Αφγανιστάν: Οι τελευταίες εξελίξεις και η εμφάνιση του Γάνι

Η αερογέφυρα στο αεροδρόμιο της Καμπούλ για την απομάκρυνση από το Αφγανιστάν υπηκόων δυτικών χωρών και Αφγανών συνεργατών τους παραμένει ανοιχτή, ενώ συνεχίζονται και οι αναφορές για βιαιοπραγίες από πλευράς των Ταλιμπάν. Την ίδια ώρα η Δύση αναμένει από τους ισλαμιστές να σεβαστούν τους διεθνείς κανόνες και τα ανθρώπινα δικαώματα, ενώ οι Ταλιμπάν συνεχίζουν τις επαφές με στελέχη προηγούμενων αφγανικών κυβερνήσεων.

Αμερικανοί στρατιώτες που φυλάσσουν τις επιχειρήσεις απομάκρυνσης πολιτών στο αεροδρόμιο της Καμπούλ έριξαν πυρά κατά τη διάρκεια της νύχτας σε μια προσπάθεια να ελέγξουν τα πλήθη, όμως δεν υπάρχουν αναφορές για νεκρούς ή τραυματίες, δήλωσε σήμερα ο εκπρόσωπος Τύπου του Πενταγώνου Τζον Κίρμπι, επισημαίνοντας ότι οι πυροβολισμοί δεν ήταν απευθείας εναντίον Αφγανών ή οποιουδήποτε άλλου. Ο αριθμός των Αμερικανών στρατιωτών στο διεθνές αεροδρόμιο της Καμπούλ αυξήθηκε σήμερα σε περίπου 4.500, ενώ το επόμενο εικοσιτετράωρο αναμένονται μερικές εκατοντάδες ακόμη.

Την ίδια ώρα, αξιωματούχος των Ταλιμπάν ανέφερε πως και από τη δική τους πλευρά υπήρξαν πυροβολισμοί στον αέρα προκειμένου να διαλυθούν τα πλήθη στο αεροδρόμιο της Καμπούλ. Ο ίδιος πρόσθεσε ότι οι Ταλιμπάν δεν έχουν καμία πρόθεση να τραυματίσουν κανέναν, κατηγορώντας παραλλήλως τις δυτικές χώρες για εφαρμογή ενός «χαοτικού σχεδίου απομάκρυνσης» πολιτών από το Αφγανιστάν. Από την πλευρά του, το υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ κατηγόρησε τους Ταλιμπάν ότι δεν τηρούν την υπόσχεσή τους για ελεύθερη πρόσβαση στους Αφγανούς, που επιθυμούν να μεταβούν στο αεροδρόμιο

Η “μάχη” του αεροδρομίου

Εντωμεταξύ συνεχίζεται η απομάκρυνση υπηκόων δυτικών χωρών, αλλά και Αφγανών συνεργατών τους. Η Γαλλία, η Γερμανία και η Βρετανία έχουν αρχίσει ήδη να απομακρύνουν πολίτες τους και ντόπιους εργολάβους, ενώ σήμερα έφτασε στην Καμπούλ και το πρώτο ισπανικό αεροσκάφος. Η Ισπανία σχεδιάζει να απομακρύνει αεροπορικώς περίπου 500 ανθρώπους, περιλαμβανομένων μελών του προσωπικού της ισπανικής πρεσβείας, αλλά και Αφγανών που συνεργάστηκαν μαζί τους και των οικογενειών τους. Το πρώτο αεροπλάνο απογειώθηκε από το Ντουμπάι, όπου είχε σταλεί νωρίτερα αυτήν την εβδομάδα, ένα δεύτερο παραμένει στο Ντουμπάι και ένα τρίτο, εξοπλισμένο με ιατρικά μέσα, είναι εν πτήση.

Επιχείρηση για την απομάκρυνση 100 ξένων υπαλλήλων του, προκειμένου να εργαστούν από το Καζακστάν, ανακοίνωσε και ο ΟΗΕ, υπογραμμίζοντας ότι «παραμένει  δεσμευμένος να μείνει στο Αφγανιστάν και να προσφέρει τη στήριξή του στον αφγανικό λαό, σε αυτήν την ώρα ανάγκης». Χαρακτηρίζει μάλιστα την απομάκρυνση των 100 υπαλλήλων του «προσωρινό μέτρο». Σημειώνεται ότι ο ΟΗΕ έχει περίπου 300 εργαζόμενους από ξένες χώρες και 3.000 ντόπιους υπαλλήλους στο Αφγανιστάν.

