3+4 μαθήματα για την Ελλάδα από τον πόλεμο στην Ουκρανία – Μέρος 1

Ανήκουμε σε αυτούς που θεωρούν ότι η “Ειδική Στρατιωτική Επιχείρηση” της Ρωσίας στην Ουκρανία σηματοδοτεί την όξυνση του υβριδικού ακόμα, παγκοσμίου πολέμου. Υβριδικού, δεδομένου ότι είναι έμμεσος και άμεσος –πλην όμως όχι κατακλυσμιαίος ακόμα– πόλεμος μεταξύ ΝΑΤΟ και Ρωσίας, με την τελευταία να υποστηρίζεται από τη Λευκορωσία, το Ιράν κυρίως, τη Βόρεια Κορέα αλλά και την Κίνα πιο διακριτικά.

Πρόκειται για ένα πόλεμο, στο φόντο του οποίου πέρα από τη Ρωσία βρίσκεται η Κίνα ως ο κατεξοχήν οικονομικός αντίπαλος των ΗΠΑ. Είναι επίσης ένας πόλεμος ο οποίος θα συνεχίσει να εξελίσσεται και να καθίσταται ολοένα οξύτερος έως ότου “επιλύσει” τα ζητήματα που βρίσκονται στη βάση του με τον τρόπο που οι πόλεμοι λύνουν τις βαθύτερες αιτίες. Δηλαδή το αν ο πλανήτης θα μείνει αμερικανοκεντρικός ή αν θα καταστεί πολυκεντρικός –έστω για ένα διάστημα– με ισχυρότερο έως και κυρίαρχο το ρόλο της (Ευρ)Ασίας.

Τέλος είναι ένας πόλεμος, ο οποίος σε ό,τι αφορά την Ουκρανία ξεκίνησε το 2014 με μια αμερικανοκίνητη, πετυχημένη αλλαγή καθεστώτος στο Κίεβο. Συνεχίστηκε ως εσωτερική, διεθνοποιημένη σύγκρουση στο Ντονμπάς, “πάγωσε” εν μέρει με τις προσχηματικώς συναφθείσες συμφωνίες του Μινσκ (Ι και ΙΙ) και “ξεπάγωσε” όταν το ΝΑΤΟ αρνήθηκε να δεσμευτεί ότι δεν θα επεκταθεί περαιτέρω προς Ανατολάς, συμπεριλαμβάνοντας και την Ουκρανία. Η ρωσική “Ειδική Στρατιωτική Επιχείρηση” αποτελεί την πλέον πρόσφατη και οξύτερη φάση αυτού του εξελισσόμενου πολέμου.

Η ξένη πατρωνία

Ένα χρόνο μετά μας προσφέρει πολύπλευρα και κομβικά μαθήματα, τόσο για τα παγκόσμια πράγματα, όσο και για τα καθ’ ημάς, στα οποία και θέλουμε να σταθούμε στο παρόν άρθρο:

Μάθημα πρώτον: Η ξένη πατρωνία, η ακροδεξιά και η παρασιτική ολιγαρχία, σκοτώνουν κυριολεκτικώς και μεταφορικώς. Υπάρχει μια διαδεδομένη άποψη ότι ο πόλεμος διεξάγεται βάσει ενός αθροίσματος όπλων. Αν, λοιπόν, σύμφωνα με την ίδια άποψη, έχεις ισχυρούς συμμάχους, που είναι διατεθειμένοι να σου δίνουν (δηλαδή να σου πουλάνε) πολλά από αυτά τα όπλα αξίζει να τους εκχωρείς μέρος της ανεξαρτησίας σου. Με άλλα λόγια αν έχεις πάτρωνες τότε είσαι ασφαλής.

Στα καθ’ ημάς, έχουμε στρατιές ακαδημαϊκών και δημοσιογράφων να μας προπαγανδίζουν πως οι ΗΠΑ, το Ισραήλ και η ΕΕ θα διαδραματίσουν αυτόν το ρόλο. Στην πλειοδοσία υπέρ της πατρωνίας κυριαρχούν κατά κανόνα ακροδεξιοί διαφόρων ειδών (από εμφανιζόμενους ως μετριοπαθείς μέχρι ευθέως νεοναζιστές), χωρίς όμως να λείπει και τμήμα της “Αριστεράς” και βέβαια οι παρασιτικές ολιγαρχίες, οι οποίες απομυζούν τους λαούς τους.

Αυτόν τον δρόμο ακολούθησε η Ουκρανία από το 2014. Από μια ουδέτερη χώρα, με φιλοδυτικές ηγεσίες, η Ουκρανία –μετά το πραξικόπημα του 2014– μετατράπηκε σε ΝΑΤΟϊκό προτεκτοράτο, με πολιτική ηγεμονία εθνικιστών και ακροδεξιών δυνάμεων και με την παρασιτική ολιγαρχία να παραμένει κυρίαρχη. Η Ουκρανία σήμερα έχει πράγματι, περισσότερα όπλα παρά ποτέ. Τα οπλοστάσια του ΝΑΤΟ αδειάζουν για να στέλνονται όπλα στο μέτωπο της Ουκρανίας.

