Απαξίωση, εμμονές και πιέσεις στα Σκόπια

Δεν χωρά αμφιβολία ότι σήμερα είναι μία άλλη ημέρα για τα Σκόπια, η οποία δεν θυμίζει σε τίποτα την ευφορία που επικρατούσε το τελευταίο δίμηνο, ειδικά στο κυβερνητικό στρατόπεδο, σχετικά με τις εξελίξεις γύρω από το ονοματολογικό και την ευρωατλαντική πορεία της χώρας. Η παρέλαση αρχηγών κρατών και υψηλόβαθμων αξιωματούχων δεν στάθηκε ικανή να πείσει τους κατοίκους της ΠΓΔΜ, οι οποίοι στο χθεσινό δημοψήφισμα ακύρωσαν επί της ουσίας και το δημοψήφισμα και την συμφωνία με την Ελλάδα.

Η τραγική ομολογία έγινε από τον ίδιο τον πρόεδρο της εκλογικής επιτροπής της πΓΔΜ,  Όλιβερ Ντέρκοσκι, ο οποίος  απευθυνόμενος σε δημοσιογράφους είπε ότι στο δημοψήφισμα της Κυριακής «είναι καθαρό ότι δεν πάρθηκε απόφαση».

Με σχεδόν καταμετρημένο το σύνολο των ψήφων,  το 91,39% των ψηφοφόρων που συμμετείχαν τάχθηκε υπέρ του ναι και το 5,71% υπέρ του όχι. Σχεδόν τα δύο τρίτα του εκλογικού σώματος όμως απείχαν από την διαδικασία, προκαλώντας βαρύ πλήγμα στον Ζάεφ και την κυβέρνηση, ειδικά από την στιγμή που η αποχή έχει διακηρυγμένη πατρότητα: Άμεση από τον πρόεδρο Ιβάνοφ και έμμεση από το VMRO – DPMNE.

Εμμονή Ζάεφ, αμφισβητεί η αντιπολίτευση  

Παρόλα αυτά, ο πρωθυπουργός Ζάεφ δεσμεύθηκε ότι θα επιμείνει στην επιδίωξη για την εφαρμογή της συμφωνίας των Πρεσπών, ζητώντας από το κοινοβούλιο να ψηφίσει τις απαραίτητες συνταγματικές αλλαγές. Απείλησε μάλιστα ότι στην περίπτωση που αυτές δεν ψηφιστούν θα κάνει χρήση του έσχατου δημοκρατικού όπλου, προκηρύσσοντας πρόωρες εκλογές.

Αν και το δημοψήφισμα δεν είχε δεσμευτικό χαρακτήρα η αντιπολίτευση έθεσε σε επιτακτικό βαθμό, ως όρο για την νομιμοποίησή του την συμμετοχή των πολιτών, στηρίζοντας παραλλήλως την αποχή. Η συνταγματική απαίτηση για 50+1% δεν επετεύχθη, γεγονός που νομιμοποιεί  τον επικεφαλής του εθνικιστικού, δεξιού αντιπολιτευόμενου κόμματος VMRO-DPMNE, να υποστηρίζει ότι «είναι σαφές πως η συμφωνία με την Ελλάδα δεν πήρε πράσινο φως από τους πολίτες» και ότι με την έκβαση της ψηφοφορίας η κυβέρνηση έχει «απολέσει τη νομιμοποίησή της».

Ο Ζάεφ πάντως, ο οποίος τις τελευταίες ημέρες υπερτόνιζε ότι αυτό που μετράει είναι τι θα ψηφίσουν οι πολίτες που θα πάνε στις κάλπες, δεν έχει σκοπό να παραιτηθεί, υποστηρίζοντας ότι το καθήκον του είναι να παραμείνει. Για τον πρωθυπουργό, όπως και για το κυβερνητικό στρατόπεδο συνολικά, περισσότεροι από το 90% αυτών που ψήφισαν υποστηρίζει την αλλαγή της ονομασίας και πιστεύει ότι η χώρα «πρέπει να αποδεχθεί τη συμφωνία με την Ελλάδα και να γίνει μέλος του NATO και της ΕΕ».

