Τουρκία και Ισραήλ “γαβγίζουν” αλλά συνεχίζουν να κάνουν business

Γράφει ο Cengiz Candar  – 

Ενώ η πρόσφατη διπλωματική ρήξη μεταξύ Ισραήλ και Τουρκίας δείχνει περαιτέρω επιδείνωση των σχέσεων, η τουρκική κυβέρνηση απέφυγε να πάρει συγκεκριμένα μέτρα που θα μπορούσαν να βλάψουν άμεσα το Ισραήλ, ενώ η απάντηση του Ισραήλ στη ρητορική της Τουρκίας ήταν πιο επιζήμια και πικρή.

Οι ισραηλινές δυνάμεις ασφαλείας έχουν σκοτώσει 62 Παλαιστίνιους και τραυμάτισαν πολλούς αμάχους πυροβολώντας τους κατά τη διάρκεια διαδηλώσεων που πραγματοποιήθηκαν στα σύνορα της Γάζας. Οι διαδηλώσεις συνέπεσαν με την μεταφορά της αμερικανικής πρεσβείας στην Ιερουσαλήμ. Το μακελειό αυτό προκάλεσε μια σκληρή καταγγελία από τον ορκισμένο υποστηρικτή των Παλαιστινίων πρόεδρο της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Ωστόσο, μια προσεκτική ματιά υποδεικνύει ότι ο Ερντογάν δεν διαμόρφωσε την απάντησή του για τη διεθνή κοινότητα, αλλά μάλλον για να απευθυνθεί στους Τούρκους ψηφοφόρους πριν από τις εκλογές της 24ης Ιουνίου.

Ωστόσο, η απάντηση του Ισραήλ στην Τουρκία ήταν αρκετά διαφορετική: είχε ως στόχο τον Τούρκο πρόεδρο και όχι την ισραηλινή κοινωνία. Οο Ερντογάν κατηγόρησε αμέσως – και αυτό δεν μας εκπλήσσει – τον ισραηλινό πρωθυπουργό Μπέντζαμιν Νετανιάχου, για δολοφονία. Σε μια εξαιρετική αιχμηρή διατύπωση, αναφέρθηκε στο Ισραήλ ως «κράτος τρομοκρατη» και δήλωσε: «Η επίθεση εναντίον των διαδηλωτών της Γάζας έδειξε το άσχημο πρόσωπο του Ισραήλ ως κάποιος που διεξάγει γενοκτονία στη Γάζα».

Μπορεί ο Ισραηλινός Πρεσβευτής στην Άγκυρα Eitan Naeh δεν δηλώθηκε άμεσα ως “persona non grata”, αλλά του ζητήθηκε να εγκαταλείψει την Τουρκία “για λίγο.” Υποβλήθηκε μάλιστα σε έρευνα από την τουρκική ασφάλεια στο αεροδρόμιο της Κωνσταντινούπολης καθώς έφευγε. “Δεν εξευτελίζουν μόνο εμένα, αλλά και το Κράτος του Ισραήλ – και η εντολή ήρθε από πάνω“, ανέφερε ο Eitan Naeh, αναφερόμενος στον Ερντογάν, καθώς ο πρεσβευτής μίλησε σε δημοσιογράφους οι οποίοι φέρεται να είχαν καλεστεί στο αεροδρόμιο εκ των προτέρων για να σιγουρευτεί ότι θα δημιουργήσουν βαβούρα για το γεγονός.

Οφθαλμός εναντίον οφθαλμού

Ο Eitan Naeh είναι πρεσβευτής του Ισραήλ στην Άγκυρα από το 2016. Πριν από τον διορισμό του, δεν υπήρξε διπλωματική εκπροσώπηση σε αυτό το επίπεδο μεταξύ των δύο χωρών για έξι χρόνια, αφού οι διμερείς δεσμοί δοκιμάστηκαν το 2010 μετά την επιδρομή στον στόλο της Γάζας, κατά την οποία σκοτώθηκαν Τούρκοι πολίτες από πυρά ισραηλινών. Το Ισραήλ απάντησε στην εκδίωξη του Naeh εκδιώκοντας τον γενικό Πρόξενο της Τουρκίας στην Ιερουσαλήμ, τον παλαίμαχο διπλωμάτη Gurcan Turkoglu. Στην συνέχεια το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών ανταπάντησε με την απέλαση του ισραηλινού γενικού προξένου στην Κωνσταντινούπολη.

