται από την ινδοπακιστανική σύγκρουση
28/02/2019
Γράφει η Sita Bali* –
Μτφρ. Βαγγέλης Γεωργίου
Η ένταση στο Κασμίρ κλιμακώνεται καθώς ήδη πάνω από 40 Ινδοί στρατιώτες έχασαν πρόσφατα τη ζωή τους από επίθεση αυτοκτονίας. Το προληπτικό χτύπημα της Ινδίας την Τρίτη 26 Φεβρουαρίου -ανάλογη επίθεση έχει να πραγματοποιηθεί από το 1971 όταν οι δύο χώρες ήταν εμπόλεμες- έχει οξύνει την κατάσταση. Η Ινδία λέει ότι στόχος της ήταν στρατόπεδο εκπαίδευσης τρομοκρατών κατηγορώντας το Πακιστάν ότι παραβιάζει την εκεχειρία του 2003. Από την άλλη πλευρά, το Πακιστάν ισχυρίζεται ότι έχει καταρρίψει δύο αεροσκάφη.
Οι απαρχές της κρίσης του Κασμίρ εντοπίζονται κατά την περίοδο της απο-αποικιοποίησης της περιοχής από τη Βρετανική Αυτοκρατορία. Όταν η Ινδία ανεξαρτητοποιήθηκε το 1947, ο αντιδημοφιλής Ινδός μαχαραγιάς του Κασμίρ, Χάρη Σινγκ, ήρθε αντιμέτωπος με την εισβολή πακιστανικών φυλών στην περιοχή. Στράφηκε λοιπόν για βοήθεια στην Ινδία, υπογράφοντας μάλιστα συνθήκη ένταξης στην Ινδία.
Έτσι, η Ινδία έστειλε στρατεύματα στο Κασμίρ προκαλώντας τον πρώτο ινδο-πακιστανικό πόλεμο. Η πακιστανική επίθεση ανακόπηκε από τον ινδικό στρατό αφού όμως είχε εξασφαλίσει την κατοχή του 1/3 των εδαφών του Κασμίρ. Σήμερα, οι Πακιστανοί εξακολουθούν να κατέχουν αυτά τα εδάφη και η Ινδία διατηρεί τον έλεγχο των υπόλοιπων 2/3 της χώρας, συμπεριλαμβανομένης της Κοιλάδας του Κασμίρ.
Τα σύνορα ανάμεσα σε αυτές τις δύο περιοχές του Κασμίρ -πακιστανική και ινδική- οριοθετήθηκαν με τη Γραμμή Ελέγχου (LoC) μετά τον πόλεμο 1947-1948. Αυτή η γραμμή άλλαξε λίγο κατά τη διάρκεια των ετών που ακολούθησαν.
Η κίνηση του Χάρη Σινγκ να στραφεί στην Ινδία έχαιρε ακόμη και της υποστήριξης του αντίπαλου πλην δημοφιλούς κοσμικού Εθνικού Συνεδρίου υπό τον Σέικ Αμπντουλλάχ. Σε αυτό συνέβαλλε ιδιαίτερα το γεγονός ότι το ινδικό Σύνταγμα μερίμνησε, με το άρθρο 370, για ειδικό καθεστώς που θα απολάμβανε το Κασμίρ εντός του ινδικού κράτους.
Επίσης, με ειδικό άρθρο του Συντάγματος απαγορευόταν σε κάποιον εκτός του Κασμίρ να αγοράσει γη ή περιουσιακό στοιχείο στο Κασμίρ επιτρέποντας έτσι στο Κασμίρ να διατηρήσει την εθνοτική και θρησκευτική ισορροπία (60% Μουσουλμάνοι, 35% Ινδουϊστές και 5% Βουδιστές).
Το Πακιστάν ανέκαθεν υποστήριζε, βάσει της λογικής της διχοτόμησης, ότι το Κασμίρ θα έπρεπε να ενταχθεί στο Πακιστάν. Επιχείρησε μάλιστα να το καταλάβει δια της βίας το 1947-1948 και ξανά το 1965 δίχως επιτυχία. Η σύγκρουση του Kargil το 1999 ήταν η τελευταία ανοιχτή στρατιωτική σύγκρουση μεταξύ των δύο στρατών.
Έκτοτε έχουν μεσολαβήσει τρομοκρατικές επιθέσεις περισσότερο σε στρατιωτικούς, παραστρατιωτικούς ή κυβερνητικούς στόχους στο Κασμίρ. Δίνεται εδώ η πλήρης λίστα των επιθέσεων. Από τη μία οι ινδικές κυβερνήσεις καθιστούν υπεύθυνο τον πακιστανικό στρατό και την πακιστανική μυστική υπηρεσία για την εκπαίδευση και ενίσχυση τρομοκρατών. Από την άλλη, η πακιστανική πλευρά αρνείται τις κατηγορίες.
Μετά την τελευταία επίθεση αυτοκτονίας, της οποίας την ευθύνη φέρει η τρομοκρατική ομάδα Τζαϊζ-ε-Μοχάμεντ, η διαμάχη έχει μετατοπιστεί. Το ζήτημα δηλαδή τώρα είναι αν ο ευρύτερος κρατικός μηχανισμός του Πακιστάν γνώριζε για την επίθεση και αν μπορεί να θεωρηθεί υπεύθυνο ένα κράτος για τη δραστηριότητα μιας τρομοκρατικής οργάνωσης που εδρεύει στο έδαφός του. Μιας οργάνωσης μάλιστα που συνδέεται με το Ισλαμικό Κράτος.
