Αντίπαλοι άξονες σε Ινδικό-Ειρηνικό

Ο γεωπολιτικός ανταγωνισμός Ρωσίας και Κίνας με τις ΗΠΑ, για άσκηση επιρροής και προώθηση αμυντικών, οικονομικών και ενεργειακών συμφερόντων, έχει δημιουργήσει στρατηγικές συνεργασίες. Το γεγονός ότι Τζο Μπάιντεν επικεντρώνει τη στρατηγική του στον Ινδικό-Ειρηνικό για την αντιμετώπιση της Κίνας, προμηνύει ότι η περιοχή θα αποτελέσει πεδίο γεωπολιτικών εξελίξεων.

Οι ΗΠΑ έχουν ιδρύσει από το 2007 το Quadrilateral Security Dialogue (QUAD), μαζί με την Ινδία, την Ιαπωνία και την Αυστραλία. Τον Μάρτιο τα μέλη του QUAD με κοινή τους δήλωση αναφέρθηκαν ότι στόχος τους είναι η αποτροπή των κινεζικών αξιώσεων στην Ανατολική και Νότια Θάλασσα της Κίνας. Το QUAD μετατρέπεται σε μηχανισμό ενός νέου ψυχρού πολέμου, στο πλαίσιο της στρατηγικής που εφαρμόζει ο Μπάιντεν.

Η αντιμετώπιση του QUAD ενδέχεται να προκαλέσει τη δημιουργία μιας αντίπαλης συνεργασίας με μέλη Ρωσία, Κίνα και Πακιστάν. Οι σχέσεις Κίνας και Ινδίας είναι σχεδόν εχθρικές και το ότι το Πακιστάν αποτελεί παραδοσιακό εχθρό της δεύτερης, αποτελούν σοβαρό κίνητρο για ένα αντί-QUAD. Το ερώτημα που εγείρεται είναι τι θα κάνει η Ρωσία, που διατηρεί στενές σχέσεις με την Ινδία.

Ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ όταν επισκέφθηκε το Νέο Δελχί επισήμανε τις ανησυχίες της Μόσχας για το QUAD επαναλαμβάνοντας την αντίθεση της στη δημιουργία μπλοκ ασφαλείας στην περιοχή της Ασίας. Είχε επικρίνει έντονα το QUAD ως μια «επίμονη, επιθετική και παραπλανητική πολιτική της Ουάσινγκτον». Η Μόσχα ισχυρίζεται, ακόμα, ότι το QUAD διχάζει αλλά και υποτιμά τον κεντρικό ρόλο που διαδραματίζει το Association of Southeast Asian Nations (ASEAN).

Ρωσική στρατηγική

Η Ρωσία ανησυχεί για το ότι η Ινδία είναι μέλος του QUAD, αν και αποτελεί σημαντικό εταίρο στον τομέα της ενέργειας και της άμυνας. Σχεδόν το 60% του αμυντικού εξοπλισμού της Ινδίας βασίζεται στη ρωσική τεχνολογία. Η Ινδία παράγει πυραύλους BrahMOS με ρωσική τεχνογνωσία και έχει αρχίσει συνεργασία για την παραγωγή ρωσικών αεροσκαφών SU-30 και T-90. Η  Μόσχα συμφώνησε να πουλήσει στο Νέο Δελχί και το αντιπυραυλικό-αντιαεροπορικό  σύστημα S-400. Ταυτόχρονα, ινδικές εταιρείες πετρελαίου-φυσικού αερίου έχουν αποκτήσει μετοχές σε έργα αξίας 15 δισ. δολαρίων που διαχειρίζονται πέντε ρωσικές εταιρίες.

Ωστόσο, η Ρωσία άρχισε και την επαναπροσέγγιση με το Πακιστάν, με την επίσκεψη του Λαβρόφ που έγινε τον Απρίλιο (η πρώτη του σε μια δεκαετία) που εκλαμβάνεται και σαν μήνυμα προς το Νέο Δελχί. Κατά τη διάρκεια των συνομιλιών στο Ισλαμαμπάντ, ο Λαβρόφ συζήτησε και την επέκταση ρωσικής βοήθειας στον στρατό του Πακιστάν, γεγονός που δεν  πέρασε  απαρατήρητο από την Ινδία.

Επιπλέον, η Ρωσία θα κατασκευάσει ένα αγωγό φυσικού αερίου 1.100 χλμ. που θα συνδέει το Καράτσι με την Λαχόρη, κόστους περίπου 2 δισ. δολάρια και με δυνατότητα μεταφοράς 12,4 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου ετησίως. Παράλληλα, εκτός από τη συνεργασία στην ενέργεια και ο όγκος εμπορίου των δυο κρατών παρουσίασε το 2020, τη μεγαλύτερη αύξηση όλων των εποχών κατά 46%, δηλαδή 790 εκατομμυρίων δολαρίων.

Η ανάσχεση της Κίνας

Η πολιτική διευθέτηση στο Αφγανιστάν αποτελεί ακόμα ένα κίνητρο για τη Ρωσία που επιδιώκει να αποτρέψει τη διείσδυση ισλαμιστών εξτρεμιστών μαχητών στο έδαφός της. Ρωσία και Πακιστάν έχουν δεσμευθεί, στο πλαίσιο του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης, να αντιμετωπίσουν από κοινού απειλές, όπως του Ισλαμικού Κράτους.

Ο βασικός εταίρος της Ρωσίας σε δημιουργία μιας αντι-QUAD συνεργασίας θα είναι η Κίνα. Οι δύο χώρες έχουν αναπτύξει μια στενή στρατηγική-εταιρική σχέση που αντικατοπτρίζει πολιτικές ομοιότητες, οικονομικές συνεργασίες και κοινά συμφέροντα σε θέματα εξωτερικής πολιτικής, παρά τις επιμέρους διαφορές τους. Η Μόσχα εκτιμά ότι οι ΗΠΑ ίδρυσαν το QUAD με στόχο την ανάσχεση της επιρροής της Κίνας καθώς και να εγκλωβίσουν και άλλες χώρες στα σχέδιά τους, όπως την Ινδία.

Ο Μπάιντεν επιδιώκει να εκμεταλλευτεί τις συμμαχικές χώρες των ΗΠΑ στο Ινδικό-Ειρηνικό, ώστε να ασκήσει μέγιστη πίεση στην Κίνα. Η ψυχροπολεμική σταρτηγική που επαναφέρει, εμπλέκει και το ΝΑΤΟ στην συγκεκριμένη περιοχή. Ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Άντονι Μπλίκεν ενθάρρυνε το ΝΑΤΟ να εμβαθύνει τη συνεργασία του με τους συμμάχους στον Ινδικό-Ειρηνικό για να αντιμετωπίσει τις “συστηματικές προκλήσεις” από τη Ρωσία και την Κίνα. Η Ρωσία αναμένεται να ασκήσει μια έντονη διπλωματία στην περιοχή της Ασίας για να ενισχύσει τη θέση αλλά και τη στρατιωτική της παρουσία. Παραλλήλα, θεωρεί ότι μια ανάσχεση της Κίνας θα επηρέασει και τη συνεργασία τους και σε περιφερειακά θέματα.