“Δίκοπο μαχαίρι” οι ρωσοτουρκικές σχέσεις

"Δίκοπο μαχαίρι" οι ρωσοτουρκικές σχέσεις

*Του Διευθυντή Προγράμματος του “Valdai Discussion Club” Timofey Bordachov (σε μετάφραση Σωτήρη Δημόπουλου)

Αυτή την εβδομάδα, η Τουρκία τράβηξε την προσοχή με μια συζήτηση για το μέλλον της Συνθήκης του Μοντρέ, μια διεθνή συμφωνία του 1936 που αποκατέστησε την τουρκική κυριαρχία επί του Βοσπόρου και των Δαρδανελίων και, το πιο σημαντικό, καθορίζει τους κανόνες για τη χρήση τους για πολεμικά και εμπορικά πλοία.

Ατενίζοντας από τις κορυφές του χάους στο οποίο βρίσκεται η διεθνής πολιτική το 2021, αυτή η συνθήκη μοιάζει ως ένα καταπληκτικό λείψανο μιας εποχής, που οι πολυμερείς συμφωνίες και οι θεσμοί απλώς αντικαθιστούσαν την πολιτική της ισορροπίας ισχύος και της ασυδοσίας των μεγάλων στρατιωτικών δυνάμεων.

Ωστόσο, η Συνθήκη συνεχίζει μέχρι σήμερα να ισχύει και, κατά τη γνώμη, για παράδειγμα, 103 Τούρκων απόστρατων ναυάρχων, εξασφαλίζει την κυριαρχία και την ασφάλεια του κράτους τους. Αυτή η δήλωση καταδικάστηκε έντονα από τον σημερινό πρόεδρο της Τουρκίας Ερντογάν.

Επιπλέον, είπε ότι οι προετοιμασίες για την κατασκευή της διώρυγας της Κωνσταντινούπολης μεταξύ της Μαύρης Θάλασσας και της Θάλασσας του Μαρμαρά, παρακάμπτοντας τον Βόσπορο, ολοκληρώνονται, «αρχίζουμε και θα κάνουμε το Κανάλι της Κωνσταντινούπολης, το οποίο θα εξυπηρετήσει τον λαό μας».

Που έχουν δίκιο οι ναύαρχοι

Ωστόσο, στο βασικό ζήτημα, οι ναύαρχοι έχουν, φυσικά, δίκιο – η χρήση των στενών στο πλαίσιο των κανόνων που γίνονται αποδεκτοί από όλους συγκρατεί τις ισχυρότερες από την Τουρκία χώρες από τον πειρασμό να συμπεριλάβουν τα στενά στο πλαίσιο του στρατιωτικού τους σχεδιασμού.

Και εάν οι Ευρωπαίοι, οι οποίοι ήταν οι κύριοι υπογράφοντες τη Συνθήκη τη δεκαετία του 1930, δεν μπορούν πλέον να το κάνουν αυτό μόνοι τους, τότε η Ρωσία μπορεί κάλλιστα να σκεφτεί τη μοίρα των στενών βάσει των δικών της συμφερόντων ασφαλείας και των μέτρων που χρειάζονται για τη διασφάλισή της στην πράξη.

Συμπεριλαμβανομένης της απειλής της στρατιωτικής δύναμης ή της ετοιμότητας να την χρησιμοποιήσουμε αποφασιστικά, εάν είναι απαραίτητο. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, χωρίς τη Συνθήκη, επίσης θα συμμετάσχουν στις προσπάθειες “κλειδώματος” της Ρωσίας στην Μαύρη Θάλασσα, βγαίνοντας από το πλαίσιο των γενικών κανόνων.

Έτσι, η Συνθήκη του Montreux είναι ένα μικροσκοπικό αντίγραφο της ιδανικής διεθνούς τάξης, όταν όλες οι δυνάμεις είναι εξίσου δυσαρεστημένες και ευχαριστημένες από την κατάσταση. Όπως, στην πραγματικότητα, είναι όλοι οι θεσμοί και οι κανόνες που εμφανίστηκαν τον εικοστό αιώνα.

Ωστόσο, τώρα κάθε τάξη, κανόνας και συνήθεια, στα οποία είχαμε συνηθίσει κατά τον “μακρύ εικοστό αιώνα”, καταρρέει. Η συμπεριφορά της εξωτερικής πολιτικής της Άγκυρας τα τελευταία χρόνια είναι το πιο εντυπωσιακό παράδειγμα του πώς θα μοιάζει τα επόμενα χρόνια η διεθνής πολιτική όταν ασκείται από μεσαίες δυνάμεις, και τι προβλήματα θα επιφέρει αυτό στη Ρωσία.

Στην τροχιά της Μόσχας

Ως προς αυτό, η Τουρκία δεν διαφέρει πολύ από χώρες όπως το Ιράν, η Σαουδική Αραβία ή το Βιετνάμ. Η γεωπολιτική θέση, όμως, της Τουρκίας που γειτνιάζει ταυτόχρονα με τη Ρωσία και την Ευρώπη, καθώς και η πρόσφατη ιστορία, καθιστούν την εξωτερική πολιτική της πολύ ενδιαφέρουσα.