Η απάντηση του Ισραήλ ήταν πιο αισθητή και πιο επιζήμια σε αυτή την σύντομη αλλά σοβαρή “οφθαλμού αντί οφθαλμού” σύγκρουση. Οι Ισραηλινοί ακύρωσαν τις τουρκικές εισαγωγές γεωργικών προϊόντων, μια κίνηση που μπορεί να προστεθεί στα ήδη πολλά οικονομικά προβλήματα της Τουρκίας. Επιπλέον, οι ισραηλινές αρχές προειδοποίησαν τους Ισραηλινούς πολίτες να μην ταξιδεύουν στην Τουρκία. “Σας συμβουλεύω να μην επισκεφθείτε την Τουρκία“, δήλωσε ο Ισραηλινός υπουργός Τουρισμού Γιάριβ Λεβίν. “Όσο η Τουρκία μας αντιμετωπίζει έτσι, δεν υπάρχει λόγος να ταξιδέψετε εκεί“. Πρόσθεσε ότι το “Το Ισραήλ δεν προτίθεται να διακόψει τις εμπορικές σχέσεις με την Τουρκία. Ωστόσο, η επίσκεψη [εκεί] ωφελεί τους Τούρκους οικονομικά” .

Η Τουρκία ήταν κάποτε ένας σημαντικός τουριστικός προορισμός για τους Ισραηλινούς. Σύμφωνα με τον τουρκικό Τύπο, περισσότεροι από 550.000 Ισραηλινοί επέλεξαν την Τουρκία για τις διακοπές τους το 2008. Ο αριθμός αυτός μειώθηκε δραματικά σε 79.000 μετά το περιστατικό του στολίσκου της Γάζας. Ωστόσο, πέρυσι, ο αριθμός αυξήθηκε σε 380.000 μετά την εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ των χωρών. Μετά από αυτό το τελευταίο ρήγμα, ο αριθμός είναι πιθανό να πέσει και πάλι.

Όχι κήρυγμα από τον Ερντογάν

Όπως και ο Ερντογάν, ο Νετανιάχου έχει και αυτό την δική του γνώμη για το θέμα. “Ένας άνθρωπος που στέλνει χιλιάδες στρατιώτες να καταλάβουν τη βόρεια Κύπρο και να εισβάλει στη Συρία δεν θα μας κάνει κήρυγμα. Ένας άνθρωπος του οποίου τα χέρια είναι βαμμένα με το αίμα αμέτρητων Κούρδων πολιτών στην Τουρκία και τη Συρία είναι ο τελευταίος που θα μας κάνει μάθημα για ηθική στη μάχη“, έγραψε στο Twitter.

Η φαινομενική αγανάκτηση της Τουρκίας, από την άλλη πλευρά, δεν πήγε τόσο μακριά. Μια πρόταση στο κοινοβούλιο, που υπέβαλε το κουρδικό Δημοκρατικό Κόμμα των Λαών για την αναστολή των οικονομικών και εμπορικών σχέσεων με το Ισραήλ, απορρίφθηκε από το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης. Η απροθυμία της κυβέρνησης να αναλάβει συγκεκριμένες ενέργειες που θα μπορούσαν να βλάψουν το Ισραήλ επιβεβαιώνει ότι η σκληρή ρητορική του Ερντογάν και άλλων Τούρκων αξιωματούχων είναι κυρίως για εγχώρια κατανάλωση.

