Αγκάθι η Δυτική Σαχάρα στη συμφωνία Ισραήλ-Μαρόκου

Η συμφωνία ειρήνης μεταξύ Ισραήλ και Μαρόκου, που έγινε με διπλωματική πρωτοβουλία του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, προκάλεσε έντονες αντιδράσεις, σε αντίθεση με εκείνες που υπέγραψε το εβραϊκό κράτος με Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Μπαχρέιν και Σουδάν. Το γεγονός, ότι ο Τραμπ αναγνώρισε μαροκινή κυριαρχία επί της περιοχής της Δυτικής Σαχάρας, ως αντάλλαγμα για την συμφωνία ειρήνης, προκάλεσε την οργή της Αλγερίας, τις επικρίσεις της Ρωσίας και την έμμεση αντίδραση της Τουρκίας.

Το Μαρόκο χρησιμοποιεί την αναγνώριση κυριαρχίας επί της Δυτικής Σαχάρας, για να μετριάσει τις αντιδράσεις στο εσωτερικό του, για την εξομάλυνση των σχέσεων με το Ισραήλ. Οι κύριες ισλαμιστικές οργανώσεις απέρριψαν το σχέδιο της κυβέρνησης για ειρήνη με το Ισραήλ. Η θρησκευτική πτέρυγα του ισλαμικού κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (PJD) –συγκυβερνά με άλλα κόμματα– το κίνημα Ενότητας και Μεταρρυθμίσεων (MUR), δήλωσε ότι «η κίνηση είναι απαράδεκτη» και κατήγγειλε «όλες τις προσπάθειες εξομάλυνσης και τη σιωνιστική διείσδυση».

To εκτός νόμου κίνημα Adl Wal Ihssane, μια από τις μεγαλύτερες αντιπολιτευτικές οργανώσεις, δήλωσε ότι η συμφωνία ειρήνης αποτελεί «πισώπλατη μαχαιριά προς τους Παλαιστίνιους». Η αμερικανική αναγνώριση για μαροκινή κυριαρχία επί της Δυτικής Σαχάρας, έκαμψε τις όποιες επιφυλάξεις του Μαρόκου για την εξομάλυνση των σχέσεων με το Ισραήλ.

Η κίνηση της Ουάσιγκτον δεν σημαίνει και διεθνή αναγνώριση, απλά ενισχύει την επιχειρηματολογία και τις εδαφικές αξιώσεις του Μαρόκου στην αμφισβητούμενη περιοχή. Δεν θεωρείται τυχαίο ότι τα Εμιράτα άνοιξαν πρόσφατα ένα προξενείο στο Laayoune στη Δυτική Σαχάρα. Το ίδιο δήλωσαν ότι θα κάνουν Μπαχρέιν και Ιορδανία, επίσης, σύμμαχοι των αμερικανών. Η Ουάσινγκτον ανακοίνωσε και αυτή, ότι σκοπεύει να ανοίξει προξενείο στη Ντάχλα στη Δυτική Σαχάρα «για την προώθηση οικονομικών και επιχειρηματικών ευκαιριών για την περιοχή».

Η αμφισβητούμενη περιοχή της Δυτικής Σαχάρας αποτελεί σημείο διαμάχης δεκαετιών μεταξύ του Μαρόκου και των αυτονομιστών του Μετώπου Πολισάριο, που υποστηρίζονται από την Αλγερία. Οι διαμάχες συνεχίστηκαν μέχρι και το 1991, όταν οι δύο πλευρές, κατάφεραν να συμφωνήσουν στη διεξαγωγή ενός δημοψηφίσματος. Μετά τη συμφωνία, το Μαρόκο έλεγχε την πλειονότητα των περιοχών της Δυτικής Σαχάρας.

Δυτική Σαχάρα 

Μεταξύ των περιοχών που βρίσκονται υπό τον έλεγχο του Μαρόκου, περιλαμβάνονται αποθέματα φωσφόρου καθώς και αλιευτικά ύδατα. Μέχρι σήμερα, δεν έχει διεξαχθεί δημοψήφισμα, εξαιτίας επίμαχων σημείων, που άπτονται της δημιουργίας εκλογικών καταλόγων. Έχουν γίνει προσπάθειες και από τις δύο πλευρές να προσαρμόσουν τα δημογραφικά στοιχεία, ώστε να επηρεάσου τα αποτελέσματα προς οφελός τους.

Στην Δυτική Σαχάρα, διαμένουν περίπου 500.000 άνθρωποι, οι περισσότεροι από τους οποίους βρίσκονται στην πρωτεύουσα Laayoune. Μετά από αρκετούς αποτυχημένους γύρους διαπραγματεύσεων, το Μέτωπο Πολισάριο προσπαθεί να συγκεντρώσει νέα διεθνή υποστήριξη για να επαναληφθούν οι συνομιλίες για δημοψήφισμα.

