Αμερικανική οργή, παγκόσμια γέλια και ευρωπαϊκό by pass για το Ιράν

Την άμεση αντίδραση Αμερικανών αξιωματούχων προκάλεσε το σχέδιο για την παράκαμψη των αμερικανικών κυρώσεων στο Ιραν, που εξήγγειλε από την έδρα του ΟΗΕ στην Νέα Υόρκη η επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας, Φεντερίκα Μογκερίνι. Την ίδια ώρα Μακρόν και Τραμπ εμφανίστηκαν στον ΟΗΕ με διαμετρικά αντίθετες απόψεις, ενώ ο Αμερικανός ειδικός απεσταλμένος διαβεβαίωσε ότι δεν θα υπάρξουν αναταράξεις στις αγορές.

Το προγραμματισμένο για τις 4 Νοεμβρίου νέο πακέτο αμερικανικών κυρώσεων που θα αφορά κυρίως τις ιρανικές εξαγωγές αργού έχει προκαλέσει νευρικότητα τις τελευταίες ημέρες στις αγορές πετρελαίου.

Για την αντιμετώπιση αυτής της κατάστασης, αλλά και για την ενθάρρυνση της ιρανικής οικονομίας και κατά συνέπεια της παραμονής του Ιράν στην διεθνή συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμά του, η ΕΕ προχωρά στην δημιουργία ενός μηχανισμού που θα παρακάμπτει τις κυρώσεις  της Ουάσινγκτον.

Το ευρωπαϊκό by pass

Ο μηχανισμός αυτός παρουσιάστηκε το βράδυ της περασμένης Δευτέρας στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, μετά από σύσκεψη που είχε η εκπρόσωπος της ΕΕ Μογκερίνι με υψηλόβαθμους αξιωματούχους των έξι χωρών που έχουν υπογράψει τη συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν και παραμένουν σε αυτήν, παρά την αποχώρηση των ΗΠΑ.

Πρόκειται για την Γαλλία, την Βρετανία, την Κίνα, την Ρωσία, την Γερμανία και φυσικά το Ιράν, στους εκπροσώπους των οποίων η επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας κοινοποίησε ότι οι χώρες μέλη της ΕΕ θα ιδρύσουν έναν «νόμιμο θεσμό» για την διευκόλυνση των «νόμιμων χρηματοοικονομικών συναλλαγών» με το Ιράν. Μέσω αυτού του θεσμού οι ευρωπαϊκές εταιρείες θα μπορούν να συνεχίσουν τις συναλλαγές τους με την Τεχεράνη στην βάση του ευρωπαϊκού δικαίου.

Στην κοινή ανακοίνωσή της μάλιστα με τον υπουργό Εξωτερικών του Ιράν, Μοχάμαντ Τζαβάντ Ζαρίφ, αναφέρεται ότι αυτός ο ευρωπαϊκός μηχανισμός θα μπορούσε να είναι ανοιχτός και για άλλες χώρες, εκτός ΕΕ. Η παράμετρος αυτή δεν προστέθηκε μόνον για να καλύπτει και μελλοντικά την Βρετανία, μετά την ολοκλήρωση δηλαδή των διαδικασιών για την αποχώρησή της από την ΕΕ, αλλά αποσκοπεί στην στήριξη και των άλλων δύο μεγάλων χωρών, της Ρωσίας και της Κίνας, οι οποίες μετέχουν στην συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν.

Αμερικανική οργή και παγκόσμια γέλια

Η ευρωπαϊκή παρακαμπτήριος, παρότι για τις Βρυξέλλες αποτελεί νόμιμη άμυνα, για την Ουάσινγκτον είναι μία ευθεία αμφισβήτηση της πολιτικής της για το Ιράν, και όπως ήταν αναμενόμενο προκάλεσε τις έντονες αντιδράσεις της.

Ο σύμβουλος του Λευκού Οίκου για θέματα εθνικής ασφάλειας, Τζον Μπόλτον, προειδοποίησε ότι οι ΗΠΑ θα επιβάλουν «ακλόνητα και επιθετικά» τις οικονομικές κυρώσεις σε βάρος της Τεχεράνης, προσθέτοντας ότι δεν θα επιτρέψουν ούτε στην ΕΕ ούτε σε οποιονδήποτε άλλον να τις υπονομεύσει.

Από την πλευρά του, ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών δήλωσε «βαθύτατα απογοητευμένος», χαρακτηρίζοντας τον ευρωπαϊκό μηχανισμό ως ένα από τα «πλέον αντιπαραγωγικά μέτρα που θα μπορούσε να φανταστεί κανείς για την ειρήνη και την περιφερειακή σταθερότητα». Κατά την ομιλία του μάλιστα στο λόμπι «Ενωμένοι Εναντίον του Πυρηνικού Ιράν», ο Πομπέο επέκρινε συνολικά την ΕΕ ότι ενισχύει «ένα κράτος που στηρίζει την τρομοκρατία», ενώ αναφερόμενος στην ανακοίνωση του μηχανισμού παράκαμψης είπε: «Φαντάζομαι ότι οι διεφθαρμένοι αγιατολάχ και οι Φρουροί της Επανάστασης γέλαγαν», όταν το άκουσαν.

