Ανθρωπιστική βοήθεια στη Μαριούπολη αγκαζέ με τον… Ερντογάν

Στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ, την περασμένη Πέμπτη, ο πρόεδρος της Γαλλίας είχε κατ’ ιδίαν συνάντηση με τον Τούρκο ομόλογό του. Καμία επίσημη ανακοίνωση δεν υπήρξε, αλλά και οι ανεπίσημες πληροφορίες από τη γαλλική πλευρά δεν ήταν παραπάνω από μία αράδα: «οι δύο πρόεδροι συζήτησαν αποκλειστικά για την Ουκρανία». Το περιεχόμενο της συζήτησης δεν έγινε γνωστό, όμως ο πρόεδρος Μακρόν έκανε γνωστό μετά την Σύνοδο της ΕΕ, την Παρασκευή, ότι «η Γαλλία, η Ελλάδα και η Τουρκία θα οργανώσουν από κοινού επιχείρηση για να σταλεί ανθρωπιστική βοήθεια στη Μαριούπολη».

Είναι μάλιστα –όπως είπε– σε συνεννόηση με τον Ουκρανό πρόεδρο και τον δήμαρχο της πόλης Μποϊτσένκο, προφανώς για την οργάνωση του εγχειρήματος. Σύμφωνα με την ουκρανική τηλεόραση, ο δήμαρχος είχε επικοινωνία με τον Γάλλο πρέσβη που βρίσκεται στην πόλη Λβίβ (δυτική Ουκρανία) και μέσα τις επόμενες ημέρες ο Μακρόν θα μιλήσει περί αυτού και με τον Πούτιν. Ο Ερντογάν, που ήταν ομιλητικότατος κατά το ταξίδι της επιστροφής από τις Βρυξέλλες στην Άγκυρα, το μεσημέρι της Παρασκευής, δεν είπε τίποτε για το σχέδιο Μακρόν.

Αλλά και ο Μητσοτάκης αναφέρθηκε γενικώς και αορίστως στην «γαλλική πρωτοβουλία με τη συμμετοχή και άλλων χωρών». Και οι συνεργάτες του πρωθυπουργού αν και ήταν αναλυτικοί για την παρέμβαση που έκανε στη Σύνοδο του ΝΑΤΟ και της ΕΕ για τη Μαριούπολη, για το σχέδιο με Μακρόν και Ερντογάν δεν ανέφεραν τίποτε. Και σήμερα ακόμη δεν είναι ξεκάθαρο πότε και πως έγινε αυτό το σχέδιο και με τί τρόπο θα υλοποιηθεί.

Ανθρωπιστική βοήθεια

Η πρώτη νύξη για μεταφορά ανθρωπιστικής βοήθειας από την Ελλάδα στη Μαριούπολη είχε γίνει προ δύο εβδομάδων από τον Δένδια προς τη γ.γ. του ΟΑΣΕ Μαρία Σμιτ και τον Διεθνή Ερυθρό Σταυρό. Ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών ενημέρωσε την προηγούμενη Δευτέρα τον εκπρόσωπο της ΕΕ Ζοζέπ Μπορέλ, ενώ διαβιβάστηκαν και επίσημες διπλωματικές ανακοινώσεις σε Κίεβο και Μόσχα. Την περασμένη Τετάρτη, μάλιστα, ο Δένδιας συνομίλησε, ενώ βρισκόταν στο Νέο Δελχί, με τον Ουκρανό ομόλογό του Ντμίτρο Κουλέμπα.

Την Παρασκευή ο Ζελένκσι συνομίλησε με τον Μητσοτάκη με την ευκαιρία της εθνικής επετείου και ανακοινώθηκε ότι τις επόμενες ημέρες ο πρόεδρος της Ουκρανίας θα απευθυνθεί μέσω τηλεδιάσκεψης στο Κοινοβούλιο. Ο Ζελένσκι είχε συνομιλήσει και με τον Μακρόν, ενδεχομένως και με άλλους ηγέτες χωρών-μελών του ΝΑΤΟ και της ΕΕ για τις Συνόδους που διεξήχθησαν στις Βρυξέλλες. Εντούτοις, το πώς προέκυψε η τριπλή πρωτοβουλία για ανθρωπιστική βοήθεια, είναι ακόμη αδιευκρίνιστο.

Το αρχικό σχέδιο της Αθήνας, όπως διατυπώθηκε από τον Δένδια, κινούνταν σε συνεργασία με τον πρόεδρο του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού Πέτερ Μάουερ, ο οποίος την προηγούμενη εβδομάδα επισκέφθηκε την Μόσχα και το Κίεβο για να διαμορφώσει ένα στοιχειώδες πλαίσιο ανθρωπιστικής συνεργασίας. Πλαίσιο δεν διαμορφώθηκε αλλά έγινε ένα βήμα για την καταγραφή και ανταλλαγή αιχμαλώτων, ενώ ως προς το θέμα των αμάχων που βρίσκονται εγκλωβισμένοι, η ρωσική πλευρά –σύμφωνα με όσα έχουν γίνει γνωστά– απέφυγε να δεσμευτεί ρητά για τη δημιουργία διαδρόμων μεταφοράς βοήθειας και απομάκρυνσης αμάχων.

