Αναδίπλωση Ντράγκι για τις αμυντικές δαπάνες

Μετά τη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στις 25 Μαρτίου, ο γενικός γραμματέας Γιενς Στόλτενμπεργκ έκανε την εξής δήλωση: «Οι χώρες μέλη συμφώνησαν να διπλασιάσουν τις προσπάθειες τους προκειμένου να επιτευχθεί η δέσμευση που ελήφθη το 2014 ώστε οι αμυντικές δαπάνες να καλύψουν τουλάχιστον το 2% του ΑΕΠ εντός του 2024». Ο ιταλός πρωθυπουργός Μάριο Ντάγκι επιβεβαίωσε με τη σειρά του τη δήλωση του Νορβηγού: «Η δέσμευση για το 2% του ΑΕΠ ελήφθη το 2006 και από τότε όλες οι κυβερνήσεις την υποστήριξαν. Τώρα επανήλθε στην επικαιρότητα διότι επείγει και είναι απαραίτητο να σπεύσουμε να προχωρήσουμε στον εξοπλισμό μας».

Δύο τοις εκατό του ιταλικού ΑΕΠ  ισοδυναμεί με δαπάνη που υπολογίζεται από 15 έως 40 δισεκατομμύρια το έτος στους προϋπολογισμούς των ετών από το 2023 έως το 2025. Αυτό όμως δεν φαίνεται να εντυπωσίασε τις πολιτικές δυνάμεις της χώρας που σχεδόν όλες αποδέχτηκαν τη δέσμευση που ανέλαβε ο Ντράγκι σε επίπεδο ΝΑΤΟ. Όλοι εκτός από το Κίνημα 5 Αστέρων, το κίνημα Αλτερνατίβα που αποτελείται από τους βουλευτές που διασπάστηκαν από το Κ5Α και από την μικρή κοινοβουλευτική ομάδα της Ιταλικής Αριστεράς.

Λίγες ημέρες μετά τη σύνοδο του ΝΑΤΟ ο ιταλός υπουργός Άμυνας Λορέντσο Γκουερίνι (του κεντροαριστερού Δημοκρατικού Κόμματος) δημοσίευσε άρθρο στην εφημερίδα “La Stampa” όπου εξηγούσε πως η δαπάνη στην άμυνα του 2% του ΑΕΠ εντός του  2024 αποσκοπεί «στην ενίσχυση της άμυνας της Ευρωπαϊκής Ένωσης», η οποία είναι κάτι το «εντελώς διαφορετικό από το ΝΑΤΟ». Πρόσθεσε πως οι χώρες μέλη της ΕΕ ήδη «ξοδεύουν σε εξοπλισμούς τέσσερις φορές περισσότερο από όσα ξοδεύει η Μόσχα», αλλά αν η Ευρώπη είχε έναν στρατό αντί για 27 θα ξόδευε πολύ λιγότερα και θα ξόδευαν λιγότερα και τα κράτη μέλη.

Την επομένη, στις 29 Μαρτίου, η κυβέρνηση αποδέχτηκε και στήριξε σχέδιο νόμου που κατέθεσε το ακροδεξιό κόμμα Αδελφοί της Ιταλίας, που βρίσκεται στην αντιπολίτευση. Το σχέδιο νόμου δεσμεύει την εκτελεστική εξουσία να αυξήσει τις αμυντικές δαπάνες έως το 2% του ΑΕΠ μέχρι το 2024. Η κίνηση αυτή της κυβέρνησης προκάλεσε τη διαμαρτυρία του Κινήματος 5 Αστέρων που όχι μόνο συμμετέχει στον κυβερνητικό συνασπισμό αλλά διαθέτει και τη μεγαλύτερη κοινοβουλευτική ομάδα.

Το ίδιο βράδυ ο ηγέτης του Κινήματος 5 Αστέρων και πρώην πρωθυπουργός Τζουζέπε Κόντε συνάντησε τον Ντράγκι και του εξήγησε πως καλό θα ήταν να προγραμματιστεί η σταδιακή αύξηση της αμυντικής δαπάνης σε μικρά ποσοστά και σε μεγάλο χρονικό διάστημα, ώστε, όταν κι εάν το επιτρέπουν τα δημοσιονομικά της χώρας, να φτάσει στο 2% ενδεχομένως το 2030, με την ελπίδα μέχρι τότε να έχει κάνει σημαντικά βήματα το σχέδιο ευρωπαϊκού στρατού. Του ανέφερε μάλιστα ως υπόδειγμα τη δική του πολιτική ως επικεφαλής της κυβέρνησης, όταν η αμυντική δαπάνη αυξήθηκε κατά 1,1 δισεκατομμύριο μέσα σε μια τριετία.

Τί συμβαίνει με τις αμυντικές δαπάνες

Ο ιταλός πρωθυπουργός όμως δεν πείστηκε από τα επιχειρήματα του προκατόχου του και μόλις ολοκληρώθηκε η συνάντηση έσπευσε λίγο πριν από τα μεσάνυχτα να επισκεφθεί το προεδρικό Κυρηνάλιο Μέγαρο. Μετά τη συνάντηση ο Ντράγκι διέρρευσε πως «ενημέρωσε τον πρόεδρο Ματαρέλα ότι υπήρχε κίνδυνος κυβερνητικής κρίσης». ‘Ότι αυτή η φαντασιακή «κυβερνητική κρίση», την οποία ούτε ο Κόντε ούτε κανένας άλλος δεν είχε απειλήσει, σχετιζόταν με τις αμυντικές δαπάνες έγινε εμφανές την επομένη, όταν, σε επίσημη ανακοίνωση και όχι πλέον διαρροές, ο ιταλός πρωθυπουργός επανέλαβε πως προτίθεται να  αυξήσει τις αμυντικές δαπάνες της χώρας στο 2% έως το 2024.

