Ανάμεσα σε ακροδεξιούς και αυτονομιστές ο Σάντσεθ – Σε αδιέξοδο η Ισπανία

Ψηφίζουν σήμερα οι Ισπανοί, για τέταρτη φορά σε μια τετραετία, μετά την αδυναμία στου σοσιαλιστή πρωθυπουργού Σάντσεθ να σχηματίσει κυβέρνηση. Οι δημοσκοπήσεις τον δείχνουν βέβαια να κρατά την πρώτη θέση, χωρίς όμως να εξασφαλίζει και πάλι την αυτοδυναμία. Αντιθέτως τα πράγματα γίνονται δυσκολότερα και η αστάθεια αναμένεται να παραταθεί, καθώς όχι μόνον τα κυρίαρχα κόμματα (Σοσιαλιστικό και Λαϊκό), αλλά ούτε οι παρατάξεις Δεξιά-Αριστερά δείχνουν ικανές να σχηματίσουν κυβέρνηση.

Το θέμα της αυτονομίας της Καταλονίας, το οποίο κυριάρχησε στον προεκλογικό πολιτικό λόγο παραμένει ο βασικός καθοριστικός παράγοντας για το αποτέλεσμα των σημερινών εκλογών. Ειδικά μετά τα πρόσφατα αιματηρά επεισόδια, τα οποία ακολούθησαν την καταδίκη, στις 14 Οκτωβρίου, εννέα ηγετικών στελεχών του αυτονομιστικού κινήματος για το ρόλο που διαδραμάτισαν στην απόπειρα απόσχισης του 2017.

Η δεξιά (Λαϊκό Κόμμα, Ciudadanos και Vox) πίεζε την σοσιαλιστική κυβέρνηση να λάβει δραστικά μέτρα κατά των αυτονομιστών, ακόμη και την αναστολή του καθεστώτος  αυτονομίας της Καταλονίας ή την αποπομπή του αυτονομιστή προέδρου Κιμ Τόρα. Ο Σάντσεθ δεν προχώρησε βέβαια στη λήψη τέτοιων μέτρων, δεν κατάφερε όμως να αμβλύνει τους τόνους και να αντιστρέψει το κλίμα.

Μόνος κερδισμένος το Vox

Στις σημερινές εκλογές, οι Καταλανοί αυτονομιστές, οι οποίοι στην αναμέτρηση του Απριλίου στήριξαν τον σοσιαλιστή πρόεδρο, αναμένεται να λάβουν 20 από τις 350 έδρες. Οι Σοσιαλιστές (PSOE) δεν θέλουν όμως την στήριξή τους και αυτό σε συνδυασμό με την πτώση που καταγράφουν οι αριστεροί Podemos, με τους οποίους ο Σάντσεθ δεν κατάφερε να συνεργαστεί, στερούν από την παράταξη της Αριστεράς τη δυνατότητα σχηματισμού κυβέρνησης.

Την ίδια ώρα, μοναδικός κερδισμένος από την καταλανική κρίση και την κατάρρευση του δικομματισμού (Σοσιαλιστές-Λαϊκό Κόμμα) είναι το ακροδεξιό Vox. Το κόμμα που μπήκε δυναμικά στην ισπανική Βουλή τον περασμένο Απρίλιο και πλέον αποτελεί έναν από τους βασικούς παράγοντες της πολιτικής σκηνής της Ισπανίας. Το Vox ενδυναμώθηκε όμως και από την αστοχία του Σάντσεθ να προωθήσει την εκταφή και τη μεταφορά των λειψάνων του Φράνκο, μόλις τρεις εβδομάδες πριν τις εκλογές. Ο σοσιαλιστής πρωθυπουργός υπολόγιζε στην πολιτική αξιοποίηση αυτής της ενέργειας, οι δημοσκοπήσεις όμως δείχνουν ότι δεν είχε τελικά τα επιθυμητά για αυτόν αποτελέσματα.

Με συμμετοχή στις τοπικές κυβερνήσεις της Ανδαλουσίας, της Μαδρίτης και της Μούρθιας, αλλά και στον δήμο της ισπανικής πρωτεύουσας, το Vox αναμένεται ότι θα είναι τρίτο κόμμα, υπερδιπλασιάζοντας τις έδρες του από 24 σε 49. Το Vox είναι μάλιστα το κόμμα που έδωσε την χαριστική βολή στο δίπολο Σοσιαλιστές-Λαϊκό Κόμμα, διευρύνοντας ακόμη περισσότερο τον κατακερματισμό των ισπανικών πολιτικών κομμάτων στο κοινοβούλιο. Μια διαδικασία που ξεκίνησε με τους Podemos, στην αριστερή πτέρυγα, και τους Πολίτες (Ciudadanos) στη δεξιά.

Μεγάλος συνασπισμός

Αυτοί οι τελευταίοι είναι, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, και οι μεγάλοι χαμένοι των σημερινών εκλογών, καθώς φέρονται να καταγράφουν τις μεγαλύτερες απώλειες. Το ίδιο συμβαίνει βέβαια και με τους αριστερούς Podemos, ενώ το Λαϊκό Κόμμα, αν και ανακάμπτει, δεν έχει ξεπεράσει το σοκ από τα σκάνδαλα του Ραχόι και απέχει ακόμη πολύ από το να καταστεί πρωταγωνιστής των εξελίξεων.

Ελπίζει, ωστόσο, σε ένα καλό πλασάρισμα που θα του δίνει την δυναμική να διαπραγματευτεί μια συνεργασία με τους Ciudadanos και το Vox, όπως έχει κάνει ήδη σε περιφερειακές κυβερνήσεις και σε δήμους. Αν και αυτό το ενδεχόμενο φαντάζει επίσης μακρινό.

Με δεδομένες αυτές τις τάσεις το μόνο βέβαιο αποτέλεσμα των σημερινών εκλογών είναι η αδυναμία σχηματισμού κυβέρνησης και η παράταση της πολιτικής αστάθειας. Ένας μεγάλος συνασπισμός, των Σοσιαλιστών με το Λαϊκό Κόμμα, θα έδινε λύση στο πολιτικό αδιέξοδο, δεν είναι όμως κάτι που τα δύο κόμματα επιθυμούν, ούτε και κάτι που μπορεί να γίνει εύκολα αποδεκτό από τους ψηφοφόρους τους.

Έτσι, οι περισσότεροι αναλυτές εκτιμούν ότι ο Σάντσεθ θα πάει τελικά σε μια κυβέρνηση μειοψηφίας με την διευκόλυνση του Λαϊκού Κόμματος, το οποίο μπορεί να απέχει από την σχετική ψηφοφορία. Και αυτό όμως προϋποθέτει μια στοιχειώδη συζήτηση και μια μίνιμουμ πολιτική συμφωνία των δύο κομμάτων, τα οποία άλλωστε κυριάρχησαν στην πολιτική σκηνή δεκαετίες και διαμόρφωσαν την μεταδικτατορική Ισπανία.