Αφγανιστάν: Το φλερτ δύο άσπονδων εχθρών

Έπειτα από τις απ’ευθείας διαπραγματεύσεις του με τον Κιμ Γιονγκ Ουν, ο πρόεδρος Τραμπ κατάφερε και πάλι να κάνει την έκπληξη. Την Τρίτη είχε τηλεφωνική επικοινωνία, με τον πολιτικό ηγέτη των Ταλιμπάν Μουλά Μπαραντάρ, την πρώτη απ’ευθείας συνομιλία Αμερικανού προέδρου και ηγετικού στελέχους του ισλαμικού κινήματος. Ο Τραμπ δήλωσε «απόλυτα ικανοποιημένος» από την συνομιλία του με το ηγετικό στέλεχος των Ταλιμπάν, εμφανιζόμενος μάλιστα έτοιμος να τους υποδεχτεί ακόμα και στον Λευκό Οίκο!

Λίγο όμως μετά το τέλος της, πράγματι ιστορικής αυτής συνομιλίας, οι Ταλιμπάν πραγματοποίησαν μία νέα αιματηρή επίθεση εις βάρος των κυβερνητικών δυνάμεων στην βόρεια επαρχία Κουντούζ. Φαίνεται πως η περίφημη συμφωνία “αποκλιμάκωσης της βίας”, που υπογράφτηκε με τους Αμερικανούς, αποτελεί “κενό γράμμα” για τους Ταλιμπάν.

Ο λόγος είναι πως, αν και τερμάτισαν τις επιθέσεις τους εις βάρος των ξένων στρατευμάτων, δεν φαίνονται διατεθειμένοι να το κάνουν εις βάρος των δυνάμεων της αφγανικής κυβέρνησης. Οι Ταλιμπάν ζητούν την απελευθέρωση 5000 χιλιάδων μαχητών τους, οι οποίοι κρατούνται στις αφγανικές φυλακές. Στην πραγματικότητα, θέλουν να σύρουν την αφγανική κυβέρνηση σε διαπραγματεύσεις, κυριολεκτικά με το πιστόλι στον κρόταφο! Οι “μπαρουτοκαπνισμένοι” μαχητές τους, μοιάζει σαν να “ξύνονται στην γκλίτσα του τσοπάνη”.

Διότι την στιγμή που ο Τραμπ εμφανίζεται πρόθυμος να τερματίσει την αμερικανική στρατιωτική παρουσία στο Αφγανιστάν, κάνοντας μάλιστα ιστορικές υποχωρήσεις, οι Ταλιμπάν παίζουν με την υπομονή του, προβαίνοντας σε μία μάλλον αχρείαστη επίθεση. Πάντως, αναμφίβολα, το Αφγανιστάν ζει ιστορικές στιγμές. Οι ΗΠΑ είναι έτοιμες για πλήρη αποκατάσταση διπλωματικών σχέσεων με μία οργάνωση, η οποία τα προηγούμενα χρόνια ήταν συνώνυμο του ισλαμικού φανατισμού και της τρομοκρατίας.

Στο έλεος των Ταλιμπάν

Ως απάντηση στην επίθεση των Ταλιμπάν, οι Αμερικανοί βομβάρδισαν θέσεις τους στην Χελμάντ, καλώντας το ισλαμικό κίνημα να σταματήσει «τις άσκοπες επιθέσεις». Ταυτόχρονα, προειδοποίησαν πως θα «υπερασπιστούν τους Αφγανούς εταίρους τους», μία φράση που σίγουρα ήχησε σαν “μουσική στα αυτιά” του προέδρου Γάνι. Ο Αφγανός πρόεδρος είχε τον φόβο πως οι ΗΠΑ θα εγκατέλειπαν την κυβέρνηση του στο έλεος των Ταλιμπάν.

Και δεν είχε καθόλου άδικο. Διότι, όλο αυτό το διάστημα, η μοναδική έννοια του Τραμπ ήταν να μην έχουν θύματα οι Αμερικανοί από τις επιθέσεις των Ταλιμπάν. Σε δηλώσεις του  Αμερικανός πρόεδρος, είχε φτάσει στο σημείο να δικαιολογήσει ακόμα και την σοβιετική εισβολή του 1979, μία δήλωση που προκάλεσε μεγάλη ανησυχία στην αφγανική κυβέρνηση για τις τελικές προθέσεις του.

Είναι ενδεικτικό πως ο Αμερικανός ειδικός απεσταλμένος Ζαλμάι Χαλιλζάντ, πρόκρινε την συνέχιση των διαπραγματεύσεων με τους Ταλιμπάν, ακόμα και όταν οι τελευταίοι χτυπούσαν μανιωδώς τις κυβερνητικές δυνάμεις. Ενοχλημένοι από την ήπια στάση του Χαλιλζάντ έναντι των Ταλιμπάν, ο οποίος απέκλεισε μέχρι και την κυβέρνηση Γάνι από τις ειρηνευτικές συνομιλίες, οι Αφγανοί αξιωματούχοι του έβγαλαν το ψευδώνυμο “αντιβασιλέας”!