Αυτοί που δεν ψήφισαν είναι βέβαια σχεδόν διπλάσιοι από αυτούς που ψήφισαν, αλλά ο Ζάεφ το προσπερνά. Η βαλκανική άποψη για τα δημοψηφίσματα άλλωστε, θυμίζει αγορές σε υπαίθριο βαλκανικό παζάρι, για τις οποίες ο ελληνικός λαός συνηθίζει να λέει, ότι είναι «της Κυριακής χαρά και της Δευτέρας λύπη».

Η αόμματη ΕΕ

Την αποχή κάνει πως δεν την είδε όμως και η δημοκρατική Ευρώπη. Στην πρώτη αντίδραση του ο Ευρωπαίος Επίτροπος αρμόδιος για τη Διεύρυνση, Γιοχάνες Χαν, συνεχάρη τους πολίτες της ΠΓΔΜ για την απόφασή τους και ζήτησε από τους πολιτικούς ηγέτες να την σεβαστούν. Για την αποχή ωστόσο, δεν έκανε κουβέντα.

Ανάλογη ήταν η στάση και του Γενικού Γραμματέα του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ, ο οποίος επίσης χαιρέτισε την υποστήριξη που εκφράστηκε την Κυριακή στην αλλαγή του ονόματος της πΓΔΜ, σημειώνοντας ότι τα Σκόπια πρέπει να ολοκληρώσουν τις διαδικασίες για την ένταξή τους. Αποχή όμως δεν είδε.

Οι ελληνικές αντιδράσεις

Η πρώτη ελληνική αντίδραση ήρθε από τον Πάνο Καμμένο, ο οποίος λίγη ώρα αφότου έκλεισαν οι κάλπες «πανηγύρισε» για την μεγάλη αποχή, χαρακτηρίζοντας το δημοψήφισμα άκυρο. Ο πρόεδρος των ΑΝΕΛ έχει δεχθεί επικρίσεις για την στήριξη της κυβέρνησης ενώ διαφωνεί με την συμφωνία. Πριν από μήνες όμως προέβλεψε ότι αυτή δεν θα περάσει από τα Σκόπια. Ο Καμμένος βρήκε παραλλήλως και την ευκαιρία να κατηγορήσει τον Κυριάκο Μητσοτάκη για την πρόταση δυσπιστίας που είχε καταθέσει, λέγοντας ότι ήταν απόπειρα ανάσχεσης της εξόδου της χώρας από τα μνημόνια.

Λίγη ώρα αργότερα πάντως γινόταν γνωστό ότι ο πρωθυπουργός επικοινώνησε με τον Ζάεφ, εκφράζοντας την στήριξή του στην Συμφωνία των Πρεσπών, ενώ ανάλογη δήλωση έγινε και από το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών. Το γεγονός αυτό έδωσε την αφορμή στην ΝΔ να κάνει και πάλι λόγο για διγλωσσία στην κυβέρνηση, κατηγορώντας ΣΥΡΙΖΑ και ΑΝΕΛ ότι το μόνο που επιδιώκουν είναι η ολιγόμηνη παραμονή τους στην εξουσία. Η Πειραιώς επανέλαβε βεβαίως και την αρχική θέση της ότι η Συμφωνία των Πρεσπών είναι «εθνικά επιζήμια για την Ελλάδα».

