Γιατί η “φιλελεύθερη συναίνεση” έχει το στρατηγικό πλεονέκτημα

Το αποτέλεσμα του δεύτερου γύρου των γαλλικών προεδρικών εκλογών επιβεβαίωσε ότι οι συστημικές δυνάμεις διατηρούν το στρατηγικό πλεονέκτημα. Μπορεί η Λεπέν να πρόσθεσε στο ποσοστό της του πρώτου γύρου 12,5 ποσοστιαίες μονάδες, αλλά δεν κατάφερε να αθροίσει υπέρ της τη μεγάλη πλειονότητα των αντισυστημικών ψήφων.

Στην πραγματικότητα, η παραδοσιακή διαχωριστική γραμμή Αριστερά-Δεξιά και το εξίσου παραδοσιακό αντί-ακροδεξιό ιδεολογικό σύνδρομο των αριστερών ψηφοφόρων κέρδισε στη μάχη με τη σχετικά πιο πρόσφατη διαχωριστική γραμμή συστημικοί-αντισυστημικοί. Το γεγονός ότι ένα φάσμα ψηφοφόρων που εκτείνεται από την αριστερή πτέρυγα του Σοσιαλιστικού Κόμματος μέχρι την άκρα Αριστερά, θεώρησε τον Μακρόν το μικρότερο κακό, ή επέλεξε την αποχή, έκρινε το αποτέλεσμα.

Ήταν εξαρχής σαφές πως λόγω της εκλογικής αριθμητικής η Λεπέν είχε αμελητέες πιθανότητες να εκλεγεί. Φαινόταν, ωστόσο, πως διεκδικούσε με αξιώσεις να υπερβεί το όριο του 40%. Κατ’ αυτό τον τρόπο θα εδραιωνόταν ως ο αναμφισβήτητος άλλος πόλος και θα ενέγραφε υποθήκες και για τις βουλευτικές εκλογές του Ιουνίου και για τις επόμενες προεδρικές εκλογές.

Πάνω από τα κεφάλια των κομμάτων

Μετά το Brexit, την εκλογή του Τραμπ και την ήττα του Ρέντσι στο ιταλικό δημοψήφισμα, οι γαλλικές άρχουσες ελίτ φρόντισαν επιμελώς να μη βρεθούν στην ίδια θέση. Μπορεί οι κομματικές εκλογές να ανέδειξαν τον Φιγιόν ως υποψήφιο της γκωλικής Κεντροδεξιάς και τον Αμόν ως υποψήφιο των Σοσιαλιστών, αλλά το παιχνίδι παίχτηκε πάνω από τα κεφάλια και των κομμάτων.

Όπως είναι γνωστό, ο Φιγιόν εξουδετερώθηκε πολιτικά-εκλογικά με την παραδοσιακή μέθοδο: διοχετεύθηκαν στοχευμένα στα Μίντια μικροσκάνδαλα (η αργομισθία της συζύγου του κλπ), τα οποία είναι ασήμαντα σε σύγκριση με όσα κατά κανόνα συμβαίνουν στην πολιτική σκηνή της Γαλλίας – και βεβαίως όχι μόνο. Για την περίπτωση ισχύει το ευαγγελικό “διυλίζουν τον κώνωπα και καταπίνουν την κάμηλο”.

Ο Αμόν εξουδετερώθηκε με άλλο τρόπο. Μπορεί η κομματική βάση να τον επέλεξε ως υποψήφιο, αλλά η κυρίαρχη δεξιά πτέρυγα των Σοσιαλιστών – με την προτροπή και των αρχουσών ελίτ – είχε ήδη προσανατολισθεί με τις ευλογίες και του Ολάντ προς την υποψηφιότητα του Μακρόν. Έτσι κατέληξε με μονοψήφιο ποσοστό.

Νέο περιτύλιγμα σε παλιό περιεχόμενο

Ο Μακρόν προβλήθηκε κατά κόρον σαν η ενσάρκωση του “νέου”. Μπορεί όσον αφορά την ηλικία και τη συμμετοχή στο πολιτικό σύστημα να είναι πράγματι νέος, αλλά είναι πολύ παλιός όσον αφορά το τι εκφράζει πολιτικά. Με άλλα λόγια, στις προδιαγραφές της ανανέωσης ανταποκρίνεται μόνο το περιτύλιγμα και όχι το περιεχόμενο.

Ο Μακρόν τα κατάφερε να περάσει στον δεύτερο γύρο, λόγω της στράτευσης πίσω από την υποψηφιότητά του σύσσωμων των αρχουσών ελίτ της Γαλλίας, αλλά και σύσσωμου του ευρωπαϊκού ιερατείου. Είναι ενδεικτικός ο ενθουσιασμός που επικράτησε μετά τη σαρωτική νίκη του. Ειδικά στο Βερολίνο, που έβλεπε να διογκώνεται η αντίθεση στο καθεστώς της “γερμανικής Ευρώπης”.