Ο Κόντε του απάντησε σε τηλεοπτική συνέντευξη του. Εξήγησε ότι ουδέποτε αμφισβήτησε το στόχο του 2%, αλλά θεωρεί ότι ο στόχος του 2024 θα επιβάλει να αλλάξει προορισμό μέσα σε μόλις δύο χρόνια ένα τεράστιο κονδύλι, τουλάχιστον 15 δισεκατομμύρια, τη στιγμή που «οι πολίτες απαιτούν να τεθούν άλλες προτεραιότητες». Για τα ιταλικά ΜΜΕ η εικόνα ήταν πλέον σαφέστατη: ο κύβος ερρίφθη και οι αμυντικές δαπάνες της χώρας θα φτάσουν να καλύπτουν το 2% του ΑΕΠ το 2024, ούτε δευτερόλεπτο αργότερα, ό,τι κι αν λέει ο «λιποτάκτης» Κόντε.

Οι επιφυλάξεις του Κόντε ως προς την ημερομηνία του 2024 προκάλεσαν επίσης και έντονες αντιδράσεις εντός του Δημοκρατικού Κόμματος (που επίσης ανήκει στην κυβερνητική πλειοψηφία), όταν μεγάλο μέρος της δεξιάς πτέρυγας του εξαπέλυσε σφοδρές επιθέσεις  εναντίον του. Τόσο που ορισμένοι στενοί συνεργάτες του γραμματέα του Δημοκρατικού Κόμματος Ενρίκο Λέτα έσπευσαν να απειλήσουν το Κίνημα 5 Αστέρων πως η διαφωνία περί αμυντικών δαπανών βάζει σε κίνδυνο τη συμφωνία συμμαχίας και συνεργασίας που υπεγράφη μεταξύ των δύο κομμάτων πριν από δύο έτη.

Από τότε δηλαδή που ο Λέτα ανέλαβε να διευρύνει τις συμμαχίες του και προς αριστερά, με το Κ5Α αλλά και τους πρώην διαφωνούντες Ντ΄Αλέμα και Μπερσάνι, αλλά και προς τα δεξιά, με το μικροσκοπικό κόμμα Ζωντανή Ιταλία του Ματέο Ρέντσι, που όμως έχει μετακινηθεί πλέον στο χώρο του Μπερλουσκόνι.

Την περασμένη εβδομάδα ο υπουργός Άμυνας Λορέντσο Γκουερίνι  ανέφερε σε συνέντευξη του πως ο στόχος του 2% του ΑΕΠ θα επιτευχθεί έως το 2028. Ούτε ο Ντράγκι ούτε κανένας άλλο μέλος της ιταλικής κυβέρνησης δεν αισθάνθηκε την ανάγκη να διορθώσει τον υπουργό Άμυνας ως προς την ημερομηνία. Το οποίο ερμηνεύεται ως αλλαγή της τελικής ημερομηνίας, χωρίς όμως να αναγνωριστεί το ορθό και βάσιμο των υποδείξεων του Κόντε.

Η δοκιμασία για τον Ντράγκι

Με άλλα λόγια, ο Ντράγκι τελικά κατάλαβε πως εάν μετακινήσει τόσο πολλά δισεκατομμύρια από τις κοινωνικές ανάγκες στον εξοπλισμό θα προκαλέσει τέτοια κοινωνική αναταραχή που θα ακυρώσει το μέχρι τώρα έργο του. Άφησε λοιπόν να αναλάβει ο άπειρος και ασήμαντος υπουργός Άμυνας το βάρος της αλλαγής πορείας, χωρίς να δοθεί καμία εξήγηση.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία, εν κατακλείδι, έβαλε σε μεγάλη δοκιμασία τον τεχνοκράτη πρωθυπουργό της Ιταλίας. Ο Ντράγκι είναι άνθρωπος της οικονομίας και μέχρι τη ρωσική εισβολή είχε την ευχέρεια να συμβουλεύεται τους υπουργούς του για τα ουκ ολίγα θέματα που δεν κατέχει. Με τον πόλεμο όμως πιέστηκε να πάρει γρήγορες αποφάσεις και ήταν μοιραίο κάποιες από αυτές να μην είναι καθόλου εύστοχες.

Είναι ενδεικτικό το γεγονός πως ο Ντράγκι ήταν ένας από τους δυο ευρωπαίους πρωθυπουργούς που την επομένη της ρωσικής εισβολής έσπευσαν, με προσωπική τους απόφαση, να στείλουν όπλα στους Ουκρανούς, χωρίς να ακολουθήσουν τις απαιτούμενες νομικές διαδικασίες. Αυτά τα θέματα στην Ιταλία δεν περνούν απαρατήρητα και μόλις το περιστατικό έγινε γνωστό ο πρωθυπουργός δέχτηκε αυστηρή κριτική όχι μόνο στο Κοινοβούλιο αλλά και στο προεδρικό μέγαρο, όπου αναγκάστηκε σαν άτακτος μαθητής να υποστεί αυστηρή επίπληξη κι ένα γερό μάθημα συνταγματικής τάξης.