Η ιστορική συμφωνία

Ο Τραμπ τερμάτισε προσωρινά τις διαπραγματεύσεις, μόλις τον περασμένο Σεπτέμβριο, όταν σε μία επίθεση των Ταλιμπάν σκοτώθηκε ένας Αμερικανός στρατιώτης (και μερικές δεκάδες Αφγανοί). Γρήγορα όμως επέστρεψε στην διαπραγματευτική οδό, με απώτερο σκοπό να αποσύρει τους Αμερικανούς από έναν αιματηρό και πολυδάπανο πόλεμο, έχοντας κατανοήσει πως αδυνατούν να νικήσουν.

Οι διαπραγματεύσεις ΗΠΑ-Ταλιμπάν είχαν ως αποτέλεσμα την ιστορική ειρηνευτική συμφωνία του περασμένου Σαββάτου, η οποία υπεγράφη στην Ντόχα. Σύμφωνα με αυτήν, οι Αμερικανοί θα αποσύρουν πλήρως τα στρατεύματα τους, έπειτα από μία μεταβατική περίοδο 14 μηνών και θα σταματήσουν να εμπλέκονται στις εσωτερικές υποθέσεις του Αφγανιστάν.

Οι Ταλιμπάν, από την πλευρά τους, δεσμεύονται να τερματίσουν τους δεσμούς τους με την τρομοκρατία και να ξεκινήσουν ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις με την αφγανική κυβέρνηση. Το πρώτο σκέλος της συμφωνίας μοιάζει ως το πιο εύκολο. Οι Ταλιμπάν βλέπουν ανταγωνιστικά την ύπαρξη του Ισλαμικού Κράτους στο Αφγανιστάν, ενώ η Αλ Κάιντα, χωρίς τον χαρισματικό Οσάμα Μπιν Λάντεν, μοιάζει πλέον ως μία σκιά του εαυτού της.

Τα παιδιά του πολέμου

Οι Ταλιμπάν προέρχονται από “τα σπλάχνα” της αφγανικής κοινωνίας, κάτι που εξηγεί την αξιοθαύμαστη αντοχή και δυναμική τους. Η αμερικανική υπεροπλία δεν κατάφερε να νικήσει τους σκληροτράχηλους πολεμιστές του ισλαμικού κινήματος, του οποίου η μυστικοπάθεια και ο φανατισμός θύμιζε αρκετά τους Κόκκινους Χμερ στην Καμπότζη. Όμως οι Ταλιμπάν δεν θυμίζουν πια τους “πρωτόγονους” πολεμιστές του πρόσφατου παρελθόντος.

Έχουν πλέον λογαριασμούς στα social media, ενώ έφτασαν μέχρι και οι New York Times φιλοξενούν άρθρα των ηγετών τους! Μία σειρά από χώρες εμφανίζονται πρόθυμες να σπάσουν την πολυετή διπλωματική τους απομόνωση και να συνάψουν διπλωματικές σχέσεις μαζί τους. Όμως, προκειμένου να υπάρξει ειρήνη στο Αφγανιστάν, πρέπει οι Ταλιμπάν να κάνουν την μεγάλη υπέρβαση. Δηλαδή να σφίξουν το χέρι των μισητών αντιπάλων τους στην αφγανική κυβέρνηση, με την οποία τους χωρίζει άσβεστο μίσος.

Αυτό είναι που αποτελεί το μεγάλο στοίχημα της ειρηνευτικής συμφωνίας. Όπως έδειξε η πρόσφατη επίθεση στην Κοντούζ, οι Ταλιμπάν δεν φαίνεται να ενθουσιάζονται με αυτήν την προοπτική. Στον αντίποδα, φαίνονται πρόθυμοι να ξεκαθαρίσουν τους λογαριασμούς με την αφγανική κυβέρνηση, ξεκινώντας έναν νέο γύρο αιματηρών συγκρούσεων. Πάντως αξίζει να σημειώσουμε πως ο Αμερικανός υπουργός Άμυνας έδειξε «κατανόηση» που οι Ταλιμπάν δεν μπορούν να ελέγξουν το σύνολο των μαχητών τους

Είναι φανερό πως η Ουάσιγκτον είναι αποφασισμένη να δώσει μία ευκαιρία στην ειρήνη στο πολύπαθο Αφγανιστάν. Όμως οι Ταλιμπάν είναι τα παιδιά των ατέρμονων αφγανικών πολέμων, που συγκλονίζουν την χώρα από το 1979. Επομένως το μεγάλο ερώτημα είναι, αν είναι διατεθειμένοι να ζήσουν με ειρήνη, την οποία δεν γνώρισαν ποτέ στην ζωή τους.