Η χώρα παραμένει μέλος του ΝΑΤΟ και 40 χρόνια αναμένει στο προθάλαμο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά τώρα επιδιώκει να γίνει αυτεξούσια. Συγκρούεται με το Παρίσι και εκβιάζει το Βερολίνο με τους πρόσφυγες, αγοράζει όπλα από τη Μόσχα και κάνει ωραίες κρίσεις για την πολιτική των μεγάλων δυνάμεων.

Ταυτόχρονα, η Τουρκία φοβάται να μείνει μόνη της με τη Ρωσία, για την οποία η τουρκική συμπεριφορά είναι σήμερα ευεργετική, αλλά αύριο μπορεί να αποδειχθεί πολύ δυσάρεστη. Ο Ερντογάν ήδη έσυρε την Άγκυρα στην τροχιά της Μόσχας, όταν έγινε σημαντικός παίκτης στον Νότιο Καύκασο και τη Συρία.

Είναι επικίνδυνο να προχωρήσουμε περισσότερο και είναι πάντα απαραίτητο να αφήσουμε περιθώρια για την επιστροφή στην προστασία των Ηνωμένων Πολιτειών. Αν και όχι εντελώς και όχι άνευ όρων, αλλά με ξεχωριστούς όρους και με τη δυνατότητα επιστροφής σε μια ανεξάρτητη πολιτική. Επιπλέον, σε αντίθεση με την ΕΣΣΔ, η σύγχρονη Ρωσία δεν έχει κανένα λόγο να αποτελέσει θεμελιώδη απειλή για την ύπαρξη της τουρκικής κρατικής υπόστασης.

Ούτε μπορούμε να περιμένουμε από την Τουρκία αύριο να αποσυρθεί από τη Συνθήκη του Μοντρέ, ή να σκάψει ένα νέο κανάλι από τη Θάλασσα του Μαρμαρά στη Μαύρη Θάλασσα, μέσω του οποίου μπορούν να περάσουν ομάδες αμερικανικών αεροπλανοφόρων.

Τι ορίζει η επίμαχη Συνθήκη

Στη δεύτερη περίπτωση αυτό δεν μπορεί να συζητηθεί καθόλου, εφόσον υπάρχει η Συνθήκη, οι όροι της οποίας ισχύουν όχι μόνο για το Βόσπορο, αλλά και για τα Δαρδανέλια, και ρυθμίζουν τη χωρητικότητα και τους όρους παραμονής στην Μαύρη Θάλασσα πλοίων χωρών που δεν ανήκουν σε αυτήν. Ωστόσο, το ίδιο το γεγονός της πιθανότητας μιας συζήτησης για το θέμα του πόσο ιερή είναι η Συνθήκη του Μοντρέ, είναι ένας δείκτης της ανόδου του τουρκικού αναθεωρητισμού σε ένα νέο επίπεδο.

Ο κόσμος γεμίζει σταδιακά με μεσαίες και ακόμη και σχετικά μεγάλες δυνάμεις που είναι εχθρικές στις προσπάθειες των Ηνωμένων Πολιτειών, της Ρωσίας ή άλλων χωρών του “πυρηνικού κλαμπ” να καθορίσουν την παγκόσμια πολιτική χωρίς να δίνουν μεγάλη σημασία στους υπόλοιπους. Από μόνος του, ο ακτιβισμός της εξωτερικής πολιτικής της Άγκυρας δεν μπορεί να προκαλέσει μεγάλη ανησυχία στη Μόσχα.

Η χώρα αυτή δεν διαθέτει στρατιωτικούς, δημογραφικούς ή οικονομικούς πόρους για να γίνει πρόβλημα για τις πυρηνικές υπερδυνάμεις σε θέματα που αφορούν τα ζωτικά τους συμφέροντα. Οι στρατιωτικές δυνατότητες της Τουρκίας είναι αμελητέες σε σύγκριση με εκείνες της Ρωσίας, της Κίνας ή της Αμερικής, και η οικονομία της κατά διαστήματα ασθενεί.

Το Αζερμπαϊτζάν και οι χώρες της Κεντρικής Ασίας, για τις οποίες μας αρέσει να συζητάμε για την τουρκική επιρροή, είναι απίθανο να επιδιώξουν να αποκτήσουν το καθεστώς του νεότερου αδελφού, γιατί αυτή η Τουρκία είναι πολύ σκληρός και ιδιαίτερος εταίρος.

Διαβάστε την συνέχεια στο defencepoint.gr

Οι απόψεις που αναφέρονται στο κείμενο είναι προσωπικές του αρθρογράφου και δεν εκφράζουν απαραίτητα τη θέση του SLpress.gr

Απαγορεύεται η αναδημοσίευση του άρθρου από άλλες ιστοσελίδες χωρίς άδεια του SLpress.gr. Επιτρέπεται η αναδημοσίευση των 2-3 πρώτων παραγράφων με την προσθήκη ενεργού link για την ανάγνωση της συνέχειας στο SLpress.gr. Οι παραβάτες θα αντιμετωπίσουν νομικά μέτρα.

Ακολουθήστε το SLpress.gr στο Google News και μείνετε ενημερωμένοι