Αντιμέτωπος με το αμερικανικό βαθύ κράτος ο Τραμπ

Αν κάποιος πιστεύει ότι η αναταραχή του τελευταίου καιρού στις ΗΠΑ θα καταλαγιάσει μετά τις εκλογές, θα διαψευστεί. Οι αιτίες των συγκρούσεων δεν ήταν επιφανειακές και δεν οφείλονταν στη συγκυρία. Αφορμή ήταν ο θάνατος ενός μαύρου αμερικάνου, όπως έχει συμβεί και στο παρελθόν. Αλλά οι αιτίες ωρίμαζαν για πολλά χρόνια και η πρώτη σαφής εκδήλωση αντίδρασης ήταν η εκλογή Τραμπ προ τετραετίας.

Νίκησε η παραμελημένη, φτωχή, “μεσόγεια” Αμερική τις πλούσιες παραθαλάσσιες μεγαλουπόλεις. Η απάντηση της “ομάδας Κλίντον-Ομπάμα” ήταν οξεία, διαρκής και χωρίς αναστολές. Και θα συνεχιστεί ακόμα και αν, διόλου απίθανο, χάσει ο Τραμπ. Για δυο λόγους: Η φτώχεια δεν είναι συγκυριακή και χειροτερεύει.

Ο επιτυχής ανταγωνισμός της Κίνας κλείνει περισσότερο τους ορίζοντες. Συνέπεια είναι ότι αντί για το “τέλος της ιστορίας” με την “αιώνια” επικράτηση του δυτικού καπιταλισμού υπό την ηγεμονία των ΗΠΑ, φθάνουμε στο αντίστροφο. Οι ΗΠΑ χάνουν ραγδαία έδαφος στην οικονομία, με ωφελημένη την Κίνα-Γερμανία, και αδυνατούν να κερδίσουν τους πολέμους που προκαλούν οι ίδιες, επί Κλίντον-Ομπάμα.

Ο Τραμπ δεν ξεκίνησε κανένα νέο πόλεμο. Ταξικές, οξυμένες, αντιθέσεις και διεθνείς αποτυχίες π.χ. Συρία-Βενεζουέλα-Βολιβία, φιλοτεχνούν μια Αμερική σε κάμψη. Δεν είναι περιττή η υπενθύμιση ότι, κατά το παλαιό ρητό, όταν η Αμερική έχει συνάχι η Ευρώπη παθαίνει πνευμονία. Την εικόνα κάμψης όλης της Δύσης και ειδικά των ΗΠΑ αποκαλύπτει συνοπτικά και γλαφυρά η πορεία του κορονοϊού.

Στην Κίνα κυκλοφορούν χωρίς μάσκα και έχουν βρει εμβόλιο που σε ΕΕ και ΗΠΑ κάνουν ότι δεν το ξέρουν. Όπως άλλωστε αποσιωπούν και το ρωσικό εμβόλιο, φθηνότερο και, φαίνεται, πιο αξιόπιστο από τουλάχιστον ορισμένα δυτικά. Την ίδια στιγμή στις υποτίθεται προηγμένες τεχνολογικά ΕΕ-ΗΠΑ σαρώνουν τα κρούσματα, η οικονομία καταρρέει, χωρίς να διαφαίνεται φως. Συνοπτικά: Συμφέροντα οικονομικά και πολιτικά, εναντίον της υγείας και της ίδιας της ζωής. Οι υπεύθυνοι αρνούνται να συζητήσουν ακόμα και το μοντέλο της Σουηδίας, χώρα ενσωματωμένη στη Δύση.

Μετά την πτώση της ΕΣΣΔ ο κόσμος ήταν μονοπολικός. Κυριάρχησε η αντίληψη ότι οι ΗΠΑ ήταν υπεράνω όλων, ότι δεν μπορούσε να υπακούει σε κανόνες εκτός από εκείνους που κατασκεύαζε η ίδια για το συμφέρον της. Η θέση του Τραμπ ότι οι ΗΠΑ πρέπει να τα βρουν με τη Ρωσία για να αντιμετωπίσουν από κοινού την Κίνα θεωρήθηκε προδοτική από την ομάδα Κλίντον-Ομπάμα. Τελικά τα θυελλώδη άλματα της Κίνας έχουν καταστήσει αυτή την ιδέα παρωχημένη.

Τραμπ και Ευρώπη

Ο Τραμπ ήταν ο πρώτος που αποφάσισε ότι αν δεν σταματούσε αμέσως η κατρακύλα, η χώρα θα πήγαινε στο φούντο, όπως η ΕΣΣΔ. Υποσχέθηκε ότι θα το αντιμετωπίσει και γι’ αυτό τον ψήφισαν. Για να το πετύχει όμως έπρεπε να γίνουν ριζικές αλλαγές και στην “επαρχία”, στην Ευρώπη, την οποία ο Zμπίγκνιου Μπρζεζίνσκι θεωρούσε προτεκτοράτο των ΗΠΑ.