Από τη στιγμή που ο Μακρόν πέρασε στον δεύτερο γύρο, η εκλογή στην προεδρία ήταν η δεύτερη και εύκολη πράξη του έργου. Όπως είναι γνωστό, ο Μελανσόν αρχικά απέφυγε να ακολουθήσει το στερεότυπο αντί-ακροδεξιό σύνδρομο και να συστήσει την υπερψήφιση του Μακρόν, όπως έπραξαν ο Φιγιόν, ο Αμόν και κάποιοι άλλοι μικρότερης εμβέλειας υποψήφιοι. Χρειάσθηκε να πιεσθεί ασφυκτικά για να κάνει ένα βήμα πίσω και να συστήσει “οτιδήποτε, αλλά όχι Λεπέν”.

Χωρίς εφεδρείες η Λεπέν

Θα ήταν προτιμότερο για τις άρχουσες ελίτ και ο Μελανσόν να ακολουθήσει την πεπατημένη, όπως την είδαμε με καθαρότητα το 2002, όταν στον δεύτερο γύρο είχαν βρεθεί ο Σιράκ και ο πατέρας Λεπέν. Αλλά και η τελική σύσταση του αριστερού ηγέτη να μην ψηφισθεί η Λεπέν εξυπηρέτησε καίρια τον Μακρόν.

• Πρώτον, επειδή είχε ένα προβάδισμα 2,5 μονάδων από τη Λεπέν στον πρώτο γύρο.
• Δεύτερον, επειδή ένα ευρύτατο φάσμα του πολιτικού συστήματος, η ολιγαρχία του χρήματος και σύσσωμο το μιντιακό σύστημα είχαν ταχθεί υπέρ της υποψηφιότητάς του στον δεύτερο γύρο.

Χωρίς αξιόλογες εκλογικές εφεδρείες από τον χώρο της συστημικής Δεξιάς και με τις εισροές από την αντισυστημική Αριστερά να περιορίζονται, η Λεπέν έμεινε στο 34%. Οι εισροές από τους ψηφοφόρους του Μελανσόν είχαν εξαρχής ένα όριο, λόγω του υφιστάμενου ιδεολογικού φράγματος. Περιορίσθηκαν περαιτέρω, όμως, επειδή έγινε συστηματική προσπάθεια για να ενισχυθεί και ανυψωθεί αυτό το ιδεολογικό φράγμα. Επιστρατεύθηκαν μέχρι και ιστορικές ταινίες για τον Χίτλερ, αλλά και για το Βατερλώ.

Είναι σαφές πως με την εντυπωσιακή νίκη του Μακρόν, οι συστημικές δυνάμεις που έχουν στη σημαία τους την παγκοσμιοποίηση, το νεοφιλελευθερισμό και την Ευρωζώνη, νομιμοποίησαν πολιτικά τη στρατηγική τους. Το γεγονός ότι αθροίζοντας τα ποσοστά του πρώτου γύρου προκύπτει πως οι αντισυστημικές ψήφοι πλειοψήφισαν δεν λέει τίποτα στο θεσμικό επίπεδο.

Κερδίζουν όσοι μπορούν να αθροίζονται

Ούτε, όμως, και στο πολιτικό επίπεδο λέει πολλά από τη στιγμή που στην τελική επιλογή οι δύο στους τρεις Γάλλους που πήγαν στις κάλπες ψήφισαν τον συστημικό υποψήφιο. Η αντισυστημική πίεση εξουδετερώθηκε και το καθεστώς της “φιλελεύθερης συναίνεσης” εδραιώνεται.

Για πόσο χρόνο; Κατηγορηματική απάντηση δεν υπάρχει, αλλά είναι πολύ δύσκολο το επόμενο διάστημα να εκδηλωθεί έμπρακτη κοινωνική αμφισβήτηση. Ο Μακρόν, άλλωστε, δεν έκρυψε τις προθέσεις του, τις οποίες είχε θέσει και σε εφαρμογή ως υπουργός του Ολάντ.

Στην πραγματικότητα ο δεύτερος γύρος των προεδρικών εκλογών στη Γαλλία επιβεβαίωσε ότι το στρατηγικό πλεονέκτημα του συστήματος της “φιλελεύθερης συναίνεσης” είναι ότι οι συνιστώσες του μπορούν να συμμαχούν και να αθροίζουν τις εκλογικές και πολιτικές δυνάμεις τους. Αντιθέτως, λόγω των υφιστάμενων ιδεολογικών διαφορών στον άξονα Αριστερά-Δεξιά δεν ισχύει το ίδιο για τις αντισυστημικές δυνάμεις.

Ως εκ τούτου, με την εξαίρεση δημοψηφισμάτων, η αντισυστημική αμφισβήτηση, που αναπτύσσεται στις ευρωπαϊκές κοινωνίες, δεν πρόκειται προσεχώς τουλάχιστον να μορφοποιηθεί και εκφρασθεί πολιτικά με συντεταγμένο τρόπο. Κι αυτό, παρότι η ισχύουσα τάξη πραγμάτων περισσότερο ή λιγότερο πλήττει τις σταθερές του βίου εκατοντάδων εκατομμυρίων Ευρωπαίων.