Την αρνητική ψήφο θα βρει μπροστά του ο Μακρόν

Ακόμη μια φορά, με κομμένη την ανάσα, η υφήλιος  καθηλώθηκε στην ώρα Παρισιού. Η προεκλογική περίοδος για την προεδρική εκλογή είχε τροφοδοτήσει όλους τους εφιάλτες για το μέλλον της Ευρώπης και του κόσμου. Υπήρχε το συναίσθημα ότι διακυβευόταν σ’ αυτήν το μέλλον αμφοτέρων.

Για την τελική έκβαση, περισσότερο ρόλο έπαιξε ο φόβος από την ενδεχόμενη κατίσχυση του αντιπάλου, παρά η θετική προσχώρηση σε κάποιες θέσεις, που πάντως σε κάθε περίπτωση παραμένουν δυσεύρετες. Για το δράμα της εποχής, που βιώνουν οι Γάλλοι πολίτες σε ανυπόφορο βαθμό, η επιλογή ήταν «χειρουργική επέμβαση» με «άλμα στο άγνωστο» ή αναζήτηση λύσεων εντός του ισχύοντος πλαισίου.

Η τελική ετυμηγορία επιβεβαιώνει τον αποκλεισμό της περιπέτειας και του τυχοδιωκτισμού, χωρίς όμως να δίδει λευκή επιταγή στο νικητή. Εάν η βαθιά δυσαρέσκεια έναντι του ισχύοντος συστήματος οδήγησε κάποιους προς την Ακροδεξιά, ο φόβος από την ενδεχόμενη κατίσχυση της τελευταίας οδήγησε πολύ περισσότερους προς την πλευρά του τελικού νικητή. Η ψήφος δεν ήταν θετική, ούτε για τον έναν ούτε για την άλλη και δεν συνιστά «προσχώρηση» για κανέναν εξ αυτών.

Το τελικό αποτέλεσμα πιθανώς απογοητεύει όσους είχαν επενδύσει στην εμβληματική άνοδο της Ακροδεξιάς, προκειμένου να πλήξουν έτσι το πολιτικό σύστημα. Ωστόσο, δεν είναι λίγοι αυτοί που διαβλέπουν «συστημικό» ρόλο στην υποψηφιότητα Λεπέν. Ο φόβος από την παρουσία της στον δεύτερο γύρο αποδείχθηκε ικανός να ωθήσει πολλούς ψηφοφόρους στην αντίπαλη πλευρά.

Αρνητική ψήφος και πολιτική σταθερότητα

Το μετεκλογικό πολιτικό πεδίο πολύ απέχει από το να είναι σταθεροποιημένο και ακόμη λιγότερο διατηρήσιμο σε βάθος χρόνου. Αφού το αποτέλεσμα κρίθηκε από την αρνητική ψήφο, μοιραία αναδύεται ένα κρίσιμο πλήθος πολιτών σε απόγνωση και περιπλάνηση, αναζητώντας θετική έκφραση.

Όταν οι υποψήφιοι είναι μόνο δύο, έκαστος εισπράττει την απογοήτευση και φόβους που τροφοδοτεί ο αντίπαλος. Όμως, στην κοινωνία υπάρχουν περισσότεροι των δύο παίκτες. Τίποτα, λοιπόν, δεν μπορεί πλέον να προεξοφλείται: ούτε ότι ο χθεσινός νικητής δεν θα συγκρουστεί με όσους τον στήριξαν, ούτε ότι ολόκληρη η κοινωνική δυσαρέσκεια θα αποβεί προς αποκλειστικό όφελος της χθεσινής ηττημένης.

Μεταξύ των δύο, υπάρχει η κοινωνία. Ο απλός κόσμος απέδωσε προτεραιότητα στην εξασφάλιση του δημοκρατικού πλαισίου για την ανάπτυξη των μελλοντικών κοινωνικών αγώνων έναντι της απειλής που θα αναδυόταν σε αντίθετη περίπτωση. Δεν είναι υπερβολή η πρόβλεψη ότι με την επικράτηση Μακρόν, προαναγγέλλεται οξυμένη κοινωνική ένταση.

Ενώ η Ευρώπη και ο κόσμος ανακουφίσθηκαν, στην πραγματικότητα υποχρεώνονται εκ των πραγμάτων σε αναθεώρηση των μέχρι χθες επιλογών τους. Παρόλο που δεν διακρίνεται για την σαφήνεια των προθέσεών του, ο νεοεκλεγείς πρόεδρος διαμηνύει ότι προτεραιότητά του θα είναι η αναδιάρθρωση όχι μόνο του ελληνικού δημοσίου χρέους, αλλά και ολόκληρου του χρέους στην Ευρωζώνη. Κι αυτό, επειδή το χρέος επιβαρύνει τους ρυθμούς ανάπτυξης στις ευρωπαϊκές οικονομίες.

