Στις συμπληγάδες του φόβου και της οργής

Ο δεύτερος και τελικός γύρος της γαλλικής προεδρικής εκλογής εξελίσσεται σε μάχη όχι για την ανάδειξη του πλέον κατάλληλου για το ανώτατο αξίωμα υποψηφίου, αλλά για την απόρριψη του χειρότερου, του πιο ακατάλληλου και πιο επικίνδυνου. Όχι προς επιβράβευση του νικητή, αλλά προς αποκλεισμό του ηττημένου.

Kύριο επιχείρημα του άχαρου, ατάλαντου και κενού περιεχομένου διεκδικητή του τίτλου δεν είναι η υποστήριξη κάποιου προγράμματος, αλλά κυρίως η διαφύλαξη της Γαλλίας από τους κινδύνους που θα συνεπαγόταν η κατίσχυση της αντιπάλου του με την εθνικιστική αναδίπλωση που η ίδια προαναγγέλλει.

Ομοίως, κύριο επιχείρημα της ακροδεξιάς Λεπέν δεν είναι η υποστήριξη κάποιου προγράμματος, το οποίο δεν παύει συνεχώς να αναδιπλώνεται προς ευκαιριακό καθησυχασμό των ψηφοφόρων, αλλά κυρίως οι κίνδυνοι από την ενδεχόμενη επικράτηση του ανθρώπου των τραπεζών και της χρηματιστικής παγκοσμιοποίησης. Το πρόγραμμα καθενός δεν βρίσκεται στους λόγους του, αλλά στην παρωδία που προς ανασκευή του αποδίδει ο αντίπαλος.

Η δαιμονοποίηση του αντιπάλου

Η προεκλογική εκστρατεία διεξάγεται χωρίς εξάρσεις και εκλείπουν οι προγραμματικές επαγγελίες, επ’ ωφελεία της δαιμονοποίησης του αντιπάλου. Ο χλωμός και εύθραυστος Μακρόν επιβαρύνεται με το «αβάσταχτο φορτίο» της παγκοσμιοποίησης και ειδικότερα του ευρώ.

Το ευρώ έχει συνδεθεί με την «επική καταστροφή» κάθε οικονομίας και κοινωνίας στον ευρωπαϊκό χώρο, όπως επισημαίνουν οι Τάιμς της Νέας Υόρκης (30-5-2017). Εκτός αυτού, για το νεαρό και φιλόδοξο υποψήφιο, περισσότερο επιβαρυντική είναι η προσωπική του ανεπάρκεια για το αξίωμα, παρά η ιδιότητά του ως τραπεζίτη και η νεοφιλελεύθερη ιδεολογία του.

Με τη Λεπέν, όποιος ακούει το κατηγορητήριό της, συμφωνεί τουλάχιστον με τα 4/5 των διαπιστώσεών της. Χωρίς, όμως, αυτό να συνεπάγεται και υιοθέτηση των προτεινόμενων από την ίδια «λύσεων», που σε κάθε περίπτωση παραμένουν ακόμη πιο καταστροφικές από ό,τι η σημερινή κατάσταση.

Εάν οι ακρότητες της παγκοσμιοποίησης και η παράδοση των ευρωπαϊκών κοινωνιών σ’ αυτήν οδηγούν στον σημερινό μαρασμό της Γαλλίας, πόσο σώφρον θα ήταν να αντιτάσσεται στη θλιβερή προοπτική μια άλλη θλιβερότερη, η μιζέρια της εθνικής αναδίπλωσης και της αποκοπής της χώρας από τον υπόλοιπο κόσμο;

Σε κάθε περίπτωση, είτε με την τρέχουσα «εσωτερική υποτίμηση» προς ανάκτηση ανταγωνιστικότητας εντός του ευρώ, είτε με την «εξωτερική» και ονομαστική υποτίμηση εκτός ευρώ, τα βάρη της προσαρμογής επιρρίπτονται πάντα και αποκλειστικά στον κόσμο της εργασίας.

Όμως, κατά συντριπτική πλειοψηφία, οι Γάλλοι δεν επιθυμούν την έξοδο από το ευρώ, ούτε την απομόνωση από την υπόλοιπη Ευρώπη. Οι ακροδεξιές διαπιστώσεις  επισείουν πραγματικά προβλήματα, αλλά οι προτάσεις τους θα οδηγούσαν τη Γαλλία σε πιο δραματικά και εκρηκτικά αδιέξοδα.

Ρίζες στον πόλεμο της Αλγερίας

Πέρα από το πρόσωπο της Λεπέν και τις επιλογές της, που δεν ευαγγελίζονται κάτι θετικό, αλλά παραμένουν εκδικητικές, υπάρχει ακόμη μεγαλύτερο πρόβλημα με το απεχθές πρόσωπο του κομματικού επιτελείου της. Αυτό παραπέμπει σε εφιαλτικές εικόνες από το παρελθόν της κατοχής και του πολέμου της Αλγερίας. Ενώ η «αποδαιμονοποιημένη» υποψήφιος συχνά επικαλείται το παράδειγμα του Ντε Γκωλ, οι επιτελείς της πεισματικά παραμένουν στο ρατσιστικό υπόδειγμα των αντιπάλων του, του ΟΑΣ, που είχαν μέχρι θανάτου αντιταχθεί σ’ αυτόν.