Το Κίεβο έχει την ολοκληρωτική υποστήριξη των ΗΠΑ. Μόνο που αυτή η υποστήριξη είναι θανατηφόρα. Η χώρα, από τη στιγμή που υπήχθη σε μια ολοκληρωτική ξένη πατρωνία και έκλεισε οριστικώς κάθε οδό ειρήνευσης με τη Ρωσία  μετρά 9.000.000 πρόσφυγες, τουλάχιστον 120.000 νεκρούς, πολλαπλάσιους τραυματίες, έχει χάσει περίπου 20% της επικράτειάς της μέχρι σήμερα και έχει καταστραφεί οικονομικώς.

Το κυριότερο μάθημα λοιπόν είναι το εξής: οι χώρες ιδίως που κινδυνεύουν διεθνοπολιτικώς πρέπει να είναι σοφές ως προς το συσχετισμό ισχύος και να μην υπάγονται σε ξένες πατρωνίες. Η ακηδεμόνευτη από ξένους πάτρωνες, εθνική ανεξαρτησία αποτελεί το μεγαλύτερο όπλο των λαών. Το ίδιο και η καταστροφή της ακροδεξιάς, εθνικιστικής ιδεολογικής ηγεμονίας και της παρασιτικής ολιγαρχίας.

Οι λαοί που υπηρετούν ξένα συμφέροντα θα καταλήγουν κατεστραμμένοι, χρήσιμοι ηλίθιοι της ιστορίας. Εκτός των υπολοίπων λόγων, επειδή χωρίς ριζωμένη στο έθνος και στο λαό ιδεολογική ηγεμονία ανεξάρτητου πατριωτικού δημοκρατικού ρεύματος, τα μεγάλα μέρη του πληθυσμού δεν κινητοποιούνται. Και αυτό φαίνεται και στην Ουκρανία. Η ηγεμονία του ναζιστικών καταβολών και εκδηλώσεων, εθνικισμού φάνταζε πολύ ισχυρή όσο πυρπολούνταν άμαχοι στο κτίριο των συνδικάτων στην Οδησσό αλλά σήμερα οδηγεί στο “κυνήγι” εφέδρων στους δρόμους της Ουκρανίας.

Πόλεμος και προπαγάνδα

Μάθημα δεύτερον: ο πόλεμος παραμένει η συνέχιση της πολιτικής με άλλα μέσα και η προπαγάνδα όταν την καταναλώνεις ο ίδιος δεν βοηθά καθόλου. Η νίκη ή η ήττα σε ένα πόλεμο δεν καθορίζεται από άθροισμα μαχών και από προπαγανδιστικώς σκηνοθετημένες νίκες. Από το Σεπτέμβριο έως το Νοέμβριο 2022, η Ουκρανία ενήργησε ορισμένες πετυχημένες αντεπιθέσεις αξιοποιώντας υπαρκτές αδυναμίες των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων και ειδικότερα την υπέρ- επέκτασή τους σε ένα τεράστιο μήκος.

Οι αντεπιθέσεις αυτές κέρδισαν εδάφη, χωρίς ουσιαστικές μάχες και χωρίς μεγάλες απώλειες μεταξύ των Ρώσων. Με δεδομένο ότι η Ουκρανία δεν διαθέτει δική της πολιτική, αλλά ακολουθεί την πολιτική των ΗΠΑ, πάτησε πάνω σε αυτές τις εν μέρει πραγματικές και εν μέρει εμφανιζόμενες ως τέτοιες, επιτυχίες και πειθάρχησε περαιτέρω στην προπαγάνδα των ΗΠΑ περί επερχόμενης, πλήρους, ουκρανικής νίκης. Έτσι, δεν στράφηκε σε μια έστω σχετικώς έντιμη ειρήνη, όπως μπορούσε να κάνει και τον Μάρτιο 2022 αλλά και μετά τις συμφωνίες του Μινσκ.

Το Κίεβο υιοθέτησε ως στόχο του πολέμου την ολοκληρωτική ήττα της Ρωσίας. Αυτός ο στόχος, όμως, είναι αδύνατος εκτός κι αν η Ρωσία αιφνιδίως διαλυθεί εκ των έσω. Η επιλογή μη ρεαλιστικών στόχων, προσαρμοσμένων στις ανάγκες μιας ξένης δύναμης (εν προκειμένω των ΗΠΑ) και η κατανάλωση της προπαγάνδας από εκείνους που την παράγουν, αποτελούν ολέθριες επιλογές, ιδίως εν μέσω πολέμου.