Οι ελίτ της ευρωπαϊκής επαρχίας ενώθηκαν με την εσωτερική αντιπολίτευση στις ΗΠΑ και εξαπολύθηκε το γνωστό τσουνάμι οργής, φόβου, διαμαρτυρίας, άγριου πολέμου από όλα τα κλιμάκια του πλούτου και της αμειβόμενης (απλόχερα, για πρώτη φορά) διανόησης και των καλλιτεχνών που έβλεπαν το οικοδόμημα της άνεσης και επιρροής τους να απειλείται. Ο Τραμπ δεν είναι το θαύμα της λογικής, ούτε παίζει με τους γνωστούς κανόνες και οι κατηγορίες ότι είναι τρελός, ασυνάρτητος, απρόβλεπτος, βρήκαν ευνοϊκό έδαφος. Ο Μπάϊντεν είναι στο απυρόβλητο όταν δεν υποσκάπτει ο ίδιος τον εαυτό του.

Ο ρόλος των μυστικών υπηρεσιών είναι μεν κρυφός αλλά αναμφισβήτητος και τουλάχιστον στη Ρωσία ένα μεσαίο στέλεχός τους, ο Πούτιν, έγινε πρόεδρος της χώρας. Ο πρόεδρος Αϊζενχάουερ είχε καταγγείλει το “στρατιωτικό-βιομηχανικό σύμπλεγμα” από το 1959. Αν, όμως, η χώρα-ηγέτης της Δύσης έχει πρόεδρο ένα “φάντασμα”, λόγω προβλημάτων υγείας, δεν αποκλείεται να πέσει στα χέρια κάποιων ανεξέλεγκτων και ανεύθυνων παραγόντων που δεν λογοδοτούν σε κανένα (το λεγόμενο “βαθύ κράτος”) και τότε η αταξία εντός της χώρας και διεθνώς είναι δεδομένη.

Πολλοί θεωρούν ότι ο πρόεδρος είναι απλώς ένα σύμβολο επειδή το “σύστημα ξέρει καλύτερα”. Το “σύστημα” είναι πολυκέφαλο με αλληλοσυγκρουόμενες φατρίες. Η προσωρινά ισχυρότερη μερίδα θα κόβει τα κεφάλια των άλλων. Ένας αέναος εμφύλιος στα ηγετικά στρώματα της υπηρεσίας που θα αντιστοιχεί σε συγκρούσεις της ανώτατης ελίτ. Οι δολοφονίες μαύρων από αστυνομικούς και οι ταραχές που ακολούθησαν δεν ήταν κάτι πρωτοφανές στις ΗΠΑ.

Βαθύ κράτος

Η διαφορά είναι ότι σταμάτησαν απότομα λες και κάποιος έκλεισε ένα διακόπτη. Και δεν επαναλήφθηκαν παρά το ότι υπήρξαν κι άλλες δολοφονίες έγχρωμων αμερικανών από αστυνομικούς. Οι ταραχές είχαν υποκίνηση; Μια “μίνι έγχρωμη επανάσταση” μέσα στις ΗΠΑ; Το λεγόμενο “βαθύ κράτος” δεν είναι ένα και μοναδικό, ενιαίο πολιτικά και ιδεολογικά. Αν μερίδες των ελίτ “κατεβάσουν” στην κοινωνία τη διαμάχη τους ή ξεφύγει από τα χέρια τους, θα επαληθευτεί το χειρότερο σενάριο ενός γενικευμένου εμφυλίου πολέμου.

Οι μυστικές υπηρεσίες “έβγαλαν” πρόεδρο στη Ρωσία γιατί όχι και στις ΗΠΑ; Ταινίες του Χόλυγουντ και τηλεοπτικές σειρές το δηλώνουν ευθαρσώς, στο πλαίσιο ενός πολέμου φραξιών που έχει ήδη αρχίσει. Όποιος και αν κερδίσει η σύγκρουση μπορεί να οδηγήσει στα άκρα. Στο σημείο μηδενικής ανοχής έναντι όλων των άλλων, όσων δεν είναι “δικοί μας”.

Όχι, ίσως, τώρα αμέσως. Αλλά μοιραία και αναπότρεπτα. Επειδή η κοινωνία πάσχει, επειδή η εξουσία γλιστράει οδυνηρά από τα χέρια των κυρίαρχων και μαίνεται ο πόλεμος των ελίτ που επιζητούν επιβίωση και επικράτηση. Το χάος, η αλληλοεξόντωση και η κατάρρευση είναι ενίοτε η τραγική λύση στις συγκρούσεις των ελίτ. Ιδίως αν υπάρχει εκτός των τειχών ένας ανερχόμενος, άξιος αντίπαλος. Οπότε η απόγνωση τυφλώνει τους άρχοντες, αν θυμηθούμε τις τελευταίες μέρες του Βυζαντίου. Η επανάληψη της ιστορίας μπορεί να μην είναι φάρσα αλλά τραγωδία.