AfD: Στα δεξιά της Δεξιάς

του Γιάννη Φλώκου * – 

Ως κόμμα τοποθετημένο στα δεξιά του πολιτικού φάσματος, με συνθηματολογία κατά του ευρώ και των πακέτων διάσωσης και υπέρ της επιστροφής στα εθνικά νομίσματα ιδρύθηκε το 2013 η AfD (Alternative für Deutschland – Εναλλακτική για τη Γερμανία). Η απόρριψη των πακέτων διάσωσης στρεφόταν έμμεσα κατά της Ελλάδας (δεδομένου ότι ήταν ο κύριος αποδέκτης των πακέτων αυτών).

Η AfD δεν χρησιμοποίησε ανθελληνικές κορώνες ή τα γνωστά στερεότυπα κατά των Ελλήνων – τουλάχιστον όχι σε επίπεδο επίσημης κομματικής τοποθέτησης. Η προσέγγισή τους ήταν περισσότερο στη βάση «το ευρώ μας βλάπτει όλους». Για παράδειγμα, κατά τις ευρωεκλογές του 2014, το κεντρικό της σύνθημα ήταν «oι Έλληνες υποφέρουν, οι Γερμανοί πληρώνουν, οι τράπεζες τα κονομάνε». Ο ιδρυτής της AfD Μπέρντ Λούκε ήταν μεν λαϊκιστής, κρατούσε, όμως, εμφανή διαχωριστική γραμμή από τη φιλοναζιστική Ακροδεξιά.

Μετά το σχετικά καλό αποτέλεσμα στις ευρωεκλογές του 2014 (πήρε 7,1% και εξέλεξε επτά ευρωβουλευτές) άρχισε, δημοσκοπικά, η κατιούσα. H πιο πιθανή εξήγηση είναι ότι η υπερσυντηρητική οικονομική ελίτ της Γερμανίας, καθώς και το ξενόφοβο (με την οικονομική έννοια του όρου) τμήμα της μικρομεσαίας τάξης (το ακροατήριο στο οποίο στόχευε ο Λούκε), καλυπτόταν απόλυτα από τη ρητορική του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, ειδικά όπως αυτή εκφραζόταν κατά το πρώτο εξάμηνο του 2015.

Η ακροδεξιά στροφή

Και κάπου σε αυτό το σημείο άρχισαν οι εσωκομματικές γκρίνιες, οι οποίες και οδήγησαν την AfD σε διάσπαση και αλλαγή πολιτικής. Η συνθηματολογία της έγινε πιο εθνικιστική και στο προσκήνιο άρχισαν να εμφανίζονται κάποια στελέχη με εμφανώς φιλοναζιστικές θέσεις. Ο Λούκε αποχώρησε, ιδρύοντας νέο πολιτικό φορέα, ο οποίος όμως δεν είχε τύχη. Το δίλημμα «ευρώ ή εθνικά νομίσματα» πέρασε σε δεύτερη μοίρα. Η AfD επικεντρώθηκε σχεδόν αποκλειστικά στο προσφυγικό και στα προβλήματα ασφάλειας που θα μπορούσαν να προκύψουν εξαιτίας της εισόδου επίδοξων τρομοκρατών με προσφυγικό μανδύα.

Ως εκ τούτου,στο στόχαστρο μπήκε και η λεγόμενη Willkommenspolitik της Μέρκελ, δηλαδή η πολιτική τού «είστε όλοι ευπρόσδεκτοι». Παρά το γεγονός ότι αυτή η πολιτική στροφή φάνηκε αρχικά να μην αποδίδει καρπούς για την AfD, τα τρομοκρατικά χτυπήματα με ισλαμικό κίνητρο (με αποκορύφωμα την επίθεση με φορτηγό στη χριστουγεννιάτικη αγορά του Βερολίνου στις 19 Δεκεμβρίου 2016, η οποία στοίχισε τη ζωή σε δώδεκα ανθρώπους) άλλαξαν τα δεδομένα.

Στο σημείο αυτό αξίζει να αναφέρουμε ότι ο εγκέφαλος-εκτελεστής της τρομοκρατικής επίθεσης του Βερολίνου, ο Άνις Άμρι, είχε εισέλθει παράνομα στη Γερμανία τον Ιούλιο του 2015 και είχε καταθέσει αίτηση ασύλου λίγες ημέρες μετά την είσοδό του. Ήταν, δηλαδή, χαρακτηριστικός εκπρόσωπος της ομάδας των«επίδοξων τρομοκρατών με προσφυγικό μανδύα», την οποία είχε βάλει στο στόχαστρό της η AfD!

