Αμερικανική πρέσα στον Ερντογάν – Μπροστά τα ελληνοτουρκικά στο βάθος η Μόσχα

Απανωτά χτυπήματα δέχεται τις τελευταίες ημέρες ο Ερντογάν σε ό,τι αφορά το σύνολο της πολιτικής του στην Ανατολική Μεσόγειο, με τελευταίο τις χθεσινοβραδινές δηλώσεις του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών. Μιλώντας  στην Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων της Βουλής των Αντιπροσώπων, ο Άντονι Μπλίνκεν έβαλε στο στόχαστρό του την Τουρκία, επικρίνοντας τις ενέργειές της που δεν συνάδουν με το Διεθνές δίκαιο και τις νατοϊκές δεσμεύσεις της.

Ο επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας τοποθετήθηκε ιδιαίτερα επικριτικά απέναντι στην Άγκυρα για τις παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου, καθώς και για το σύνολο των προκλητικών ενεργειών της απέναντι στην Ελλάδα, ειδικά το τελευταίο διάστημα. Σύμφωνα με τον Μπλίνκεν, οι συγκεκριμένες κινήσεις «παραβιάζουν το Διεθνές Δίκαιο και σε συνδυασμό με την απόκτηση του ρωσικού συστήματος S-400 δεν συνάδουν με τις νατοϊκές δεσμεύσεις της Τουρκίας».

Αφού αναγνώρισε την πραγματική ανησυχία που επέδειξε η Ουάσιγκτον τον τελευταίο χρόνο για τις εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο, ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών επισήμανε ότι οι ΗΠΑ πρέπει να διαδραματίσουν ενεργό ρόλο στην κατεύθυνση της διατήρησης της σταθερότητας στην ευρύτερη περιοχή. Αυτό βεβαίως, όπως είπε, στο πλαίσιο του σεβασμού της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας όλων των πλευρών στην Ανατολική Μεσόγειο. επιμένοντας μάλιστα σε αυτό, διευκρίνισε ότι οι προκλητικές ενέργειες και η χρήση στρατιωτικών μέσων δεν μπορούν, σε καμία περίπτωση, να αποτελέσουν τη βάση για την επίλυση των υφιστάμενων διαφορών.

Κόλαφος για την Άγκυρα ο Μπλίνκεν 

Οι δηλώσεις Μπλίνκεν βάζουν πάγο στην Τουρκία σε ό,τι αφορά τις ανυπόστατες διεκδικήσεις της και την μεθοδευμένη απόπειρά της να βάλει στο τραπέζι των διαφορών της με την Ελλάδα ζητήματα που όχι απλώς δεν υπάρχουν, αλλά αντιθέτως αποτελούν παραβιάσεις του Διεθνούς Δικαίου και θέτουν σε δοκιμασία την νοτιοανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ. Έρχονται δε, μόλις λίγες ώρες μετά την ανακοίνωση ημερομηνιών από την Άγκυρα για τη συνέχιση των διερευνητικών επαφών με την Αθήνα, την ερχόμενη Τρίτη 16  Μαρτίου, τις οποίες η Τουρκία εξακολουθεί να αποκαλεί “συνομιλίες”.

Ο Μπλίνκεν δεν περιορίστηκε πάντως στις τουρκικές προκλήσεις προς την Ελλάδα, καθώς αναφερόμενος στο Κυπριακό, επανέλαβε την πάγια αμερικανική θέση για λύση εντός του πλαισίου που καθόρισε ο ΟΗΕ και απέρριψε την προωθούμενη από την Τουρκία λύση των δύο κρατών. Υπενθύμισε τέλος, ότι το Κυπριακό είναι ένα θέμα με το οποίο έχει ασχοληθεί προσωπικά ο πρόεδρος Μπάιντεν. Ο επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας άφησε πάντως ανοιχτούς διαύλους για τις αμερικανοτουρκικές σχέσεις, προχωρώντας στην εκτίμηση ότι έχουν πέσει οι τόνοι το τελευταίο διάστημα και ότι η Άγκυρα «συνεργάζεται με την ΕΕ και άλλους» σε μια προσπάθεια «να προχωρήσει με έναν πιο παραγωγικό τρόπο». Κάτι που, όπως είπε, οι ΗΠΑ ενθαρρύνουν.

Θα πρέπει να σημειωθεί, ότι βρισκόμαστε μόλις δύο εβδομάδες πριν τη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ, στην οποία οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα επανεκτιμήσουν την τουρκική συμπεριφορά στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, ως μέρος των γενικότερων ευρωτουρκικών σχέσεων. Αν και δεν αναμένεται κάποια δυναμική απάντηση των Βρυξελλών, η Άγκυρα, προκειμένου να κερδίσει το παιχνίδι των εντυπώσεων, προχωρά  το τελευταίο διάστημα σε κάποιες κινήσεις, προσχηματικά φιλικές, παριστάνοντας το “καλό παιδί”.

