Αμερικανοτουρκικό πόκερ για την ένταξη Σουηδίας-Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ

Φαίνεται πως παρά την υποχωρητικότητα που έχουν επιδείξει απέναντι στην Τουρκία μέχρι σήμερα Σουηδία και Φινλανδία αντιλαμβάνονται πλέον το παιχνίδι του Ερντογάν και είναι αποφασισμένες να του αρνηθούν τον ρόλο ρυθμιστή των συμμαχικών υποθέσεων. Αποφάσισαν, λοιπόν, να ενταχθούν ταυτόχρονα στο ΝΑΤΟ, ακυρώνοντας την απόπειρα του Τούρκου ηγέτη να εφαρμόσει τη στρατηγική του διαίρει και βασίλευε.

Από τη στάση των ηγετικών παραγόντων του ΝΑΤΟ θα κριθεί το ίδιο το κύρος της Συμμαχίας. Μόνο που αυτοί δεν δείχνουν ότι το αντιλαμβάνονται. Παριστάνουν, μάλιστα, πως δεν αντιλαμβάνονται το διαχρονικό διπλωματικό τέχνασμα της Τουρκίας. Το εξοργιστικό είναι ότι αυτή η πραγματικότητα απουσιάζει από την δημόσια συζήτηση στην Ελλάδα για θέματα εξωτερικής πολιτικής και ασφάλειας.

Ο Σουηδός πρωθυπουργός Ουλφ Κρίστερσον και η Φιλανδή ομόλογος του Σάνα Μαρίν είχαν συνομιλίες χθες στη Στοκχόλμη. Η ένταξη των δυο χωρών στο ΝΑΤΟ ήταν στην κορυφή της ατζέντας, μαζί με τη γενικότερη κατάσταση στον τομέα της ευρωπαϊκής ασφάλειας, λόγω του πολέμου στην Ουκρανία: «Η τύχη της Ουκρανίας είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την τύχη της Ευρώπης», αναφέρθηκε χαρακτηριστικά στη συνέντευξη Τύπου που ακολούθησε. Παρότι οι δυο πρωθυπουργοί τόνισαν ότι οι συνομιλίες με την Τουρκία συνεχίζονται, αμφότεροι υπογράμμισαν την απόφασή τους να ενταχθούν από κοινού στο ΝΑΤΟ, όπως μαζί έκαναν την αίτηση προσχώρησης τον Μάιο του 2022.

Σουηδία και Φινλανδία κάλεσαν όλα τα μέλη της Συμμαχίας, εννοώντας προφανώς την Τουρκία και την Ουγγαρία, να επικυρώσουν την ένταξη, ώστε να καταστεί δυνατή μέχρι τη Σύνοδο Κορυφής στο Βίλνιους της Λιθουανίας, το διήμερο 11-12 Ιουλίου 2023. Ο δρόμος δεν είναι εύκολος, καθώς υπάρχει το εμπόδιο Ερντογάν. Ουσιαστικά, Στοκχόλμη και Ελσίνκι πετάνε το μπαλάκι στην Ουάσιγκτον, λέγοντάς της ότι αυτή πρέπει να διαπραγματευτεί με την Άγκυρα.

Παράλληλα, όμως, σε μια προσπάθεια να κατευνάσει το καθεστώς Ερντογάν, η σουηδική κυβέρνηση, μετά το περιστατικό με το κάψιμο του Κορανίου προωθεί νομοθετική πρωτοβουλία που θα απαγορεύει τέτοιες ενέργειες για το Κοράνι, τη Βίβλο και τα ιερά βιβλία άλλων θρησκειών. Το νομοσχέδιο θα κατατεθεί στο σουηδικό Κοινοβούλιο τον Μάρτιο και αναμένεται να γίνει νόμος από την 1η Ιουλίου. Ο Σουηδός πρωθυπουργός εξέφρασε την απογοήτευσή του για το γεγονός ότι ενέργειες ιδιωτών έχουν πλήξει τη διεθνή εικόνα της χώρας του. Ζήτησε, μάλιστα, από όλους τους συμπολίτες του να εστιάσουν στη μεγάλη εικόνα, δηλαδή στην ενίσχυση της σουηδικής εθνικής ασφάλειας μέσα από την ένταξη στο ΝΑΤΟ.

Τα τερτίπια Ερντογάν στο ΝΑΤΟ

Μένει να αποδειχτεί εάν η Φινλανδία θα εμείνει μέχρι τέλους στην απόφαση να ενταχτεί μαζί με τη Σουηδία στο ΝΑΤΟ. Η Δύση θα έχει μάθει πως άπαξ και ο Ερντογάν διακηρύξει μια πολιτική, σπανίως κάνει πίσω. Η αναφορά των Σκανδιναβών στη Σύνοδο Κορυφής του Ιουλίου, αντανακλά την διάχυτη εκτίμηση πως η στάση του Τούρκου ηγέτη σχετίζεται με τις εκλογικές του σκοπιμότητες.

Το εάν το τουρκικό βέτο θα υπάρχει και μετά τις εκλογές στο τραπέζι του ΝΑΤΟ θα εξαρτηθεί από το εάν ο Ερντογάν θα επανεκλεγεί. Αλλά και στην περίπτωση επανεκλογής του, θα εξαρτηθεί από την διαπραγμάτευση αφενός με την Ουάσιγκτον για τα F-16, αφετέρου με τις δύο σκανδιναβικές κυβερνήσεις για την έκδοση στην Τουρκία Κούρδων και αντιφρονούντων Τούρκων ακτιβιστών.