Σκοπός και μέσα

Μάθημα τρίτον: Τα μέσα πρέπει να υπακούν στο σκοπό και να καθορίζονται από το οικονομικό και πολιτικό μοντέλο. Όταν ξεκίνησε ο πόλεμος στην Ουκρανία, το 2014, η Ρωσία (καπιταλιστική και κηδεμονευόμενη από φιλοδυτική έως εξαρτημένη από τη Δύση, ελίτ) κατάλαβε ακολούθως και του πολέμου στη Συρία, όπως και της αλλαγής καθεστώτος στη Λιβύη, ότι δεν υπήρχε για αυτήν περιθώριο να γίνουν σεβαστές από τη Δύση οι ρωσικές ανησυχίες και φιλοδοξίες της.

Η εξάρτηση της Ρωσίας από τη Δύση, η μετάπτωσή της –μετά την αποσύνθεση της Σοβιετικής Ένωσης– σε, εξαρτημένη από τα μεγάλα καπιταλιστικά κέντρα, μεσαία οικονομία, η υποχώρησή της στον τομέα της παραγωγής σύνθετων βιομηχανικών προϊόντων, τα ειδικά συμφέροντα των ολιγαρχών της και η επιβολή αυτών στην πολιτική διαδικασία, καθώς και οι λανθασμένες αναλύσεις, ώθησαν τη Μόσχα σε κατευναστική και ενδοτική στάση.

Η μετατροπή της Ουκρανίας σε προτεκτοράτο των ΗΠΑ αντιμετωπίστηκε με την επανάκτηση της Κριμαίας και με τις δύο συμφωνίες του Μινσκ. Η μείζονα πρόκληση εναντίον της Ρωσίας αντιμετωπίστηκε επί οκτώ χρόνια δια της ελάχιστης δυνατής, αντίδρασης. Επρόκειτο για επιβολή του οικονομικού και πολιτικού μοντέλου σε ό,τι αφορούσε τα μέσα αντίδρασης, τα οποία επιπλέον ήταν εντελώς ακατάλληλα ως προς το ζωτικό κίνδυνο τον οποίο αντιμετωπίζει δια της Ουκρανίας, η Ρωσία.

Και μετά την 24η Φεβρουαρίου 2022 όμως, η Ρωσία εκ νέου επιχείρησε να διεξάγει έναν ολοκληρωτικό ως προς τους σκοπούς του πόλεμο, με μέσα που προσομοίαζαν στους (αποτυχημένους παρεμπιπτόντως) “αυτοκρατορικούς” πολέμους των ΗΠΑ. Ο λόγος ήταν ότι το ρωσικό πολιτικό κατεστημένο δεν ήθελε να μεταβεί σε καθεστώς πολεμικής οικονομίας, περιορίζοντας δραματικώς τα προνόμια της ολιγαρχίας, ούτε και να διαταράξει την καταναλωτική οικονομία των μεγάλων αστικών κέντρων.

Διαπίστωσε, λοιπόν, με άσχημο τρόπο ότι ένας ολοκληρωτικός πόλεμος δεν μπορεί να διεξαχθεί με περιορισμένα μέσα. Οι ολοκληρωτικοί πόλεμοι απαιτούν τα αντίστοιχα μέσα. Με τη σειρά τους, όμως, αυτά προϋποθέτουν πανεθνική προσπάθεια, κεντρικό σχεδιασμό και περιορισμό –για να μην πούμε καταστροφή– των ολιγαρχών και του παρασιτισμού. Η Ρωσία δεν έχει επιτύχει ακόμα αυτή τη μετάβαση.

Εδώ πρέπει να εντάξουμε και το φαινόμενο Wagner. Η ανάπτυξη μιας τέτοιας έκτασης μισθοφορικής στρατιωτικής δύναμης, υπαγόμενης στο Κρεμλίνο κατά παράκαμψη των ρωσικών, επίσημων, εθνικών ενόπλων δυνάμεων, προδίδει το άγχος του Κρεμλίνου για βοναπαρτικές κινήσεις και εναντίον του Πούτιν, σε συνθήκες πανεθνικής κινητοποίησης. Επιπλέον αποδεικνύει ότι ακόμα και σήμερα, στη Ρωσία, το νεοφιλελεύθερο μοντέλο διοίκησης παραμένει κυρίαρχο, υπό την έννοια της ανάθεσης ενός πολύ μεγάλους μέρους της εθνικής προσπάθειας σε εργολαβίες. Η Wagner από πλευράς στρατιωτικής αποτελεσματικότητας δείχνει να τα πηγαίνει εξαιρετικά καλά. Δεν πρέπει, όμως, να μας διαφεύγει ότι σε συνθήκες ακόμα μεγαλύτερης έντασης του πολέμου, αλλά και παράτασής του στις σημερινές συνθήκες όξυνσης, η πανεθνική προσπάθεια είναι απαραίτητη και αναντικατάστατη.

Το Μέρος 2 αύριο