Τι θα αλλάξει ο Πομπέο στην αμερικανική εξωτερική πολιτική

**Γράφει η Amanda Sloat * –**

Έμαθα για την αποπομπή του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ Ρεξ Τίλλερσον (και την αντικατάστασή του από τον Μάικ Πομπέο) κατά την διάρκεια της πτήσης μου από το Βερολίνο στο Λονδίνο. Άκουγα συνεχώς ερωτήσεις τόσο για τα πολιτικά σχέδια των ΗΠΑ όσο και για το ποιους τελικά πρέπει να ακούνε στην κυβέρνηση Τραμπ για το Ιράν και τη Βόρεια Κορέα. Μετά την προσγείωση του αεροπλάνου οι ερωτήσεις έγιναν ακόμα πιο έντονες.

Η αποχώρηση του Τίλλερσον εξέπληξε το Λονδίνο, το οποίο έχει αποστείλει τελεσίγραφο στη Μόσχα. Η κυβέρνηση της Τερέζα Μέι περιμένει άμεσα εξηγήσεις από τη ρωσική κυβέρνηση για την πρόσφατη δηλητηρίαση ενός πρώην Ρώσου κατασκόπου και της κόρης του σε βρετανικό έδαφος.

Παραμένει ασαφές εάν η ξαφνική απομάκρυνση του Τίλλερσον σχετίζεται με την κριτική του στη Ρωσία, τη στιγμή που ο Λευκός Οίκος έχει αντιδράσει κάπως χλιαρά έναντι της Μόσχας. Σε κάθε περίπτωση, προβληματίζει κύκλους της βρετανικής κυβέρνησης το κατά πόσο οι σύμμαχοι στο ΝΑΤο κινούνται στο ίδιο μήκος κύματος με τις ΗΠΑ.

Είναι ξεκάθαρο ότι ο Τραμπ αναδιοργανώνει την ομάδα του προκαταβολικά πριν από τη λήψη κρίσιμων αποφάσεων για σημαντικά ζητήματα εθνικής ασφάλειας. Οι φλύαρες ανακοινώσεις είναι αναμφισβήτητα προτιμότερες από τον πόλεμο, αλλά απαιτούν επίσης εξαιρετικά προσεγμένη και πολύ δουλειά από πεπειραμένους διπλωμάτες, των οποίων ο λόγος να είναι αξιόπιστος σε συμμάχους και αντιπάλους.

Μπορεί ο Τίλλερσον να διέθετε καλό ένστικτο σε διάφορα ζητήματα, αλλά δεν κατάφερε να είναι αξιόπιστος στους συμμάχους διότι τον “άδειαζε” ο ίδιος του ο πρόεδρός. Ο Τραμπ γελοιοποίησε τις διπλωματικές του προσπάθειες και τον υπονόμευσε δημοσίως. Μπορεί βέβαια ανώτεροι Αμερικανοί αξιωματούχοι να ενθάρρυναν συχνά τους συμμάχους των ΗΠΑ να αγνοούν τα tweets του προέδρου και να επικεντρωθούν αντ’ αυτού στα δικά τους λόγια καθώς και στις ενέργειες της κυβέρνησης. Η παύση Τίλλερσον, όμως, ενισχύει το εξής μήνυμα: Ο Τραμπ παραμένει ο επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας και αυτός που παίρνει τελικά τις αποφάσεις.

Παίρνει την πολιτική πάνω του

Η απομάκρυνση Τίλλερσον, η πρόσφατη παραίτηση του οικονομικού συμβούλου Gary Cohn, που διαφώνησε με την επιβολή δασμών στον εισαγόμενο χάλυβα, και η φημολογούμενη αποχώρηση του υπουργού Εθνικής Ασφάλειας Μακ Μάστερ, υποδεικνύουν ότι ο Τραμπ θα ακολουθεί τον δικό του δρόμο στην πολιτική ακόμα πιο συχνά, καθώς φτάνει στο δεύτερο έτος της θητείας του.

Αν το πρώτο έτος της διακυβέρνησή Τραμπ χαρακτηριζόταν από ώριμους αξιωματούχους που “συμμάζευαν” τον πρόεδρό τους, φαίνεται ότι φέτος θα δούμε να κυριαρχεί το ένστικτο του Τραμπ, συγκεντρώνοντας γύρω του ανθρώπους που να υποστηρίζουν τις απόψεις του.

Ωστόσο, η αποπομπή Τίλλερσον δεν θα στεναχωρήσει και πολλούς στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Για το σύνολο σχεδόν της αμερικανικής διπλωματικής υπηρεσίας ο Τίλλερσον ήταν ένας κακός διαχειριστής. Η μονομερής εστίασή του στην αναδιοργάνωση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ και η αποτυχία του να αξιοποιήσει την τεχνογνωσία ταλαντούχων συναδέλφων του με υψηλό φρόνημα, οδήγησε πολλούς ανώτερους διπλωμάτες να παραιτηθούν.

