Αμπντούλ Μπαραντάρ: Ο πολιτικός εγκέφαλος των Ταλιμπάν

Η κατάληψη της Καμπούλ, η οποία έπεσε αμαχητί, δεν συνοδεύθηκε από επευφυμίες και πανηγυρισμούς. Βάση των ρητών εντολών της ηγεσίας τους, οι Ταλιμπάν απέφυγαν τις αντεκδικήσεις και την αιματοχυσία, αν και δεν έλειψαν ορισμένα περιστατικά βίας. Το βλέμμα του συνιδρυτή και δεύτερου στην ιεραρχία των Ταλιμπάν, του μουλά Αμπντούλ Γάνι Μπαραντάρ ήταν καρφωμένο πάνω τους, παρόλο που ο ίδιος βρισκόταν χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά.

Παρόλα αυτά, εξακολουθούσε να είναι ο “μαέστρος”, εκείνος που κρατούσε την μπαγκέτα και μαζί με αυτή τον έλεγχο του όλου εγχειρήματος. Παρακολουθούσε με ψυχραιμία –κάτι που έτσι κι αλλιώς τον χαρακτηρίζει– την υλοποίηση ενός σχεδίου που είχε “σκηνοθετήσει” λεπτομερώς. «Δεν θα πέσει ούτε σφαίρα», είχε διατάξει. Τη στιγμή που οι Ταλιμπάν παρέλαυναν και η μουδιασμένη διεθνής κοινότητα κράταγε την ανάσα της, εκείνος δεχόταν τους θερμούς ασπασμούς και εναγκαλισμούς των “αδελφών” του.

Ο ίδιος γνώριζε ότι είχε φτάσει επιτέλους η στιγμή να επιστρέψει στην χώρα. Τώρα βρίσκεται στην Καμπούλ προκειμένου να συμμετάσχει σε συνομιλίες για τον σχηματισμό κυβέρνησης, συναντώντας και παλιούς πολιτικούς του Αφγανιστάν. Οι σύντροφοί του αναγνώριζαν στο πρόσωπό του τον χαρισματικό και συνάμα αδίστακτο ηγέτη τους: όπως όλα δείχνουν το νέο πρόεδρο του Αφγανιστάν.

Η ιεραρχία των Ταλιμπάν

Πρώτος στην ιεραρχία της οργάνωσης είναι ο μουλάς Χαϊμπατουλάχ Αχουντζάντα. Πρόκειται για ιερωμένο και πρώην επικεφαλής του τομέα δικαιοσύνης των Ταλιμπάν. Ο αμέσως επόμενος, όμως, είναι αυτός που διακρίνεται για τις ηγετικές ικανότητές του και στο στρατιωτικό και στο πολιτικό-διπλωματικό τομέα. Και είναι αυτός που φαίνεται πως θα ηγηθεί της επιχείρησης εδραίωσης του καθεστώτος των Ταλιμπάν. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται και το σχετικά μετριοπαθές προσωπείο που εμφανίζουν αυτές τις ημέρες.

Ήταν, λοιπόν, ο μουλάς Αμπντούλ Γκάνι Μπαραντάρ που προεδρεύει του Πολιτικού Γραφείου των Ταλιμπάν και ηγήθηκε της ομάδας που διαπραγματεύτηκε με τους Αμερικανούς στην Ντόχα του Κατάρ. Στους κόλπους του κινήματος, άλλωστε, ο Αμπντούλ Γκάνι Μπαραντάρ, πιστώνεται τη νίκη στον 20ετή πόλεμο. Μεταξύ άλλων, διεθνείς εκθέσεις αναφέρουν ότι ήταν εκείνος που εστίασε στην ανάγκη των Ταλιμπάν να αυξήσουν την απήχησή τους στο λαό του Αφγανιστάν.

Το 2009 συνέταξε και μοίρασε σε όλα τα μέλη της οργάνωσης ένα εγχειρίδιο για το πώς να κερδίσουν την υποστήριξη των Αφγανών πολιτών. Αυτός ο “κώδικας δεοντολογίας” εστίασε στην αποφυγή εκτέλεσης αμάχων και επίσης σκιαγράφησε τον τρόπο που θα κυβερνούσαν μελλοντικά οι Ταλιμπάν. Είναι για όλα αυτά που θεωρείται πως θα είναι ο νέος πρόεδρος του Αφγανιστάν. Αλλά ακόμα κι αν τελικά δεν διεκδικήσει το ανώτατο αξίωμα, θα είναι εκείνος που παρασκηνιακά θα κινεί τα νήματα.

Στην πρώτη γραμμή

Γεννήθηκε στην επαρχία Ουρουζγκάν το 1968. Τα παιδικά του χρόνια τα πέρασε ως βοσκός, βοηθώντας τον πατέρα και τα αδέλφια του. Πριν καν προλάβει να ενηλικιωθεί, όμως, βρέθηκε στην πρώτη γραμμή του πολέμου ενάντια στους Σοβιετικούς. Την εποχή εκείνη και παρά το νεαρό της ηλικίας του διακρίθηκε για το θάρρος και τις ηγετικές του ικανότητες.

