Αν το Καστελλόριζο είναι μακριά, τότε τι είναι οι υπερπόντιες κτήσεις Βρετανίας και Γαλλίας;

Στο American Journal of International Law, βρήκα 123 ανθολογημένες παραπομπές για θέματα νησιωτικών ΑΟΖ ανά τον κόσμο. Οι περιπτώσεις ποικίλουν. Nαι μεν τα νησιά έχουν υφαλοκρηπίδα (και ΑΟΖ πλέον), αλλά το πόσο εκτείνεται αυτή, ειδικά όταν συμπίπτει με της γειτονικής-όμορης ηπειρωτικής ξένης χώρας, πρωτίστως κρίνεται μεταξύ των γειτονικών κρατών και στη συνέχεια από αρμόδια διεθνή διαιτητικά ή δικαστικά όργανα (συνήθως ad hoc/ανά περίπτωση, παρότι υπάρχει ήδη επαρκής νομολογία που δείχνει κάποιες τάσεις).

Η Ελλάδα συνεχώς επικαλείται το διεθνές δίκαιο και ορθώς. Τι κάνεις όμως όταν η όμορη χώρα είναι η Τουρκία, με την “αλά τούρκα” ερμηνεία της, που a priori αποκλείει την όποια διμερή συνεννόηση; Ελαττώνεις τα, βάσει ιστορικών διεθνών συμβάσεων, κατοχυρωμένα δικαιώματά σου; Υπαναχωρείς και αποδέχεσαι τα αιτήματα της άλλης πλευράς; Ποιο είναι το όριο αποδοχής και κατανόησης; Αυτό τελειώνει κάπου, ή ευελπιστείς στον κορεσμό του αιτούντος;

Και εάν δεν σταματήσει ποτέ; Θα κάνεις ρήξη, πότε και μέχρι ποιου επιπέδου; Η προσφυγή ενώπιον τρίτων αρμοδίων διεθνών οργάνων, προϋποθέτει μια προσυνεννόηση και ατζέντα θεμάτων που στην παρούσα δεν υπάρχει, παρότι αναδύονται ενδείξεις πως η μελλοντική προεδρεύουσα της ΕΕ, Γερμανία, θα συμβουλεύσει στη σύνταξή της.

Παράλληλα επικαλείσαι την αρωγή των συμμάχων σου. Ξεχνάμε όμως, πως οι σύμμαχοί μας, είναι και σύμμαχοι της Τουρκίας. Για ποιο λόγο να επιλέξουν την πλευρά μας, όταν έχουν τεράστια συμφέροντα με την Τουρκία;  Οι γνώμες που ακούγονται δημοσίως, περί ειδικού καθεστώτος, μικρής ή μεγάλης επιρροής του Καστελλόριζου, είναι ελαττωμένες ή “μαξιμαλιστικές”;

Η ΑΟΖ του Γιβλαρτάρ

Με γνώμονα την πρακτική της Γαλλίας και της Βρετανίας, το ερώτημα δεν θα έπρεπε να τίθεται καν για το Καστελλόριζο. Ούτε ελαττωμένη επήρεια έχει, ούτε είναι “μαξιμαλισμός” να αιτείται η Ελλάδα τα όσα ισχύουν διεθνώς και έχει κατοχυρώσει νομίμως ιστορικά, με βάση τις διεθνείς συμβάσεις. Ενημερωτικά και σύντομα, θα αναφέρω τις υπερπόντιες κτήσεις των παλαιών αποικιοκρατικών χωρών.

Κτήσεις τις οποίες ούτε διανοούνται να εγκαταλείψουν και να ελαττώσουν, ούτε να αποποιηθούν την ΑΟΖ που τους προσφέρουν (η οποία επιπλέον αθροίζεται στη συνολική ΑΟΖ της ΕΕ). Η Ελλάδα άραγε δύναται να ελαττώσει την εν δυνάμει ΑΟΖ της, που θα μπορούσε να συνυπολογιστεί στην, έστω άτυπη, ΑΟΖ επιρροής της ΕΕ ανά τον κόσμο; Σαφώς και όχι.

Η υπερπόντια Γαλλία (France d’outre-mer ) αποτελείται από τα γαλλοδιοικούμενα εδάφη εκτός Ευρώπης (υπολείμματα της αποικιοκρατίας) που έχουν διαφορετικό νομικό καθεστώς και επίπεδα αυτονομίας, αν και όλα (εκτός από εκείνα χωρίς μόνιμους κατοίκους) έχουν εκπροσώπηση (τόσο στην Εθνική Συνέλευση, όσο και στη Γερουσία της Γαλλίας, που αποτελούν το γαλλικό κοινοβούλιο).

