Η Αμερική του Τραμπ ήρθε για να ρεφάρει

Το πρώτο ταξίδι του στο εξωτερικό τον Μάιο του 2017 ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ το έκανε στη Σαουδική Αραβία, όπου υπέγραψε 34 συμφωνίες συνολικού ύψους άνω των 380 δισ. δολαρίων. Αφορούσαν επενδύσεις σε τομείς όπως η άμυνα, το πετρέλαιο και οι αερομεταφορές. Από αυτά, ένα πακέτο 110 δισ. δολαρίων αφορούσε συμβόλαια πώλησης όπλων. Έτσι, ξεκίνησε η μεγάλη διόρθωση στο παγκόσμιο σύστημα που αποφάσισαν να κάνουν οι ΗΠΑ. Η Αμερική του Τραμπ ήρθε για να ρεφάρει!

Ως γνωστόν, οι ΗΠΑ επιδίωξαν πριν 30 χρόνια το άνοιγμα των αγορών, γιατί η εσωτερική τους αγορά είχε πάψει να τροφοδοτεί την ανάπτυξη. Αφού απέτυχαν να υλοποιήσουν τους στόχους του μέσω του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ), στηρίχθηκαν στην Κίνα και στην Ασία, όπου μετέφεραν ένα μεγάλο μέρος της παραγωγής και των κεφαλαίων τους.

Η απελευθέρωση της κυκλοφορίας των κεφαλαίων, σε συνδυασμό με την αποϋλοποίηση των τίτλων και την τεχνολογία της πληροφορίας προκάλεσαν το φαινόμενο της παγκοσμιοποίησης, χωρίς μάλλον να το θέλουν οι ΗΠΑ. Οι ανατροπές που συντελέστηκαν ήταν τεράστιες όχι μόνο σε οικονομικό επίπεδο, αλλά και σε πολιτικό. Δεκαπέντε χρόνια μετά την πτώση του Τείχους και την κατάρρευση της Σοβιετίας, άρχισε να αναδύεται ένας πολυπολικός κόσμος. Οι ΗΠΑ κατέληξαν τελικά να σηκώνουν το κύριο βάρος του ανοίγματος των αγορών και της παγκοσμιοποίησης.

Ο Τραμπ βρέθηκε στην εξουσία με ένα χρέος της τάξεως των 20 τρισ. δολαρίων (από το οποίο το 1,5 τρισ. το χρωστάει στην Κίνα), με ένα εμπορικό έλλειμμα 566 δισ. δολ. (2017) και ετήσιες αμυντικές δαπάνες 686 δισ. δολ. (έναντι 1,7 τρισ. δολ. της παγκόσμιας δαπάνης σύμφωνα με το SIPRI – Stockholm International Peace Research Institute). Το διμερές εμπορικό έλλειμμα έναντι της Κίνας έχει ανέλθει στα 375,2 δισ., έναντι του Μεξικού διευρύνθηκε στα 71,1 δισεκατομμύρια δολάρια, με τη Γερμανία είναι στα 64 δισ. και τη Γαλλία στα 15 δισ. δολάρια.

Ο Τραμπ ήρθε για να διορθώσει τα νούμερα στο εμπόριο και να φορτώσει στους συμμάχους ένα τμήμα από το κόστος της ασφάλειάς τους, δηλαδή να διαμορφώσει ένα νέο γεωοικονομικό χάρτη. Στην ουσία ξεκινάει μια μεγάλη διόρθωση, με ένα γενικευμένο εμπορικό πόλεμο με δασμούς και με πιέσεις στα μέλη του ΝΑΤΟ. Σημειωτέον ότι ο Τραμπ ζήτησε τον διπλασιασμό του ετήσιου στόχου αμυντικών δαπανών από 2% σε 4%.

Δοκιμάζει τα όρια

Η απόσυρση της υπογραφής του από το ανακοινωθέν στο πρόσφατο G7 και η προσωπική κόντρα με τον Τρυντώ ήταν η αρχή. Φιλοξενούμενος στο Λονδίνο μετά τη σύνοδο του ΝΑΤΟ, «άδειασε» την Τερέζα Μέι δηλώνοντας στη Sun ότι η Λευκή Βίβλος της για το Brexit είναι πολύ διαφορετική από αυτό, που ψήφισαν οι πολίτες και ότι ο Μπόρις Τζόνσον θα γινόταν «καταπληκτικός πρωθυπουργός»! Μένει να δούμε πως θα είναι η επικείμενη συνάντηση με τον «ανταγωνιστή» Βλαντιμίρ Πούτιν.

Πού θα καταλήξουν όλα αυτά κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος και κυρίως τι επιπτώσεις οικονομικές και κοινωνικές θα έχουν. Το σίγουρο είναι πως οι ΗΠΑ ούτε από το ΝΑΤΟ σκοπεύουν να φύγουν, ούτε να αποσύρουν στρατεύματα από τη Γερμανία. Αντίθετα, θέλουν να σταματήσουν τον αγωγό φυσικού αερίου Nord Stream ΙΙ που θα συνδέει τη Ρωσία με την Ευρώπη και να περιορίσουν την εξάρτηση της Γερμανίας από το ρωσικό αέριο (22%), αλλά και ολόκληρης σχεδόν της Ευρώπης.

Εδώ είναι σκόπιμο να σημειώσουμε ότι το Βερολίνο αποβλέπει στον προσεταιρισμό των Ευρωπαίων στη λογική μιας αμυντικής αυτονόμησης από το ΝΑΤΟ. Αυτό θα έδινε τεράστια ώθηση στη γερμανική πολεμική βιομηχανία, αλλά θα έδινε και την δυνατότητα της δημιουργίας ενός μεγάλου δικού της στρατού.

Πάντως, οι 29 του ΝΑΤΟ, στο ανακοινωθέν της συνόδου, δεσμεύτηκαν στη βελτίωση της ισορροπίας στον καταμερισμό των δαπανών και των ευθυνών και συμμερίστηκαν την ανησυχία των ΗΠΑ για τις απειλές που θέτουν η Ρωσία, το Ιράν και η Βόρεια Κορέα. Στο εμπορικό μέτωπο, η Ευρώπη κρατάει την ανάσα της λόγω της αβεβαιότητας του Τrump-effect, ενώ φαίνεται πως η Κίνα δεν μπορεί να απαντήσει στις ΗΠΑ με ισοδυνάμου αποτελέσματος δασμούς, φοβούμενη μια πληθωριστική έκρηξη.

Όλα δείχνουν ότι ο Τραμπ θα έχει ένα προβάδισμα στις εξελίξεις και θα δοκιμάζει τις καταστάσεις μέχρι εκεί που μπορεί. Η συνάντηση με τον Πούτιν μπορεί να είναι καθοριστικής σημασίας…