Παραλλήλως, αποθάρρυνε τους νέους από το να επιδιώξουν μια θέση στην διπλωματική υπηρεσία. Πολλοί θα είναι ιδιαίτερα χαρούμενοι που είδαν τους στενούς συνεργάτες του Τίλλερσον να τον ακολουθούν στην πόρτα της εξόδου, καθώς ήταν γνωστοί για την παρεμπόδιση της πρόσβασης και της ροής πληροφοριών στον υπουργό Εξωτερικών.

Ο νέος ένοικος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ

Ο Μάικ Πομπέο κέρδισε σταθερά σε φήμη ως διευθυντής της CIA, οπότε υπάρχει η ελπίδα ότι θα λάβει μέτρα για την ανύψωση του ηθικού στο υπουργείο Εξωτερικών και την ενίσχυση των ταλαιπωρημένων αξιωματούχων του. Θα πρέπει, επίσης, να αποκαταστήσει την ιεραρχία. Στο ζήτημα της Βόρειας Κορέας, η φήμη του υπουργείου Εξωτερικών έχει υποστεί σοβαρά πλήγματα εν όψει της συνάντησης Τραμπ και Κιμ Γιονγκ Ουν.

Οι δύο ηγέτες θα συζητήσουν για τις πυρηνικές φιλοδοξίες του τελευταίου. Ωστόσο, δεν υπάρχει επικεφαλής υφυπουργός Εξωτερικών για την Ασία, παρόλο που η διπλωμάτης καριέρας Susan Thornton, η οποία ήταν διαθέσιμη από το Μάρτιο, προτάθηκε καθυστερημένα από τον Τραμπ. Δεν υπάρχει πρέσβης στη Νότια Κορέα, ούτε καν υποψήφιος. Ο Αμερικανός πρέσβης Victor Cha φέρεται να μην έχει ελπίδες, λόγω των αντιρρήσεων του προς την σκληροπυρηνική κυβέρνηση του. Επιπλέον, πριν από δύο εβδομάδες παραιτήθηκε ο ειδικός σύμβουλος του Στέιτ Ντηπάρτμεντ για ζητήματα Βόρειας Κορέας.

Ο Πομπέο έχει υπηρετήσει στη Βουλή των Αντιπροσώπων. Έτσι γνωρίζει από πρώτο χέρι ζητήματα νομοθετικής εξουσίας και των σχέσεων του Κογκρέσου. Ασκεί επίσης επιρροή στον Τραμπ, γεγονός που τον καθιστά αξιόπιστο συνομιλητή διεθνώς. Με όρους πολιτικής, η προώθησή του μαρτυρά μια πιο σκληροπυρηνική πολιτική προσέγγιση της κυβέρνησης. Σχετικά με το Ιράν, η κυβέρνηση έχει δώσει σε Βρετανία, Γαλλία και Γερμανία 120 ημέρες για να σκληρύνουν την πολιτική τους, ειδάλλως θα υπάρξουν κυρώσεις από τις ΗΠΑ.

Ο Πομπέο είναι πιθανό να αποδειχτεί πιο αυστηρός από τον Τίλλερσον, ενώ η θέση του υπέρ των βασανιστηρίων και των παρακολουθήσεων έχουν προκαλέσει ανησυχία. Εν ολίγοις, αυτή η μετάβαση μπορεί να είναι καλή για το προσωπικό του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, αλλά κακή για την πολιτική της χώρας.

Οι Ευρωπαίοι περιμένουν

Για τους Ευρωπαίους συμμάχους, μένει να δούμε πώς η ανάληψη καθηκόντων από τον Πομπέο θα επηρεάσει τις διατλαντικές σχέσεις. Η κίνηση αυτή έρχεται εν μέσω αυξημένων εντάσεων, λόγω των δασμών στον χάλυβα, της αβεβαιότητας για το μέλλον της συμφωνίας με το Ιράν και των αμφιβολιών για τη δέσμευση των ΗΠΑ σχετικά με τη διατλαντική ασφάλεια και την αντιμετώπιση των ρωσικών απειλών. Θέτει επίσης περαιτέρω ερωτήματα σχετικά με την κατεύθυνση της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής και κατά πόσον η αμερικανική κυβέρνηση έχει αξιόπιστους συνομιλητές στην Ευρώπη.

Τον Δεκέμβριο, η επικεφαλής εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ Φεντερίκα Μογκερίνι ανέφερε το διάσημο ερώτημα του Χένρι Κίσσινγκερ για το “ποιον θα πρέπει να καλέσουν οι ΗΠΑ στην Ευρώπη για να μιλήσουν”. Είπε ότι η Ευρώπη θέτει τώρα το ίδιο ερώτημα στην Ουάσινγκτον. Ο κόσμος αντιμετωπίζει πάρα πολλές απειλές για να αφήσει την Ευρώπη με λάθος αριθμούς και αναπάντητες κλήσεις.

*Η Amanda Sloat είναι ανώτερη συνεργάτιδα στο Center on the United States and Europe