Σε αντίθεση με τους συνομηλίκους του δεν τον καθοδηγούσε το στείρο πάθος και ο φανατισμός. Διέθετε στρατηγικό νου και αυτό συνέβαλε ώστε να αναρριχηθεί στην ιεραρχία των τότε πολέμαρχων. Απέφευγε τις σφαγές και προτιμούσε τον αιφνιδιασμό και την οργάνωση των επιθέσεων. Η φήμη του εξαπλώθηκε μέσω του ανταρτοπόλεμου των Μουτζαχεντίν. Ήταν εκείνος που ηγήθηκε επιθέσεων μέσα από άγνωστους και δύσβατους δρόμους.

Όταν το 1989 οι Ρώσοι εκδιώχθηκαν και το Αφγανιστάν διολίσθησε σε έναν εμφύλιο πόλεμο μεταξύ αντιπάλων πολέμαρχων, η δράση του συνεχίστηκε. Ως πολέμαρχος πλέον και μάλιστα ξακουστός, έγινε ένας από τους ιδρυτές του κινήματος των Ταλιμπάν μαζί με τον διαβόητο μουλά Μοχάμαντ Ομάρ, ο οποίος ήταν και κουνιάδος του.

Εκείνα τα πρώτα χρόνια, ξεχώριζε για τη ρητορική του δεινότητα. Πολλά βράδια συνήθιζε να αφηγείται ιστορίες για τη φυλετική του καταγωγή, τα παιδικά του χρόνια στα βουνά και την αφγανική ιστορία. Έπλαθε, αλλά και επικοινωνούσε την ιδεολογία και το όραμά του στους ακολούθους και συμμαχητές του για το αυστηρό, ασκητικό Ισλάμ, αποκηρύσσοντας τη διαφθορά και τη σπατάλη που όπως περιέγραφε «έχει δηλητηριάσει το αίμα των αδελφών μας».

Η “φωνή” του κινήματος

Η θρησκευτική θέρμη δεν ήταν το μοναδικό του όπλο. Ήταν το πρόσωπο-κλειδί που εξασφάλισε την υποστήριξη της πακιστανικής υπηρεσίας πληροφοριών (Int-Services Intelligence – ISI), η οποία και έπαιξε καθοριστικό ρόλο ώστε οι Ταλιμπάν να αποκτήσουν την εξουσία της χώρας το 1996. Ο Μπαραντάρ, ως δεξί χέρι του Μουλά Ομάρ, απέδειξε τα χρόνια εκείνα τις διοικητικές του ικανότητες, ενώ αναδείχθηκε και αποτελεσματικός στρατιωτικός ηγέτης.

Αφοσιώθηκε, όμως, στη διακυβέρνηση της χώρας, αναλαμβάνοντας πολλαπλά καθήκοντα, ακόμα και το υπουργείο Άμυνας. Προτιμούσε να ασκεί διοικητικά καθήκοντα, θυμίζοντας γραφειοκράτη. Τη μία στιγμή φανάτιζε νέους μαχητές και την επόμενη προχωρούσε σε λεπτούς χειρισμούς, αντιλαμβανόμενος ότι απαιτείται η ανοχή της Δύσης για την επιβίωση του καθεστώτος.

Σε αντίθεση με τον τότε ηγέτη του κινήματος Ομάρ, ο οποίος επικηρύχθηκε από τους Αμερικανούς και υιοθέτησε μέχρι το θάνατό του απόλυτη μυστικοπάθεια, ο Μπαραντάρ μετατράπηκε σε δημόσιο πρόσωπο του κινήματος. Το όνομά του, όμως, έγινε ευρέως γνωστό μονάχα μετά τη σύλληψή του στο Πακιστάν το 2010. Ο τότε πρόεδρος Ομπάμα είχε αναγνωρίσει τον κίνδυνο που ελλοχεύει όσο ο Μπαραντάρ παρέμενε ελεύθερος.

Τρία χρόνια αργότερα, όμως, και υπό αδιευκρίνιστες συνθήκες, αφέθηκε ελεύθερος. Σύμφωνα με διεθνή ΜΜΕ, το κλειδί της ελευθερίας του το έδωσαν οι ίδιοι οι Αμερικανοί. Δημοσιεύματα, μάλιστα, αναφέρθηκαν και στον παρασκηνιακό ρόλο του πρώην πρεσβευτή των ΗΠΑ στον ΟΗΕ και μετέπειτα απεσταλμένο της Ουάσιγκτον για το Αφγανιστάν, διπλωμάτη Ζαλμάι Χαλιλζάντ.

Από ό,τι φαίνεται η απελευθέρωσή του ήταν προαπαιτούμενο για την έναρξη των ειρηνευτικών διαπραγματεύσεων μεταξύ ΗΠΑ και Ταλιμπάν, ώστε να δρομολογηθεί η αποχώρηση των Αμερικανών από το Αφγανιστάν. Έκτοτε, το πεδίο αφέθηκε ελεύθερο στον Μπαραντάρ. Ο ρεαλισμός, η αυτοσυγκράτηση και η βαθύτερη κατανόηση του γεωπολιτικού γίγνεσθαι είναι που σήμερα τον καθιστούν φαβορί για την προεδρία της χώρας. Όταν βρεθεί στην εξουσία θα φανεί πόσο πραγματικό είναι το σχετικά μετριοπαθές πρόσωπο που τώρα προβάλει.