Έξοδος των Αρμενίων του Καραμπάχ – Οργή Μακρόν για Τουρκία και Ρωσία

Η ανακοίνωση της Προεδρίας της Τουρκίας για την επίσκεψη του Ταγίπ Ερντογάν στον αζερικό θύλακα Ναχιτσεβάν, δίνει τον τόνο και για τις εξελίξεις στον αρμενικό θύλακα του Ναγκόρνο Καραμπάχ, όπου κατά χιλιάδες οι Αρμένιοι παίρνουν τον δρόμο της προσφυγιάς. Η Άγκυρα λέει ότι «στη συνάντηση Ερντογάν-Αλίγιεφ θα συζητηθούν οι διμερείς σχέσεις Τουρκίας-Αζερμπαϊτζάν και θα ανταλλαγούν απόψεις για τρέχοντα περιφερειακά και παγκόσμια ζητήματα, ιδιαίτερα για τις τελευταίες εξελίξεις στο Καραμπάχ».

Ο Ερντογάν και ο Αλίγιεφ θα παραστούν στην τελετή θεμελίωσης του αγωγού φυσικού αερίου Igdir-Nakhchivan και θα εγκαινιάσουν την εκσυγχρονισμένη στρατιωτική βάση στο Nakhchivan, που βρίσκεται μεταξύ Τουρκίας και Αρμενίας και επικοινωνεί με το Αζερμπαϊτζάν με διάδρομο, όπως επικοινωνούσε το Καραμπάχ με την Αρμενία με τον διάδρομο Λατσίν που έχει αποκλειστεί από τους Αζέρους. Η συνάντηση είναι ένα μήνυμα προς το Ερεβάν, είναι όμως ισχυρό μήνυμα και προς τη Δύση, ότι ο Ερντογάν μπορεί να συμβάλει ώστε να αποφευχθούν τα χειρότερα στο Καραμπάχ, δηλαδή ένα πογκρόμ που θα οδηγήσει στον ξεριζωμό των Αρμενίων από την περιοχή τους.

Στην ομιλία του στην 78η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη ο Ερντογάν μίλησε ανοιχτά υπέρ της στρατιωτικής επέμβασης του Αλίγιεφ στο Ναγκόρνο Καραμπάχ λέγοντας ότι «το Ναγκόρνο-Καραμπάχ αποτελεί μέρος της κυρίαρχης επικράτειας του Αζερμπαϊτζάν και η επιβολή άλλου καθεστώτος για την αποσχισθείσα περιοχή είναι απαράδεκτη».

Μπακού με Άγκυρα και Μόσχα

Ο Τούρκος πρόεδρος, όπως και ο πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν είχαν ενημερωθεί από τον πρόεδρο του Αζερμπαϊτζάν για την λεγόμενη αντιτρομοκρατική επιχείρηση. Τουρκία και Ρωσία είχαν διαμορφώσει τους όρους της συμφωνίας εκεχειρίας Αρμενίας-Αζερμπαϊτζάν προ τριετίας και η Μόσχα έχει έκτοτε ρόλο επιτηρητή της ειρήνης στο Ναγκόρνο Καραμπάχ.

Το βασικό ζήτημα τώρα είναι η στρατιωτική επιχείρηση του Μπακού στο Καραμπάχ να μην πάρει χαρακτηριστικά πογκρόμ εναντίον των Αρμενίων. O υπουργός Εξωτερικών του Αζερμπαϊτζάν, Τζεχάν Μπαϊκούρτ, μιλώντας στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ προχθές είπε ότι η χώρα του έχει επιτύχει τον στόχο για αφοπλισμό των αυτονομιστών Αρμενίων στο Καραμπάχ. Ανάλογη είναι και η διαβεβαίωση που έδωσε με διάγγελμά του ο Ιλχάμ Αλίγιεφ, λέγοντας ότι «το Καραμπάχ θα γίνει ένας ειρηνικός παράδεισος» και για τους Αζέρους και για τους Αρμένιους.

Πάντως εάν φύγουν 40.000 όπως περιμένει σε αυτή τη φάση η Αρμενία, (120.000 υπολογίζονται οι Αρμένιοι του Καραμπάχ) είναι πρόδηλο ότι σε δεύτερη φάση θα ακολουθήσουν και άλλοι, αφού θα βρεθούν ανίσχυρη μειονότητα στην περιοχή τους και θα είναι εκτεθειμένοι στις διαθέσεις όχι μόνον του Μπακού, αλλά και των τοπικών Αζέρων, αξιωματούχων και μη.

Μέχρι σήμερα τα ξημερώματα περισσότεροι από 2.900 άνθρωποι από το Καραμπάχ είχαν περάσει στο έδαφος της Αρμενίας, ανακοίνωσε η κυβέρνηση Πασινιάν, που δηλώνει ότι έχει προετοιμαστεί για την υποδοχή χιλιάδων προσφύγων τις επόμενες ημέρες. Εκπρόσωποι των Αρμενίων του Καραμπάχ δήλωσαν στο Reuters πως οι άνθρωποι στο Καραμπάχ δεν μπορούν να ζήσουν ως υπήκοοι του Αζερμπαϊτζάν και αναγκαστικά θα αναχωρήσουν για την Αρμενία επειδή φοβούνται διώξεις και εθνικές εκκαθαρίσεις.