Οι διαπραγματεύσεις που έγιναν με τη μεσολάβηση των Ηνωμένων Εθνών, έχουν σταματήσει από την άνοιξη του 2019. Το Μέτωπο Πολισάριο έχει δηλώσει, πως  δεν ισχύει η συμφωνία του 1991. Η αιτιολογία του είναι ότι το Μαρόκο ανέπτυξε στρατεύματα σε μια ουδέτερη ζώνη την οποία επιτηρούν δυνάμεις των Ηνωμένων Εθνών, προκειμένου να εκδιώξει μια οργάνωση αυτονομιστών μαχητών. που είχε αποκλείσει τη μοναδική του διαδρομή προς τη Μαυριτανία.

Διεθνείς αντιδράσεις 

Η αναγνώριση της Ουάσιγκτον για μαροκινή κυριαρχία στη Δυτική Σαχάρα αναμένεται να περιπλέξει και τις σχέσεις της με την Αλγερία, που υποστηρίζει την ανεξαρτησία της περιοχής. Ο πρωθυπουργός της Αλγερίας επέκρινε τις ξένες παρεμβάσεις επισημαίνοντας ότι στοχεύουν στην αποσταθεροποίηση της περιοχής.

Η ενέργεια των ΗΠΑ προκάλεσε και την αντίδραση του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών που επισήμανε ότι μπορεί να παρεμποδίσει τις προσπάθειες των Ηνωμένων Εθνών, για την επίλυση μιας σύγκρουσης, που διαρκεί εδώ και μισό αιώνα. Ο Ρώσος υφυπουργός Εξωτερικών Μιχαήλ Μπογκντάνοφ χαρακτήρισε την απόφαση των ΗΠΑ «μονομερή» επισημαίνοντας ότι «υπάρχουν σχετικές αποφάσεις. Υπάρχει η αποστολή των Ηνωμένων Εθνών για το δημοψήφισμα στη Δυτική Σαχάρα».

Η Τουρκία φαίνεται και αυτή δυσαρεστημένη με την απόφαση των ΗΠΑ. Η Άγκυρα δεν επιθυμεί από την πλευρά της, εξομάλυνση των σχέσεων του Ισραήλ με αραβικά κράτη, διότι υπονομεύουν την επεκτατική στρατηγική της στην Μέση Ανατολή. Η Τουρκία έδειξε την αντίδρασή της, μέσω των ΜΜΕ, με στόχο να δημιουργήσει αρνητικές εντυπώσεις για τη συμφωνία Ισραήλ και Μαρόκου.

Το τουρκικό πρακτορείο ειδήσεων TRT πρόβαλε ρεπορτάζ και ιστορίες για τη Δυτική Σαχάρα, υπερ της ανεξαρτησίας της,  που υποστηρίζεται από το Μέτωπο Πολισάριο. Το TRT πρόβαλε ιδιαίτερα και την αντίδραση του Μετώπου Πολισάριο, που επισήμανε ότι, ο απερχόμενος Αμερικανός πρόεδρος αποδίδει στο Μαρόκο κάτι που δεν του ανήκει.

Συμμαχίες με αραβικά κράτη

Η εξομάλυνση των σχέσεων Ισραήλ και Μαρόκου, ενισχύει τον πρωθυπουργό του Ισραήλ Μπέντζαμιν Νετανιάχου, που με τη διαμεσολάβηση του Ντόναλντ Τραμπ, πριν αποχωρήσει από τον Λευκό Οίκο, επιδιώκει να διευρύνει τις συμμαχίες με τα αραβικά κράτη. Το Μαρόκο είναι η τέταρτη χώρα, μετά τα Εμιράτα, το Μπαχρέιν και το Σουδάν που συμφιλιώνεται με το Ισραήλ.

Ο Νετανιάχου γνωρίζοντας ότι ο νέος Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν, σκοπεύει να επαναφέρει τις ΗΠΑ στη Συμφωνία για τα Πυρηνικά του Ιράν, επενδύει σε ένα μέτωπο αραβικών κρατών κατά της Τεχεράνης. Όμως, οι συμφωνίες του Ισραήλ με τα αραβικά κράτη, εμπεριέχουν και μια αντιτουρκική παράμετρο, καθώς αποτελούν ανταγωνιστές της Τουρκίας για άσκηση επιρροής, στην περιοχή της Μέσης Ανατολής.

Η Ρωσία από την πλευρά της, που έχει αποκτήσει ισχυρή πρόσβαση στη Συρία, αντιδρά σε οτιδήποτε έχει να κάνει με ενέργειες που ενισχύουν την αμερικανική στρατηγική στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής. Ενα στρατηγικός άξονας των ΗΠΑ με αραβικά κράτη και Ισραηλ, ενδέχεται να επηρεάσει αρνητικά τα ρωσικά στρατηγικά συμφέροντα στην ευρύτερη περιοχή.