Οι δύσκολες αμερικανοτουρκικές σχέσεις 

Αυτό βέβαια στο βαθμό που το επιτρέπουν, αρχικά το θυμικό του Ερντογάν και κυρίως οι γεωπολιτικές επιδιώξεις του βαθέως τουρκικού κράτους, από τις οποίες, παρά τις όποιες διεθνείς πιέσεις, η Τουρκία δεν δείχνει σημάδια υπαναχώρησης. Η στάση αυτή δεν επηρεάζει όμως μόνον τις ελληνοτουρκικές σχέσεις και σε κάποιο βαθμό την στάση των Ευρωπαίων, αλλά την ευρύτερη περιοχή και φυσικά το ΝΑΤΟ.

Παρά την αισθητή διαφορά που επέφερε στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις η έλευση του Τζο Μπάιντεν στον  Λευκό Οίκο, η Τουρκία παραμένει για την Ουάσιγκτον ένας στρατηγικός εταίρος, ιδιαίτερα ως μέλος του ΝΑΤΟ, του οποίου αποτελεί την δεύτερη σε μέγεθος στρατιωτική δύναμη. Αυτό, ωστόσο, που επιδιώκει η νέα αμερικανική ηγεσία είναι, αν όχι να τερματίσει τουλάχιστον να περιορίσει σε μεγάλο βαθμό, την σχετικά “ασυλία” που είχε ο Ερντογάν στο “δίπορτο” παιχνίδι του ανάμεσα στις ΗΠΑ και τη Ρωσία.

Μια “ασυλία” που εκπορευόταν σε μεγάλο βαθμό από την γενικότερη πολιτική του Τραμπ για απόσυρση των Αμερικανών από περιφερειακά μέτωπα, όπως Συρία, Λιβύη, Κόλπος και Αφγανιστάν. Μάλιστα, στα δύο πρώτα από αυτά, έχρισε εν μέρει “αρχιστράτηγο” τον Ερντογάν σε μια προσπάθεια να συνδυάσει την αποχώρηση των αμερικανικών δυνάμεων από αυτά με την παράλληλη ανάσχεση της ρωσικής διείσδυσης.

Πως απαντά ο Ερντογάν

Με τον Μπάιντεν όμως, η Αμερική επιστρέφει σε όλα τα μέτωπα, όπως ανέφερε άλλωστε και το βασικό σύνθημα της προεκλογικής εκστρατείας του νέου Αμερικανού προέδρου. Η πρόσφατη αμερικανική επιχείρηση εναντίον στόχων στη Συρία, οι δηλώσεις Αμερικανών αξιωματούχων  ότι δεν θα υποδαυλίσουν ένταση αλλά θα απαντήσουν σε εχθρικές προς τις ΗΠΑ ενέργειες στο Ιράκ, καθώς και η στάση έναντι της Σαουδικής Αραβίας είναι ενδείξεις αυτής της επιστροφής.

Ο Ερντογάν πέταξε πάντως ξανά το γάντι προς τις ΗΠΑ, με ένα διπλό άνοιγμα τόσο ως προς την περαιτέρω εδραίωση των σχέσεων του με την Μόσχα όσο και με το φλερτ του με το Πεκίνο. Όπως αποκάλυψε το Bloomberg η Άγκυρα, μέσω της αμυντικής συνεργασίας της με το Πακιστάν επιχειρεί πρόσβαση στην κινεζική αμυντική τεχνολογία. Την ίδια ώρα, προχώρησε και στα τηλεγκαίνια, με τηλεπαρουσία του Πούτιν, του υπό κατασκευή πυρηνικού εργοστασίου στο Ακούγιου στην περιφέρεια των Αδάνων.

Ο Ερντογάν είπε ότι με το εργοστάσιο αυτό, το οποίο θα τεθεί σε πλήρη λειτουργία το 2023, «θα διαφοροποιηθούν οι πηγές για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών», ενώ παραλλήλως «η Τουρκία θα είναι πλέον μεταξύ των χωρών με πυρηνική τεχνολογία». Από την πλευρά του ο Πούτιν περιορίστηκε στο να σημειώσει ότι ξεκινά μια νέα εποχή στο κοινό έργο του πυρηνικού σταθμού, η οποία βεβαίως ενισχύει τις σχέσεις των δύο χωρών. Οι δηλώσεις αυτές έγιναν πάντως λίγες ώρες πριν τις τοποθετήσεις του Μπλίνκεν στην Βουλή των Αντιπροσώπων.