Οι όροι του Αζερμπαϊτζάν

Η υπηρεσία Ασφαλείας του Αζερμπαϊτζάν «κάλεσε τους κατοίκους της Αρμενίας (…) που ζουν στο Καραμπάχ να παραδώσουν τα πυρομαχικά και τα όπλα τους το συντομότερο δυνατό και να απέχουν από παράνομες ενέργειες, συμπεριλαμβανομένης της καταστροφής της οικιστικής περιουσίας και των εγγράφων, καθώς και άλλων ενεργειών, οι οποίες θα μπορούσαν να αποτελέσουν απειλή για τη συνολική ανάπτυξη των περιοχών, οι οποίες αποτελούν μέρος της περιοχής του Καραμπάχ του Αζερμπαϊτζάν, καθώς και την ευημερία των Αρμενίων κατοίκων που ζουν στο Καραμπάχ, την ειρηνική επανένταξή τους στην κοινωνία του Αζερμπαϊτζάν, την επίλυση των κοινωνικών και ανθρωπιστικών ζητημάτων, την προστασία της νομοθεσίας, της σταθερότητας και της κοινωνικής σταθερότητας».

Το Αζερμπαϊτζάν, σύμφωνα με την Κρατική Ασφάλεια «εγγυάται την πλήρη προστασία των δικαιωμάτων και των ελευθεριών των κατοίκων της Αρμενίας που ζουν στο Καραμπάχ σύμφωνα με τις προβλέψεις της σχετικής νομοθεσίας της Δημοκρατίας του Αζερμπαϊτζάν».

Μακρόν κατά Ρωσίας-Τουρκίας

Από την πλευρά του ο υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας Σεργκέι Λαβρόφ δήλωσε στη Νέα Υόρκη ότι «έχουν ωριμάσει οι συνθήκες για να υπάρξουν μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης μεταξύ της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ και ότι τα στρατεύματα της Μόσχας θα βοηθήσουν σε αυτό». Ο Λαβρόφ κατηγόρησε τη Δύση ότι προσπαθεί να επιβληθεί ως μεσολαβητής μεταξύ των δύο χωρών, κάτι που, όπως είπε, δεν χρειάζεται. Εφόσον η Ρωσία απορρίπτει την προοπτική αποστολής του ΟΗΕ, είναι επόμενο να απορρίπτει και την αποστολή του ΟΑΣΕ, τον οποίο εξάλλου έχει καταγγείλει για τον ρόλο του στις περιοχές του Ντονμπάς στην Ουκρανία.

ΗΠΑ και ΕΕ δεν έχουν άλλη επιλογή από τις διπλωματικές και πολιτικές εκκλήσεις να μην εκδιωχθούν από τις εστίες τους οι Αρμένιοι του Καραμπάχ. Σε συνέντευξη στον ραδιοφωνικό σταθμό BFM ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν καταδίκασε την αζερική επίθεση (19-20 Σεπτεμβρίου) λέγοντας ότι ήταν γενική και όχι αντιτρομοκρατική και πρόσθεσε: «Σήμερα, η Γαλλία επαγρυπνεί ιδιαίτερα στο ζήτημα της εδαφικής ακεραιότητας της Αρμενίας, επειδή αυτό απειλείται. Τώρα έχουμε τη Ρωσία, η οποία είναι συνένοχη με το Αζερμπαϊτζάν, υπάρχει η Τουρκία, η οποία πάντα υποστήριζε τις ενέργειές της». Ο Μακρόν υπογράμμισε ότι η Γαλλία στέκεται στο πλευρό του αρμενικού λαού και του διεθνούς δικαίου, χωρίς ωστόσο να πει τί πρόκειται να γίνει.

Οι ΗΠΑ εξετάζουν το ενδεχόμενο επιβολής κυρώσεων στο Αζερμπαϊτζάν, όμως η ΕΕ αν και συζητάει για πολιτικά μέτρα θεωρείται απίθανο για την ώρα να βάλει επισήμως στο τραπέζι το όπλο των κυρώσεων. Οι κυρώσεις στη Ρωσία έχουν καταστήσει το Αζερμπαϊτζάν απαραίτητο προμηθευτή φυσικού αερίου της Ευρώπης και κάθε συζήτηση για κυρώσεις θα προκαλούσε νέες πολιτικές επιπλοκές στην ΕΕ και οικονομικές αναταράξεις. Έτσι όπως έχουν εξελιχθεί τα πράγματα στο Καραμπάχ ο ρόλος των ρωσικών δυνάμεων εκεί είναι κρίσιμος για την ασφαλή φυγή των Αρμενίων, ώστε να μην ακολουθήσουν και ανεξέλεγκτες βιαιότητες εις βάρος των ξεριζωμένων.