Η εκτίμηση στη Δύση είναι, πάντως, ότι μετά τις εκλογές το πιθανότερο είναι ότι η Άγκυρα θα χαμηλώσει τους τόνους και θα μετριάσει τις απαιτήσεις της. Μένει, ωστόσο, να αποδειχτεί στην πράξη. Καλό είναι να μην υποτιμάται ο εθισμός της Τουρκίας στο ανατολίτικο παζάρι, στο πλαίσιο του οποίου οι απαιτήσεις αυξάνονται όσο διαπιστώνει υποχωρητικότητα από την άλλη πλευρά.

Το ζήτημα της ένταξης Σουηδίας και Φινλανδίας έχει οδηγήσει σε προσφορές προς την Άγκυρα. Η εστίαση, όμως, αποκλειστικά στο ζήτημα της ένταξης συγκαλύπτει όλες τις υπόλοιπες μη φιλικές απέναντι στη Δύση τουρκικές ενέργειες. Το ζήτημα των S-400 έχει σχεδόν ξεχαστεί για να μην θυμηθούμε τις συνεχείς ωμές απειλές εναντίον της Ελλάδας. Ο αντίλογος, βέβαια, είναι για ποιον λόγο να τεθεί από άλλους Δυτικούς το θέμα, όταν δεν το θέτει ο άμεσα ενδιαφερόμενος! Ποιον εξυπηρετεί άραγε η ελληνική διπλωματία να ξεχνάει τις τουρκικές απειλές προς χάριν του συμμαχικού συμφέροντος;

Μπλίνκεν σε Άγκυρα και Αθήνα

Όπως έγινε γνωστό, η έλευση του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών Μπλίνκεν στην Ελλάδα, δεν θα συνοδευθεί από την ύψιστης συμβολικής σημασίας σύγκλιση της διάσκεψης 3+1 (Ελλάδα, Κύπρος και Ισραήλ με τη συμμετοχή του “μεγάλου αφεντικού”). Επιπροσθέτως, οι Ισραηλινοί φαίνεται πως δεν θα συμμετάσχουν στην άσκηση “Ηνίοχος”. Όλα αυτά συμβαίνουν για να μην ενοχληθεί η Τουρκία. Είναι δυνατόν όλοι να προσποιούνται πως δεν αντιλαμβάνονται το παιχνίδι της;

Το κρίσιμο ζήτημα είναι τι κάνει η Ελλάδα ως η χώρα που δέχεται την τουρκική επιθετική πίεση. Μην φανταστείτε πως θα θέσει δικούς της όρους, όταν για μια ακόμη φορά όλοι θα ασχολούνται με την Τουρκία και τα θέλω της, αδιαφορώντας για τις νόμιμες ελληνικές αιτιάσεις. Κατά πάσα πιθανότητα, η Αθήνα θα αποφύγει οτιδήποτε για να μην κατηγορηθεί για αντισυμμαχική συμπεριφορά!

Η ιστορία, όμως, έχει αποδείξει πως το μόνο που καταλαβαίνει η Άγκυρα είναι η ισχύς και το εξ αυτής κόστος. Ας το έχει υπόψη της αυτό και η Αθήνα και η Δύση. Εάν το ΝΑΤΟ διέθετε αυτοσεβασμό ανάλογο με την επιθετικότητα της ρητορικής του εναντίον της Μόσχας, θα ξεκαθάριζε στην Τουρκία ότι δεν πρόκειται να επιτρέψει η ένταξη Σουηδίας και Φινλανδίας να τίθεται υπό τουρκική ομηρία. Εάν η Δύση επιδείξει την αναγκαία πολιτική βούληση, όσα βέτο κι αν ασκήσει η Άγκυρα, στο τέλος θα φάει τα μούτρα της.

Και επειδή στο παίγνιο του κατευνασμού της “απροσάρμοστης” Τουρκίας μπαίνουν και οι Ισραηλινοί –και μάλιστα με κυβέρνηση Νετανιάχου– μήπως ήρθε το πλήρωμα του χρόνου να σκεφθούν όλοι πιο δημιουργικά; Για παράδειγμα, να προωθηθεί π.χ. η δημιουργία θεσμού “στο κατώφλι του ΝΑΤΟ”, ώστε να παρακαμφθεί το βέτο της Άγκυρας. Σχετικές ιδέες έχουν κατατεθεί αρκετές, απλώς απαιτείται πολιτική βούληση για να παρακαμφθεί το τουρκικό βέτο. Ένα καθεστώς στενής λειτουργικής σύνδεσης με το ΝΑΤΟ θα βόλευε προσωρινά τους Σκανδιναβούς, αφού επί της ουσίας θα απολάμβαναν τα προνόμια χωρών-μελών του ΝΑΤΟ.

Η διπλωματία δίχως αρχές που εφαρμόζεται επιλεκτικά από τη Δύση έχει δυσμενείς επιπτώσεις στην εικόνα και την αξιοπιστία της. Εξαντλεί την… αγριάδα απέναντι στη Ρωσία, χωρίς να καταβάλει φόρο αίματος, τον οποίο καταβάλει η Ουκρανία, μια χώρα μη μέλος της Συμμαχίας. Την ίδια στιγμή κατευνάζει συστηματικά μια Τουρκία που για μια ακόμη φορά στην ιστορία της εφαρμόζει την πολιτική του επιτήδειου ουδέτερου. Και ενισχύει την Ουκρανία και διευκολύνει ποικιλοτρόπως τη Ρωσία, παριστάνοντας τον έντιμο διαμεσολαβητή (honest broker), έναν ρόλο φυσικά που δεν της ανέθεσε κανείς. Το κακομαθημένο παιδί διεκδικεί διαρκώς και περισσότερα. Άρα δεν εκπλήσσει που η Άγκυρα θέλει να υπαγορεύει πολιτική και στο ΝΑΤΟ.