Αυτός είναι ίσως ο κύριος λόγος για τον οποίο η τουρκική κυβέρνηση δεν τράβηξε τόσο το σκοινί ώστε να καταδικάσει την κυβέρνηση των ΗΠΑ και τον Τραμπ, οι οποίοι, μαζί με το Ισραήλ, θεωρούνται ευρέως υπεύθυνοι για τα αιματηρά γεγονότα στη Γάζα. Η οικονομία της Τουρκίας είναι τόσο ασταθής και ο φόβος της επικείμενης οικονομικής κρίσης είναι τόσο έντονος ώστε η τουρκική κυβέρνηση δεν μπορεί να ανοίξει ένα νέο μέτωπο με την Ουάσινγκτον. Η φλογερή αντι-αμερικανική ρητορική του Ερντογάν έχει αμβλυνθεί εδώ και αρκετό καιρό. Τώρα, τα κυβερνητικά ελεγχόμενα μέσα υιοθετούν τέτοια ρητηορική αλά όχι ο ίδιος ο Ερντογάν.

Η προσεκτική θέση της Τουρκίας δεν περιορίζεται στην αμερικανική πλευρά. Σύμφωνα με το δίκτυο Ahval, ένας λόγος γι ‘αυτό η συνεχιζόμενη διακίνηση πετρελαιοειδών μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ. Τον περασμένο μήνα, οι εξαγωγές πετρελαίου από τον τερματικό σταθμό Ceyhan της Τουρκίας στο λιμάνι Ashkelon του Ισραήλ ανήλθαν σε περίπου 1,5 εκατομμύρια βαρέλια.

Δεν κλείνει η πόρτα

Ο ρόλος του πετρελαίου στη διατήρηση της σχέσης των δύο χωρών έχει επισημανθεί πολύ καλά σε ένα σχόλιο της Ynet από τον αρθρογράφο Shimon Shiffer με τίτλο “Γιατί το Ισραήλ δεν πρέπει να κλείσει την πόρτα στις σχέσεις του με την Τουρκία”.

“Έχουμε κάποια δεδομένα που πρέπει να γνωρίζουμε πριν σταματήσουμε να παίζουμε με τους κανόνες όσον αφορά την Άγκυρα, κάτι που θα εξηγήσει γιατί πρέπει μερικές φορές να σφίγγουμε τα δόντια μας και να συνεχίσουμε αντί να χτυπάμε την πόρτα κλείνοντάς της”, έγραψε ο Shiffer. “Η παροχή πετρελαίου στο Ισραήλ από τις πρώην σοβιετικές χώρες φτάνει στο Ισραήλ μέσω αγωγών που διέρχονται από την Τουρκία”.

Ο Shiffer τόνισε επίσης τη μη δημοσιευμένη αλλά λειτουργική συνεργασία των υπηρεσιών πληροφοριών μεταξύ των δύο χωρών: «Η Τουρκία συμμορφώνεται με τα αιτήματα της κοινότητας των ισραηλινών μυστικών υπηρεσιών να εμποδίσουν τους ηγέτες της Χαμάς και άλλους να εκτελέσουν τρομοκρατικές επιθέσεις κατά ισραηλινών στόχων σε όλο τον κόσμο».

Δεδομένης της φύσης των εγχώριων πολιτικών τοπίων στην Τουρκία και το Ισραήλ, το γενικό συμπέρασμα είναι ότι δεν μπορούν ποτέ να έχουν ισχυρό και αξιόπιστο δεσμό, εκτός αν υπάρξει δραστική αλλαγή στις κυβερνήσεις τους ή τουλάχιστον μια εξέλιξη που αλλάζει το παιχνίδι σε περιφερειακό επίπεδο. Αλλά ακόμα κι αν η σχέση τους εξακολουθεί να παραπαίει από την σκληρή ρητορική, τα αμοιβαία συμφέροντά τους υπαγορεύουν ότι διατηρούν κάποιο επίπεδο σχέσης.

---

Πηγή: Al Monitor