Πυρά όμως, εκτός από το αεροδρόμιο της Καμπούλ, σημειώθηκαν και στην πόλη Τζαλαλαμπάντ, όπου Ταλιμπάν πυροβόλησαν εναντίον κατοίκων που επιχείρησαν να υψώσουν τη σημαία του Αφγανιστάν σε πλατεία. Σύμφωνα με αυτόπτες μάρτυρες και πρώην αξιωματικό της αφγανικής αστυνομίας τουλάχιστον τρεις άνθρωποι σκοτώθηκαν και περίπου δέκα τραυματίσθηκαν. Οι Ταλιμπάν πάντως δεν σχολίασαν το περιστατικό.

Αγωνία για τις γυναίκες στο Αφγανιστάν

Σημειώνεται ότι, την Τρίτη, ο αντιπρόεδρος του Γάνι, Αμρουλάχ Σάλεχ, εμφανίστηκε ως ο «νόμιμος υπηρεσιακός πρόεδρος» και κάλεσε τους Αφγανούς σε αντίσταση κατά των Ταλιμπάν. Σήμερα πάντως τα Εμιράτα ανακοίνωσαν ότι ο φυγάς πρόεδρος του Αφγανιστάν βρίσκεται στη χώρα του Κόλπου. «Τα ΗΑΕ καλωσόρισαν τον πρόεδρο Άσραφ Γάνι και την οικογένειά του στη χώρα, για ανθρωπιστικούς λόγους» ανέφερε ανακοίνωση του υπουργείου Εξωτερικών των ΗΑΕ.

Εντωμεταξύ, παρά τις επίσημες διαβεβαιώσεις  των Ταλιμπάν, έρχονται στο φως πληροφορίες για βιαιοπραγίες εναντίον πολιτών κυρίως από τις περιοχές κοντά στο αεροδρόμιο της Καμπούλ. Παραλλήλως κορυφώνεται η ανησυχία για την κατάσταση των γυναικών και των κοριτσιών στο Αφγανιστάν, μετά και τις πρώτες δηλώσεις εκπροσώπων της ισλαμικής οργάνωσης.

Η ΕΕ και άλλες είκοσι χώρες (Αλβανία, Αργεντινή, Αυστραλία, Βραζιλία, Καναδάς, Χιλή, Κολομβία, Κόστα Ρίκα, Ισημερινός, Ελ Σαλβαδόρ, Ονδούρα, Γουατεμάλα, Βόρεια Μακεδονία, Νέα Ζηλανδία, Νορβηγία, Παραγουάη, Σενεγάλη, Ελβετία, Ηνωμένο Βασίλειο και ΗΠΑ) καλούν όσους έχουν θέση εξουσίας στο Αφγανιστάν «να εγγυηθούν την προστασία τους» και δηλώνουν ότι θα παρακολουθούν στενά τη διασφάλιση των δικαιωμάτων και των ελευθεριών τους.

Το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ ανακοίνωσε ότι θα πραγματοποιήσει ειδική συνεδρίαση στις 24 Αυγούστου για να εξετάσει «τις σοβαρές ανησυχίες σε σχέση με τα ανθρώπινα δικαιώματα», μετά την ανάληψη της εξουσίας από τους Ταλιμπάν. Η συνεδρίαση, στη Γενεύη, θα γίνει μετά από αίτημα του Αφγανιστάν και του Πακιστάν, το οποίο υποστηρίζεται, μέχρι στιγμής, από 89 χώρες, ενώ απαιτείται η υποστήριξη του ενός τρίτου των 47 κρατών μελών του Συμβουλίου.

Την διεξαγωγή της έκτακτης συνεδρίασης στηρίζουν,έως τώρα, η Βρετανία και η Γαλλία, που είναι μέλη, αλλά όχι η Κίνα και η Ρωσία. Σε ό,τι αφορά τις ΗΠΑ, που έχουν καθεστώς παρατηρητή στο Συμβούλιο, σύμφωνα με έναν προσωρινό κατάλογο του ΟΗΕ, δεν περιλαμβάνονται μεταξύ των χωρών που υποστηρίζουν το αίτημα.

Η εμφάνιση του Γάνι 

Η Δύση, αλλά και άλλοι διεθνείς παίκτες αναμένουν από τους Ταλιμπάν να δώσουν “δείγμα γραφής” για το πώς σκοπεύουν να κυβερνήσουν τη χώρα, επιμένωντας στο θέμα του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των διεθνών συνθηκών. Την ίδια ώρα οι Ταλιμπάν συνεχίζουν τις επαφές με σημαίνοντα στελέχη προηγούμενων αφγανικών κυβερνήσεων.

