Αμερικανική γροθιά στον Ερντογάν μέσω Halkbank

Ένα ακόμη σημείο αντιπαράθεσης στις ήδη τεταμένες σχέσεις Ουάσινγκτον και Άγκυρας αποτελεί η υπόθεση της τουρκικής τράπεζας Halkbank, που περιλαμβάνει σημαντικές οικονομικές αλλά και πολιτικές παραμέτρους. Το γεγονός ότι Εφετείο των ΗΠΑ αποφάσισε ότι μπορεί να ασκηθεί δίωξη κατά της τουρκικής κρατικής τράπεζας με την κατηγορία ότι βοήθησε το Ιράν να αποφύγει τις αμερικανικές κυρώσεις, αποτελεί έναν ακόμα αμερικανικό μοχλό πίεσης προς τον Ερντογάν.

Ο Τζο Μπάιντεν ασκεί μια εξωτερική πολιτική προς τον Ερντογάν πιέζοντάς τον σε διάφορα μέτωπα, που συμπεριλαμβάνουν τους ρωσικούς S-400 (αγορά από Τουρκία), την γεωπολιτική σκακιέρα της Συρίας, τα ανθρώπινα δικαιώματα (υπόθεση Οσμάν Καμπαλά), αλλά και  τη νέα αμυντική συμφωνία ΗΠΑ- Ελλάδας.

Ωστόσο, η υπόθεση της Halkbank έχει ιδιαίτερη σημασία γιατί θα έχει καταλυτικές επιπτώσεις στην ήδη παραπαίουσα τουρκική οικονομία. Ήδη ο Ταγίπ Ερντογάν δέχεται έντονες επικρίσεις από τα κόμματα της αντιπολίτευσης για την οικονομική του πολιτική που έχει εξαθλιώσει εκατομμύρια Τούρκους πολίτες.

Η απόφαση που εξέδωσε το 2ο Περιφερειακό Εφετείο των ΗΠΑ αποτελεί κόλαφο για τον Ερντογάν καθώς έκρινε, σύμφωνα με το Reuters, ότι η Halkbank δεν καλύπτεται από την ασυλία λόγω έδρας σε χώρα εκτός των ΗΠΑ. Οι εισαγγελείς  κατηγόρησαν την τουρκική κρατική τράπεζα ότι μετατρέπει τα έσοδα από το πετρέλαιο σε χρυσό και στη συνέχεια, σε μετρητά προς όφελος ιρανικών συμφερόντων. Επίσης, κατηγόρησαν τη Halkbank, ότι πλαστογραφεί παραστατικά για μεταφορά τροφίμων, προκειμένου να δικαιολογήσει το ξέπλυμα εσόδων από λαθρεμπόριο πετρελαίου.

Ακόμα, οι εισαγγελείς υποστήριξαν ότι η Halkbank βοήθησε το Ιράν να μεταφέρει κρυφά 20 δισ. δολάρια, με τουλάχιστον ένα δισεκατομμύριο δολάρια να ξεπλένονται μέσω του αμερικάνικου χρηματοπιστωτικού συστήματος. Η υπόθεση Halkbank έχει και πολιτικές διαστάσεις καθώς βρισκόταν συχνά στην ατζέντα των συνομιλιών μεταξύ Ερντογάν και Ντόναλντ Τραμπ. Ο Τούρκος πρόεδρος είχε υποστηρίξει την αθωότητα της Halkbank σε υπόμνημά του το 2018 προς τον Τραμπ.

Halkbank και Τράμπ

Επιπλέον, σύμφωνα με τον πρώην σύμβουλο Εθνικής Ασφάλειας Τζον Μπόλτον, ο Ερντογάν έθεσε επανειλημμένα το ζήτημα στον Τραμπ, επιδιώκοντας να απορριφθεί η υπόθεση. Ο Τραμπ επικρίθηκε επειδή ήθελε να παρέμβει στη λειτουργία του δικαστικού σώματος. Φέρεται να ζήτησε από τον πρώην υπουργό Εξωτερικών Ρεξ Τίλερσον να πιέσει το υπουργείο Δικαιοσύνης να αποσύρει τις κατηγορίες. Ο Τίλερσον σε συνέντευξή του, δήλωσε, ότι αρνήθηκε να το κάνει και αντιτάχθηκε στις προσπάθειες του Τραμπ, θεωρώντας αυτές παράνομες παρεμβάσεις.

Επίσης, υπήρξαν φήμες ότι ο Τραμπ ανάγκασε σε παραίτηση τον Preet Bharara, εισαγγελέα στη Νότια Περιφέρεια της Νέας Υόρκης, καθώς και το διαδοχό του Geoffrey Berman, επειδή δεν εγκατέλειψαν την υπόθεση. Η απόφαση του Εφετείου για την Halkbank αναμένεται να ανοίξει το δρόμο για βαρύ οικονομικό πρόστιμο. Το υπουργείο Δικαιοσύνης με τη συνεργασία του υπουργείου Οικονομικών θα αποφασίσει και το ύψους του προστίμου που θα επιβληθεί.

Το πρόστιμο

Σύμφωνα με την αμερικανική νομοθεσία το υπουργείο Οικονομικών εξουσιοδοτείται να απαιτήσει έως και το διπλάσιο του ποσού των παράνομων οικονομικών δραστηριοτήτων. Εάν η Halkbank αρνηθεί να πληρώσει το πρόστιμο, οι αμερικανικές αρχές θα μπορούσαν να εξετάσουν πρόσθετες κυρώσεις, όπως η εξαίρεση της κρατικής τράπεζας από το διεθνές σύστημα χρηματοπιστωτικών συναλλαγών SWIFT, με αποτέλεσμα να της απαγορευτεί η πρόσβαση στο διεθνές σύστημα πληρωμών με αμερικανικά δολάρια.

Ο Ερντογάν έχει περιέλθει σε δεινή θέση και αναμένεται με ενδιαφέρον η αντίδρασή του. Η απόφαση του αμερικανικού εφετείου κατέρριψε τον επιχείρημα του Αμερικανού δικηγόρου της Halkbank ότι απαλλάσσεται από τις διώξεις, βάσει του ομοσπονδιακού νόμου των ΗΠΑ που παρέχει ασυλία, επειδή είναι κτήμα του τουρκικού κράτους.

Το ερώτημα που εγείρεται είναι πόσο μπορεί να αντέξει o Ερντογάν τις πιέσεις των ΗΠΑ, που έχουν στόχο να τον απομακρύνουν από το άρμα του Βλαντιμίρ Πούτιν. Η διατήρηση του Ερντογάν στην εξουσία βασίστηκε σε ένα μεγάλο βαθμό και στην ανάπτυξη της τουρκικής οικονομίας καθώς και στο ισλαμικό οικονομικό μοντέλο. Όμως, τώρα η τραγική κατάσταση της οικονομίας μπορεί να αποτελέσει και την αφορμή για την πτώση του Τούρκου προέδρου.