Οι πολίτες τους έχουν γαλλική ιθαγένεια και ψηφίζουν για τον πρόεδρο της Γαλλίας και την Ευρωβουλή. Οι υπερπόντιες κτήσεις της Γαλλίας είναι κυρίως νησιά στον Ατλαντικό, τον Ειρηνικό και τον Ινδικό Ωκεανό, τη Γαλλική Γουιάνα στη νότια Αμερική, καθώς και πολλά νησιά γύρωθεν της Ανταρκτικής (υπάρχει και μία αξίωση επάνω στο έδαφός της).

Μία υπερπόντια ΑΟΖ

Η υπερπόντια Γαλλία (France d’outre-mer) καλύπτει έκταση 119.396 km 2 (46.099 sq mi) και αντιπροσωπεύει το 18,0% του εδάφους της Γαλλικής Δημοκρατίας. Έχει αποκλειστική οικονομική ζώνη (ΑΟΖ) 9,825.538 km 2 (3.793.661 sq mi ). Αντιπροσωπεύει το 96,7% της ΑΟΖ της Γαλλικής Δημοκρατίας (εξαιρουμένης της περιφέρειας Adélie Land, βλέπε και την Συνθήκη της Ανταρκτικής το 1959 καθώς και τον χάρτη που ακολουθεί).

Ομοίως, η ΑΟΖ του Ηνωμένου Βασιλείου είναι η πέμπτη μεγαλύτερη στον κόσμο σε 6.805.586 km 2 ( 2.627.651 sq mi ). Περιλαμβάνει τις αποκλειστικές οικονομικές ζώνες που περιβάλλουν το Ηνωμένο Βασίλειο και τα Βρετανικά υπερπόντια εδάφη, εξαιρουμένης της Ανταρκτικής, του Γιβραλτάρ, του Ακρωτηρίου και της Δεκέλειας στην Κύπρο (βλέπε τον χάρτη που ακολουθεί).

Εύλογα λοιπόν γεννάται το ερώτημα: Αφού η Γαλλία και η Βρετανία έχουν υπερπόντιες κτήσεις, των οποίων τις ΑΟΖ αθροίζουν στην ΑΟΖ της Μητρόπολης και της ΕΕ, η Ελλάδα δεν μπορεί να επικαλείται την ΑΟΖ του Καστελλόριζου, που δεν είναι υπερπόντια κτήση;
Αρκετά πλέον με την ηττοπάθεια, το αυτομαστίγωμα και τη λογική του κατευνασμού σ’ έναν ακόρεστο και κακό διαχρονικά γείτονα, με sui generis αξιακό κώδικα. Υπάρχουν νομικά και πρακτικά στοιχεία τεκμηριωμένου αντίλογου με προοπτική οφέλους, πριν την σύγκρουση ή την υποχώρηση.

Η “χρησικτησία” των κυριαρχικών δικαιωμάτων

Τέλος, το μνημόνιο Άγκυρας-Τρίπολης, είναι μεν διμερής διεθνής συμφωνία που έχει κατατεθεί στον ΟΗΕ, θίγει όμως τα εν δυνάμει δικαιώματα τρίτου (Ελλάδα), έχουσα στοιχεία ακυρότητας.  Δηλαδή είναι ακυρώσιμη έως ότου ακυρωθεί οριστικά, είτε πρακτικά με τη συμφωνία για ΑΟΖ Ελλάδας-Αιγύπτου, είτε ενώπιον διεθνούς οργάνου κατόπιν προσφυγής. Μέχρι τότε, μπορεί να μην παράγει de jure αποτελέσματα, παράγει όμως de facto, όπως κάνει κατά πάγια τακτική της η Τουρκία.

Αμφισβητεί, “γκριζάρει” και διαταράσσει κυριαρχικά δικαιώματα ή εν δυνάμει δικαιώματα, σαν κοινός ταραξίας με σκοπό σε βάθος χρόνου να κερδίσει κάτι, όπως κάνει ένας καταπατητής του αστικού δικαίου με την “χρησικτησία”. Και ναι μεν το διεθνές δίκαιο δεν αναγνωρίζει χρησικτησία, ρέπει όμως προς την αναγνώριση παγιωμένων καταστάσεων . Κακό παράδειγμα για την Ελλάδα είναι η “χρησικτησία” του ονόματος Μακεδονία από τους βόρειους γείτονές μας.

Παρά τις εντάσεις, τελικά η διεθνής κοινότητα, έπεισε την ελληνική κυβέρνηση να δεχτεί επίσημα την ονομασία Βόρεια Μακεδονία, λόγω μακράς “χρησικτησίας” του ονόματος από τους βόρειους γείτονες! Τα παραπάνω, ενδεικτικά αναφερόμενα, πρέπει να κρατούν σε εγρήγορση τη χώρα και την κοινή γνώμη, ειδάλλως θα μείνουμε με το ηθικό και δίκαιο μεν, αλλά πρακτικά χαμένοι.