Η πρωτοβουλία Μακρόν

Η συμμετοχή της Τουρκίας σε αυτή την τριμερή ανθρωπιστική πρωτοβουλία που ανακοίνωσε ο Μακρόν, θα έχει νόημα εάν ο Ερντογάν καταφέρει να πείσει τον Πούτιν να δώσει εκεχειρία έστω και λίγων ωρών για την Μαριούπολη, ώστε να μεταφερθεί ανθρωπιστική βοήθεια στην πόλη και να απομακρυνθούν οι άμαχοι που θέλουν να φύγουν αλλά δεν μπορούν. Και με αυτό το σκεπτικό, όμως, η πρόταση Μακρόν προς Ερντογάν δεν παύει να είναι προβληματική.

Η Τουρκία ως χώρα-μέλος του ΝΑΤΟ δεν έχει ακολουθήσει τη γραμμή της Συμμαχίας έναντι της Ρωσίας, ούτε και τις αποφάσεις της ΕΕ. Απεναντίας, παρέχει διευκολύνσεις στη Ρωσία σε όλα τα επίπεδα (από τις αεροπορικές μεταφορές έως τις οδικές και ναυτιλιακές μεταφορές προϊόντων) και προσδοκά οικονομικά οφέλη από αυτή την ιδιάζουσα σχέση. Την ίδια ώρα βεβαίως διαφημίζει με κάθε τρόπο την αποτελεσματικότητα των drones που έχει πουλήσει στην Ουκρανία.

Παράλληλα, η Άγκυρα δηλώνει ότι είναι έτοιμη να στείλει και ειρηνευτικές δυνάμεις, μετά το τέλος των εχθροπραξιών. Για το δράμα της Μαριούπολης πάντως το τουρκικό ενδιαφέρον εκδηλώθηκε μόνον όταν είχε διαδοθεί πως βομβαρδίστηκε το τέμενος της πόλης όπου είχαν βρει καταφύγιο 80 μουσουλμάνοι, αλλά η σχετική πληροφορία αποδείχθηκε, ευτυχώς, εσφαλμένη.

Ποιος ο ρόλος της Άγκυρας

Με ποια ιδιότητα τώρα θα μπει στη γαλλική πρωτοβουλία μεταφοράς ανθρωπιστικής βοήθειας η τουρκική πλευρά και για ποιο λόγο; Η γαλλική πρωτοβουλία δεν είναι υπό την ομπρέλα του ΝΑΤΟ και δεν θα μπορούσε να είναι γιατί θα την απέρριπτε χωρίς δεύτερη συζήτηση η Μόσχα. Δεν είναι, όμως, ούτε στο πλαίσιο της ΕΕ, ενδεχομένως γιατί επίσης θα απορρίπτονταν από τη Μόσχα. Θα μπορούσε όμως να είναι σε συνεργασία με τον Ερυθρό Σταυρό ή άλλους Διεθνείς Οργανισμούς και ΜΚΟ που έχουν ακόμη ανοιχτούς διαύλους με τη Ρωσία.

Η πρόσκληση προς την Τουρκία, η οποία παραμένει υπόλογη στον ΟΗΕ για την εισβολή και κατοχή στην Κύπρο, μόνον σαν χάρη προσωπική του Μακρόν προς τον Ερντογάν μπορεί να ερμηνευτεί. Και να μην υλοποιηθεί ο Τούρκος πρόεδρος θα λέει ότι έκανε κάθε προσπάθεια. Αν πάλι υλοποιηθεί, θα ψάχνουμε να βρούμε ποια ανταλλάγματα ζήτησε και πήρε ο Πούτιν και άλλα πόσα θα ζητήσει μετά ο Ερντογάν από την ΕΕ.

Φυσικά για την σωτηρία των ανθρώπων που βρίσκονται εγκλωβισμένοι στη Μαριούπολη και σε κάθε άλλη πόλη και κοινότητα της Ουκρανίας, η ελληνική κυβέρνηση οφείλει να συνεργαστεί και με τον διάβολο, ακόμα και με τον Αττίλα. Εάν έχουν εξαντληθεί όλες οι άλλες επιλογές ας μεταφερθεί η ελληνική ανθρωπιστική βοήθεια συνοδεία τουρκικών δυνάμεων και μετά θα δούμε γιατί δεν ήταν δυνατή μία αποστολή με τον Ερυθρό Σταυρό, τον ΟΑΣΕ ή άλλον Οργανισμό.

Αν όμως όλη αυτή η ιστορία έχει δημιουργηθεί από το τίποτε, χωρίς προηγούμενη συνεννόηση με τους Οργανισμούς που εργάζονται για την διαχείριση την ανθρωπιστικής κρίσης και τις υπηρεσίες της ΕΕ, τότε μόνο προβλήματα μπορεί να προκαλέσει. Ενδεχομένως ο Μακρόν να μην είχε κάτι άλλο να πει με τον Ερντογάν και έριξε την πρόταση της ανθρωπιστικής πρωτοβουλίας.

Κι αν ακόμη ο Μητσοτάκης δεν ήταν ενημερωμένος από πριν και αιφνιδιάστηκε από τον Γάλλο πρόεδρο, θα μπορούσε να αντιπροτείνει ένα ευρύτερο σχήμα, με τη συμμετοχή ευρωπαϊκών και άλλων χωρών, στο οποίο θα καλούνταν βεβαίως και η Τουρκία με ή χωρίς τις “καλές υπηρεσίες” του Ερντογάν. Ο πρωθυπουργός δεν αντέδρασε και τώρα η κυβέρνηση κάνει την ανήξερη ως εάν να μην έγινε ποτέ συζήτηση με τον Μακρόν.