Παρά την απρόσμενη και οπωσδήποτε εντυπωσιακή αναβάθμισή της με τον Μελανσόν στον πρώτο γύρο, η γαλλικά Αριστερά, αφού δεν εξασφάλισε την συμμετοχή της στον τελικό, θα μπορούσε να είναι ρυθμιστής στην αντιπαράθεση ανάμεσα στον εκπρόσωπο ενός κόσμου που μαραίνεται (Μακρόν) και ενός που διεκδικεί κατ’ ευθείαν τον μαρασμό.

Κριτήριο για την επιλογή της θα ήταν το ποιος εκ των δύο υποψηφίων προσφέρει πλαίσιο ευνοϊκότερο για τις κοινωνικές και δημοκρατικές διεκδικήσεις: ο εκπρόσωπος των τραπεζών και της παγκοσμιοποίησης ή του ακροδεξιού απομονωτισμού; Πολλές δυνάμεις από τον χώρο της, όπως οι Σοσιαλιστές, το Κομμουνιστικό Κόμμα Γαλλίας και τα εργατικά συνδικάτα έχουν ήδη τοποθετηθεί υπέρ του Μακρόν, παρά τις ρητές και κάθετες διαφωνίες τους με αυτόν.

Αν όχι για άλλο λόγο, παρά για την διατήρηση του δημοκρατικού πλαισίου και της δυνατότητας για  νέους κοινωνικούς αγώνες ενάντια στην επερχόμενη προεδρία Μακρόν. Παρόμοια δυνατότητα θα ήταν εξαιρετικά αβέβαιη σε περίπτωση κατίσχυσης της αντιπάλου του. Όσον αφορά στους ψηφοφόρους της «Ανυπότακτης Γαλλίας» του Μελανσόν (19,5% στον πρώτο γύρο) παραμένει αβέβαιο ε\άν θα πειθαρχήσουν όλοι στην οδηγία του ηγέτη τους «οτιδήποτε εκτός από Λεπέν».

“Ανοίγει δρόμο στη Λεπέν”

Κάποιοι εξ αυτών, κυρίως νεανικές ηλικίες, τείνουν προς την αποχή και το λευκό, με το επιχείρημα ότι «ο Μακρόν ανοίγει δρόμο στη Λεπέν». Ορισμένοι δεν ενοχλούνται αν η αποχή και το λευκό θεωρηθούν διακριτική συμβολή στην κατίσχυση της ακροδεξιάς υποψηφίου, στην οποία αποδίδουν ικανότητες «εξολοθρευτή» του κατεστημένου συστήματος.

Κατά περίεργο τρόπο, ανάλογη αντίληψη υπέρ της Λεπέν διακινείται και στους συντηρητικούς της Ρεπουμπλικανικής Κεντροδεξιάς. Αφού έχασαν στον πρώτο γύρο με υποψήφιο τον Φιγιόν, δεν πείθονται από τις παραινέσεις του υπέρ του Μακρόν και στρέφονται προς τη Λεπέν, με την πεποίθηση ότι «τιμωρούν» έτσι τον επίγονο του Φρανσουά Ολάντ.

Άγνωστο παραμένει το ποια πλευρά –η Δεξιά ή η Αριστερά;– «τιμωρείται» με την ενίσχυση της Λεπέν. Επί του παρόντος, όμως, αυτό της επιτρέπει να προσελκύει δυνάμεις από αμφότερες τις πτέρυγες της γαλλικής πολιτικής σκηνής.

Οι δεξαμενές ψήφων

Με την «εκδικητική ψήφο» των «κολασμένων της παγκοσμιοποίησης» του πρώτου γύρου και με την «απελπισμένη ψήφο» των νέων ανέργων που βλέπουν κλειστές τις πόρτες της ζωής, η ακροδεξιά υποψήφιος φιλοδοξεί να υπερδιπλασιάσει το ποσοστό της στον τελικό. Για να το καταφέρει επιδιώκει να  προσελκύσει και την «τιμωρητική ψήφο» όσων συντηρητικών αισθάνονται ότι αδίκως αποκλείστηκε από τον τελικό ο δικός τους Φιγιόν.

Πόσο το χρονίζον πρόβλημα της Γαλλίας μπορεί να ανάγεται σε ζήτημα μιας και μοναδικής ψηφοφοριίας, παραβλέπoντας ότι πολύ περισσότερα πράγματα θα κριθούν στην πενταετία που ακολουθεί; Γιατί άραγε να προεξοφλείται ότι ο τραπεζίτης Μακρόν «στρώνει δρόμο» στη Λεπέν και όχι στην ανάπτυξη των κοινωνικών κινημάτων και στην «Ανυπότακτη Γαλλία»; Ήδη ο Μελανσόν διαβλέπει στον ορίζοντα «γενική κοινωνική ανάφλεξη», της οποίας την έκβαση «ουδείς είναι σήμερα σε θέση να προβλέψει».