Εκλογικά κερδισμένοι

Ως εκ τούτου το συγκεκριμένο κόμμα υπήρξε σε πολιτικό επίπεδο ο αποκλειστικός κερδισμένος από το αίσθημα ανασφάλειας και φόβου που κυρίευσε το γερμανικό λαό. Τα παραδοσιακά κόμματα, στο πλαίσιο της πολιτικής ορθότητας, αρνούνταν πεισματικά να συνδέσουν την τρομοκρατία με την ανεξέλεγκτη εισροή προσφύγων.

Κατά την πρόσφατη προεκλογική περίοδο στη Γερμανία όλες οι αφίσες της AfD προέβαλαν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο τον κίνδυνο που διατρέχει η Ευρώπη και οι αξίες της από την επέλαση των προσφύγων καθώς και από τον συνεπαγόμενο κίνδυνο ισλαμοποίησης. Στο συγκεκριμένο γήπεδο, η AfD έπαιζε μόνη της, αφού τα υπόλοιπα κόμματα υποβάθμιζαν επιδεικτικά το όποιο πρόβλημα.

Εκ του αποτελέσματος η συγκεκριμένη προεκλογική καμπάνια απέδωσε τα μέγιστα για την AfD, αφού αναδείχθηκε τρίτο κόμμα συγκεντρώνοντας το 12,6% των ψήφων και εκλέγοντας 94 βουλευτές σε σύνολο 709 εδρών. Το γεγονός αυτό, πέραν όλων των άλλων, περιορίζει και τη δυνατότητα σχηματισμού κυβερνητικού συνασπισμού από την παρούσα Βουλή.

Αντίκτυπο στην Ελλάδα

Πώς επηρεάζουν όλα αυτά την Ελλάδα; Άμεσα και μάλλον αρνητικά: όσο οι Χριστιανοδημοκράτες της Μέρκελ έχουν στα δεξιά τους ένα κόμμα από το οποίο χάνουν ψήφους, αυξάνεται ο κίνδυνος να υιοθετήσουν σκληρότερες θέσεις στο προσφυγικό. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι χιλιάδες εγκλωβισμένοι πρόσφυγες να συνεχίσουν να παραμένουν στην Ελλάδα. Επίσης, έχει αρνητική επίπτωση και στα οικονομικά, καθώς η όποια συζήτηση για την αναδιάρθρωση τού χρέους καθίσταται απαγορευτική.

Τι μέλλει γενέσθαι με τον λαϊκισμό στη Γερμανία; Αμέσως μετά τις ομοσπονδιακές εκλογές του Σεπτεμβρίου υπήρξε ακόμα μία διάσπαση στην AfD, η δεύτερη μετά την αποχώρηση Λούκε. Η εκ των ιδρυτικών στελεχών και εκλεγείσα βουλευτής Φράουκε Πέτρι αποχώρησε (ακολουθούμενη και από κάποια άλλα στελέχη), ζητώντας μια πιο ρεαλιστική πολιτική και προαναγγέλλοντας ίδρυση νέου πολιτικού φορέα.

Πάρα ταύτα, η εντύπωση που κυριαρχεί είναι πως το ρεύμα του λαϊκισμού ήρθε για να μείνει, ανεξάρτητα από τον αριθμό των κομμάτων που θα το εκπροσωπούν. Ενδόμυχη ελπίδα των παραδοσιακών κομμάτων είναι η πολυδιάσπαση του χώρου,η οποία θα μπορούσε να έχει ως αποτέλεσμα την αδυναμία των κομμάτων που τον εκπροσωπούν να ξεπεράσουν το όριο του 5% που απαιτείται για την είσοδο στην Ομοσπονδιακή Βουλή. Προς το παρόν, όμως, κάτι τέτοιο δεν διαφαίνεται στον ορίζοντα, δεδομένου ότι η AfD παραμένει ο κυρίαρχος εκπρόσωπος του χώρου.

* Ο Γιάννης Φλώκος είναι διδάκτωρ ηλεκτρολόγος-μηχανικός και μηχανικός ηλεκτρονικών υπολογιστών, καθώς και αντιπρόεδρος του Συλλόγου Ελλήνων Επιστημόνων Φρανκφούρτης.