Γέλιο έπεσε πάντως στην έναρξη της ομιλίας του Τραμπ, όταν ο Αμερικανός πρόεδρος ανέφερε ότι μέσα σε δύο χρόνια κατάφερε περισσότερα από οποιονδήποτε προκάτοχό του, εννοώντας κυρίως την συμφωνία με την Κορέα.  Το γεγονός το σχολίασε ο ίδιος ο Τραμπ, λέγοντας «δεν περίμενα αυτήν την αντίδραση, αλλά εντάξει», δεν το άφησαν ασχολίαστο όμως ούτε οι Φρουροί της Επανάστασης.

Τα γέλια που ακούστηκαν στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ είναι μια ένδειξη της απομόνωσης των ΗΠΑ, δήλωσε ο επικεφαλής της ιρανικής επίλεκτης στρατιωτικής δύναμης, Μοχαμέντ Αλί Τζαφάρι, απαντώντας στο κάλεσμα που απηύθυνε ο Τραμπ για διεθνή απομόνωση του Ιράν. Ο ίδιος έκανε λόγο για «μεγάλο πολιτικό εξευτελισμό» και πρόσθεσε ότι οι Ιρανοί, όπως και όλη η περιοχή, εννοώντας την Μέση Ανατολή και τον Περσικό, γελάνε.

Κόντρα Τραμπ-Μακρόν

Ο Τραμπ ζήτησε από την διεθνή κοινότητα να «απομονώσει το ιρανικό καθεστώς», κάνοντας λόγο για «διεφθαρμένη δικτατορία» που, όπως είπε, «απειλεί την Αμερική» και το Ισραήλ. «Ζητάμε από όλα τα έθνη να απομονώσουν το ιρανικό καθεστώς όσο συνεχίζει την επιθετική συμπεριφορά του» τόνισε ο Αμερικανός πρόεδρος, κατηγορώντας την Τεχεράνη ότι δεν σέβεται «τους γείτονες,  τα σύνορα και τα κυριαρχικά δικαιώματα των κρατών».

Παραλλήλως δικαιολόγησε την αποχώρηση των ΗΠΑ από τη συμφωνία του 2015 για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν και υπεραμύνθηκε των αμερικανικών κυρώσεων, το δεύτερο κύμα των οποίων θα τεθεί σε ισχύ στις 4 Νοεμβρίου. Ο Αμερικανός πρόεδρος είπε ακόμη ότι οι ΗΠΑ συνεργάζονται με χώρες που εισάγουν ιρανικό πετρέλαιο σε μια προσπάθεια να σταματήσουν αυτές τις αγορές. Στο σημείο αυτό μάλιστα κάλεσε για άλλη μία φορά τις χώρες του ΟΠΕΚ να μειώσουν τις τιμές του πετρελαίου, αίτημα το οποίο ο Οργανισμός απέρριψε μόλις πριν από δύο ημέρες.

Στον Τραμπ απάντησε ο Μακρόν, λέγοντας του ευθέως ότι, αν θέλει να πέσουν οι τιμές του πετρελαίου ας αφήσει το Ιράν να πουλάει το πετρέλαιό του. Μεγάλες γαλλικές εταιρίες θίγονται άλλωστε ήδη από το πρώτο κύμα των αμερικανικών κυρώσεων και προκειμένου να χάσουν την πρόσβαση στην αμερικανική αγορά διέκοψαν τις δραστηριότητές τους στο Ιράν.

Παραλλήλως ο πρόεδρος της Γαλλίας απηύθυνε την δική του έκκληση για επίλυση της ιρανικής κρίσης, αλλά με διάλογο και «πολυμερή προσέγγιση». Η μονομερής προσέγγιση οδηγεί  σε συγκρούσεις είπε ο Μακρόν, αντικρούοντας την έκκληση του Τραμπ για διεθνή απομόνωση της Τεχεράνης, χωρίς ωστόσο να κάνει προσωπικές αναφορές. Στην συνέχεια όμως, υποστήριξε ότι η συμφωνία της Βιέννης του 2015 ανέκοψε την πορεία του Ιράν προς τα πυρηνικά, κάνοντας ουσιαστικά μια ευθεία αναφορά στην απόφαση του Αμερικανού προέδρου για την αποχώρηση των ΗΠΑ.

Ο Μακρόν κράτησε αποστάσεις από τις αμερικανικές θέσεις και σε άλλα θέματα, κυρίως στο Μεσανατολικό, για το οποίο είπε ότι μοναδική αξιόπιστη λύση παραμένει η λύση των δύο κρατών. Έκανε όμως και ένα βήμα παραπάνω, ζητώντας να μην υπογράφονται πλέον εμπορικές συμφωνίες με χώρες που δεν σέβονται τη συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα. Και αυτή την φορά ωστόσο, δεν κατονόμασε ευθέως τις ΗΠΑ για την αποχώρησή τους το 2017.

Λίγες ώρες αργότερα, ο ειδικός απεσταλμένος των ΗΠΑ για το Ιράν, Μπράιαν Χουκ, δήλωνε ότι οι ΗΠΑ πρώτα θα διασφαλίσουν ότι οι αγορές πετρελαίου είναι καλά εφοδιασμένες και μετά θα επιβάλλουν τις κυρώσεις στα ιρανικά πετρελαϊκά προϊόντα, που είναι προγραμματισμένες για τις 4 Νοεμβρίου. Από την πλευρά του όμως, ο Ιρανός υπουργός Πετρελαίου διαμήνυσε στον Τραμπ, ότι αν θέλει φτηνό πετρέλαιο πρέπει να σταματήσει να ανακατεύεται στη Μέση Ανατολή.