Οι επαφές αυτές αναμένεται μάλιστα να κορυφωθούν το επόμενο σαρανταοκτάωρο. Στο πλαίσιο αυτών των επαφών, έγινε και η συνάντηση του διοικητή των Ταλιμπάν και ηγετικού στελέχους του Δικτύου Χακάνι, Ανας Χακάνι, με τον πρώην πρόεδρο του Αφγανιστάν Χαμίντ Καρζάι. Στην συνάντηση μάλιστα, τον πρώην πρόεδρο συνόδευε ο μέχρι πρότινος επικεφαλής του Ανωτάτου Συμβουλίου Εθνικής Συμφιλίωσης και πρώην υπουργός Εξωτερικών, Αμπντουλάχ Αμπντουλάχ.

Τις επαφές των Ταλιμπάν με τον προκάτοχό του Χαμίντ Καρζάι στηρίζει και ο Γάνι, ο οποίος εμφανίστηκε με βιντεοσκοπημένο μήνυμα στο Facebook, επιβεβαιώνοντας ότι βρίσκεται στα Εμιράτα. Δηλώνει επίσης ότι δεν σκοπεύει να παραμείνει στην …εξορία και επαναλαμβάνει ότι εγκατέλειψε το Αφγανιστάν για να αποφευχθεί η αιματοχυσία. Υποστηρίζει τέλος ότι δεν έφυγε … φορτωμένος.

Διπλωματικός πυρετός 

Σχολιάζοντας πάντως την δήλωση του Γάνι, ότι βρίσκεται «σε συζητήσεις για να επιστρέψει», η αναπληρώτρια υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Γουέντι Σέρμαν, επανέλαβε ότι οι ΗΠΑ δεν θεωρούν πλέον τον Άσραφ Γάνι ως παράγοντα στην πολιτική σκηνή του Αφγανιστάν.

Την ίδια ώρα, ο Τζο Μπάιντεν και η αντιπρόεδρος Κάμαλα Χάρις συζήτησαν τρόπους για την επιτάχυνση της απομάκρυνσης των Αμερικανών υπηκόων και προσφύγων από το Αφγανιστάν με όλη την ομάδα ασφαλείας: τον υπουργό Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν, τον υπουργό Άμυνας Λόιντ Όστιν, τον πρόεδρο του γενικού επιτελείου ενόπλων δυνάμεων, στρατηγό Μαρκ Μίλεϊ, τη διευθύντρια των Υπηρεσιών Πληροφοριών Αβρίλ Χέινς, τον διευθυντή της CIA Ουίλιαμ Μπερνς και τον σύμβουλο εθνικής ασφαλείας Τζέικ Σάλιβαν.

Ο Τζο Μπάιντεν, ο οποίος δέχεται έντονη κριτική για την απόφασή του να αποσύρει τα αμερικανικά στρατεύματα από το Αφγανιστάν, συζήτησε τις εξελίξεις και σε τηλεφωνική επικοινωνία που είχε με την Άγγελα Μέρκελ. Λίγες ώρες νωρίτερα ο Αμερικανός πρόεδρος είχε συμφωνήσει και με τον Μπόρις Τζόνσον να μετέχουν στην έκταση Σύνοδο Κορυφής της G7 για το Αφγανιστάν, την επόμενη εβδομάδα. Παραλλήλως, ο ΓΓ του ΝΑΤΟ ανακοίνωσε έκτακτο Συμβούλιο των Υπουργών Εξωτερικών της Συμμαχίας για την Παρασκευή.

Στο παιχνίδι μπαίνει όμως και το Ιράν με τον πρόεδρο Εμπραχίμ Ραϊσί να δηλώνει στους ομολόγους του της Ρωσίας και της Κίνας,  Πούτιν και Σι Τζινπίνγκ, ότι η Τεχεράνη είναι έτοιμη να συνεργαστεί μαζί τους για την εδραίωση της «σταθερότητας και της ειρήνης» στο Αφγανιστάν. Σημειώνεται ότι το Ιράν είχε τεταμένες σχέσεις με τους Ταλιμπάν, από το 1996 που κατέλαβαν την εξουσία, μέχρι το 2001 που εκδιώχθηκαν, μετά την αμερικανική εισβολή. Η Τεχεράνη δεν αναγνώρισε, άλλωστε, ποτέ το καθεστώς των Ταλιμπάν, ωστόσο πρόσφατα δήλωσε ότι θα πρέπει να αποτελούν «μέρος μιας μελλοντικής λύσης» στο Αφγανιστάν.