Την ενδοκυβερνητική διαφορά επισήμανε και το ΠΟΤΑΜΙ, κάνοντας λόγο για «καιροσκοπισμό». Σχολίασε όμως και την μεγάλη αποχή, ενώ σημείωσε ότι η Ελλάδα πρέπει να στηρίξει «την ευρωπαϊκή πορεία της γειτονικής χώρας και τις στενότερες σχέσεις της με τη Δύση». Επανέλαβε ουσιαστικά ότι θα ψηφίσει την Συμφωνία, όταν αυτή θα έρθει στην ελληνική Βουλή προς κύρωση. Το ενδεχόμενο αυτό όμως, σχολίασε προ ημερών, στο πλαίσιο του αφιερώματος του ΑΠΕ-ΜΠΕ για τα το δημοψήφισμα και ο Γάλλος ιστορικός και βαλκανιολόγος Ολιβιέ Ντελόρμ σημειώνοντας: «Θα έχουμε μια εξαιρετικά περίεργη πολιτική κατάσταση με το να εξασφαλίζεται μια επικύρωση, χάρη σε ένα κόμμα της αντιπολίτευσης που κινδυνεύει να εξαφανιστεί».

«Παρά τις διεθνείς πιέσεις, η μικρή συμμετοχή φανερώνει ότι ένα μέρος του λαού της ΠΓΔΜ στέκεται αρνητικά ή τουλάχιστον με επιφύλαξη στον εκβιασμό ότι είναι μονόδρομος η ένταξη σ’ αυτές τις – εχθρικές για τους λαούς – συμμαχίες», σχολιάζει το ΚΚΕ, σημειώνοντας ότι οι πιέσεις θα συνεχιστούν και στις δύο χώρες.

Πολιτική αβεβαιότητα

Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος και κυρίως οι ερμηνείες για το ποσοστό της αποχής ανοίγουν από σήμερα ένα νέο κεφάλαιο πολιτικής αβεβαιότητας στα Σκόπια. Η κυβέρνηση Ζάεφ μπαίνει στην τελική ευθεία για την προώθηση των συνταγματικών αλλαγών, αλλά παραλλήλως και σε μια μετωπική σύγκρουση με την αναβαθμισμένη από το ποσοστό της αποχής αντιπολίτευση.

Ο Ζάεφ και οι σύμμαχοί του, τα κόμματα δηλαδή της αλβανικής μειονότητας που μετέχουν στον κυβερνητικό συνασπισμό, έχουν πλέον μόνον μία επιλογή: Να προσεταιρισθούν τουλάχιστον δέκα βουλευτές του VMRO-DPMNE, οι οποίοι θα στηρίξουν την ολοκλήρωση της συνταγματικής αναθεώρησης. Η εθνικιστική αντιπολίτευση διαθέτει 49 έδρες στο κοινοβούλιο (σε σύνολο 120) και μπορεί να αποτρέψει την έγκριση της συμφωνίας με την πλειοψηφία δύο τρίτων (80 ψήφοι), όπως απαιτεί το Σύνταγμα.

Η εξέλιξη αυτή όμως καθιστά από μία άποψη την ελληνική κυβέρνηση «όμηρο» των εξελίξεων στα Σκόπια, καθώς Τσίπρας και Κοτζιάς έχουν δεσμευθεί έναντι ενός πρωθυπουργού, ο οποίος δεν πείθει τους πολίτες της χώρας του και βρίσκεται μπροστά στο ενδεχόμενο να προχωρήσει σε πρόωρες εκλογές. Υπάρχει βεβαίως και η εκτίμηση ότι οι πρόωρες εκλογές στα Σκόπια θα μεταθέσουν για μικρό χρονικό διάστημα τις εξελίξεις στην Ελλάδα, παρατείνοντας την παραμονή ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ στην εξουσία, δίνοντας παραλλήλως και τον απαραίτητο χρόνο, ώστε να φτάσουν στην κοινωνία οι ευνοϊκές ρυθμίσεις που ακολούθησαν την έξοδο από τα μνημόνια. Σε κάθε περίπτωση πάντως το “Μακεδονικό” βάζει σε νέες περιπέτειες τα Σκόπια, θυμίζοντας προς κάθε κατεύθυνση ότι είναι ένα δύσκολο θέμα.