Modi operandi
Η επίθεση αυτοκτονίας που σκότωσε Ινδούς παραστρατιωτικούς αποκτάει ακόμα μεγαλύτερη σημασία διότι συνέβη ενόψει των εθνικών εκλογών στην Ινδία. Το κυβερνών κόμμα Μπαρατίγια Τζανάτα με επικεφαλής τον πρωθυπουργό Ναρέντρα Μόντι, προσπαθεί να διατηρήσει την παραμονή του στην εξουσία. Ο Ναρέντρα Μόντι κέρδισε τη διακυβέρνηση της χώρας το 2014 με μεγάλη πλειοψηφία, υποσχόμενος ικανή και διαφανή διακυβέρνηση με οικονομική ανάπτυξη.
Ωστόσο, τους τελευταίους μήνες, τα πράγματα δεν είναι και τόσο ρόδινα για την κυβέρνηση. Η ινδική οικονομία πλήττεται λόγω της απόφασης του 2016 για απο-νομισματοποίηση και της ανικανότητας για δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.
Το κυβερνών κόμμα, επίσης, στις τοπικές εκλογές (πολιτειακές) του 2018 έχασε πέντε πολιτείες, συμπεριλαμβανομένων των σημαντικών Μαντία Πραντές και Ρατζαστάν που ανήκουν στην Κεντρική Ζώνη (Χίντι). Πρόκειται για την ευρύτερη περιοχή γύρω από το Δελχί όπου κυριαρχεί η γλώσσα Χίντι.
Με δεδομένη την αμφισβήτηση της οικονομικής ικανότητας και της διακυβέρνησης του, ο Μόντι ποντάρει όλο και περισσότερο στον ακραίο εθνικισμό ώστε να προσελκύσει τη λαϊκή υποστήριξη. Η ιδεολογία του Μπαταρίγια Τζανάτα βλέπει την Ινδία ως χώρα των Χίντου και πιστεύει ότι οι Μουσουλμάνοι θα έπρεπε να έχουν εξαναγκαστεί να μετακινηθούν στο Πακιστάν το 1947 ενώ τώρα αποτελούν την πέμπτη φάλαγγα στη χώρα. Έτσι μια επίθεση, όπως η πρόσφατη, ανεξαρτήτως αν υποστηρίχθηκε από το Πακιστάν, εξυπηρετεί το αφήγημα Μόντι.
Το γεγονός ότι η επίθεση εκτελέστηκε από έναν νέο άνδρα από το ινδικό Κασμίρ επαληθεύει εκείνους που βλέπουν την κυβέρνηση Μόντι να αδυνατεί να διαχειριστεί το ζήτημα του Κασμίρ. Για περισσότερο από τρία χρόνια το κυβερνών κόμμα συμμετείχε σε κυβέρνηση συνασπισμού στο Κασμίρ μαζί με το το “Δημοκρατικό Κόμμα των Λαών του Τζαμού και Κασμίρ” . Ιδρυτής του κόμματος ήταν ο Μούφτι Μοχάμεντ Σαΐντ ενώ τον διαδέχτηκε η κόρη του Μεχμπούμπα. Αυτή η κυβερνητική συμμαχία τερματίστηκε το 2018, κυρίως λόγω διαφωνιών των δύο κυβερνητικών εταίρων για τον τρόπο αντιμετώπισης της βίας στο Κασμίρ και της ριζοσπαστικοποίησης των νέων του Κασμίρ που ξαναπήραν τα όπλα εναντίον της Ινδίας.
Παραδόξως, η τρομοκρατική οργάνωση Τζαϊζ–ε–Μοχάμεντ ανέλαβε αμέσως την ευθύνη για την επίθεση. Αντίστοιχα, η ινδική απάντηση ήταν ακαριαία χωρίς μάλιστα στο παρελθόν η Ινδία να έχει αντιδράσει με τέτοια επίθεση εναντίον των τρομοκρατών σε πακιστανικό έδαφος. Το αεροπορικό χτύπημα της Ινδίας θεωρείται το πρώτο τέτοιου είδους που πραγματοποιείται από το 1971.
Σε αυτή τη φάση υπάρχουν ισχυρισμοί εκατέρωθεν για το πως πραγματοποιήθηκαν οι επιθέσεις της ινδικής αεροπορίας. Το Πακιστάν απειλεί με ανάλογη επίθεση, συνεπώς υπάρχει το ενδεχόμενο κλιμάκωσης αυτής της ρευστής κατάστασης ανάμεσα σε δύο πυρηνικές δυνάμεις.
Εν μέσω ενός αλλεπάλληλου πολέμου λέξεων και ενεργειών μεταξύ των δύο πλευρών, αυτός που αναμφίλεκτα επωφελείται είναι το κυβερνών κόμμα στην Ινδία. Καθώς ο σωβινιστικός πυρετός ανεβαίνει στην Ινδία, ο κόμμα του Μόντι πιστεύει ότι θα επιστρέψει στην εξουσία στο αποκορύφωμα αυτής της έντασης.
*Η Sita Bali είναι λέκτορας διεθνών σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Staffordshire