Αναδιάρθρωση χρέους και λιτότητα

Ο Μακρόν έχει διευκρινίσει ότι η αναδιάρθρωση δεν θα πρέπει κατ’ ανάγκην να συνοδεύεται από πολιτικές δημοσιονομικής λιτότητας. Αυτές αυξάνουν το βάρος του χρέους, αντί να το ελαφρύνουν. Παράλληλα, όμως, ο ίδιος, ενώ δεν είναι υπέρμαχος της συρρίκνωσης των δημοσίων ελλειμμάτων, εμμονικά υποστηρίζει ως κατεπείγουσα την ανάγκη απορρύθμισης των εργασιακών σχέσεων.

Το αποτέλεσμα θα είναι πρόσθετη πίεση στο εργασιακό κόστος για λόγους ανταγωνιστικότητας. Με αυτό τον τρόπο, ενώ δεν προτίθεται να χρησιμοποιήσει τον δημόσιο μοχλό ως εργαλείο «προσαρμογής» της οικονομίας, ο νέος πρόεδρος μεταφέρει το βάρος της στον ιδιωτικό τομέα.

Για την ακρίβεια, ενθαρρύνει την εργοδοτική πλευρά να υιοθετήσει επιθετική στάση κατά του κόσμου της εργασίας. Αυτό διαμορφώνει νέο πλαίσιο, όχι βέβαια με κοινωνική ειρήνη, αλλά με την αναμενόμενη ένταση των κοινωνικών ανταγωνισμών.

Καθοριστικό θα είναι το αποτέλεσμα των επερχόμενων βουλευτικών εκλογών. Παραμένει εξαιρετικά αμφίβολο εάν ο νέος πρόεδρος θα συγκεντρώσει την απαιτούμενη κοινοβουλευτική πλειοψηφία, προκειμένου να υλοποιήσει τις προθέσεις του.

Το πιθανότερο είναι ότι ευρισκόμενος σε αδυναμία θα προβεί σε σύσταση συμμαχιών. Αυτό κατ’ ανάγκη σημαίνει ότι ο ίδιος θα παραμένει δέσμιος αυτών των συμμαχιών, η δε πολιτική σταθερότητα εύθραυστη.

Ποιος θα πληρώσει το κόστος προσαρμογής

Η παραδοσιακή ρεπουμπλικανική Δεξιά παραμένει κρεμασμένη από τις «μεταρρυθμίσεις» και τις ιδιωτικοποιήσεις, ακόμη και στον τομέα του Κοινωνικού Κράτους, της ασφάλισης και περίθαλψης. Από την άλλη πλευρά, η Αριστερά, σε όλες τις εκδοχές της, ακόμη το Σοσιαλιστικό Κόμμα, δεν παύει να αντιτίθεται σε κάθε περαιτέρω επίρριψη του κόστους «προσαρμογής» της γαλλικής οικονομίας στις πλάτες των εργαζομένων.

Ο διεθνώς γνωστός οικονομολόγος Πικετί, σύμβουλος του σοσιαλιστή υποψήφιου Μπενουά Αμόν, προειδοποιεί ότι η περαιτέρω όξυνση των εισοδηματικών ανισοτήτων στη Γαλλία, όπως βέβαια και στην Ευρωζώνη, καθιστά το οικονομικό σύστημα περισσότερο δυσλειτουργικό. Η μείωση των ανισοτήτων, με εργαλείο την φορολογική πολιτική, συνιστά μονόδρομο προς πραγματικό όφελος όλων των πλευρών.

Όσον αφορά τον Μελανσόν και την δυναμική επανεμφάνιση της κοινωνικής Αριστεράς, οι προοπτικές της παραμένουν μετέωρες, στο μέτρο που η ηγέτης της απορρίπτει επί του παρόντος κάθε πρόταση συμμαχίας με άλλες δυνάμεις που εκδηλώνουν σχετική πρόθεση.

Όσο η γαλλική Αριστερά δεν εξασφαλίζει τις πολιτικές προϋποθέσεις για αξιόλογη παρουσία της στο επόμενο Κοινοβούλιο, θα πρέπει να αιτιάται τον αυτοκατακερματισμό της. Δεν έχει νόημα να καταφεύγει σε σενάρια «σκοτεινών κύκλων».

Σε κάθε περίπτωση, υπάρχει το πεδίο των κοινωνικών αγώνων, στο οποίο κρίνονται οι βασικές επιλογές κάθε κοινωνίας. Κάθε διαβεβαίωση του τύπου «ο Μακρόν σήμερα ανοίγει δρόμο για τη Λεπέν αύριο» δεν έχει νόημα παρά μόνο με την προϋπόθεση ότι η κοινωνία παραμένει αδρανής. Πόσο ρεαλιστική, όμως, μπορεί να θεωρείται η προϋπόθεση που προεξοφλεί την αδράνεια της κοινωνίας την επόμενη πενταετία;